JUF KAASTRA:
OM NOOIT TE
VERGETEN
VROEGE ELFSTEDENTOCHT
VIJFTIG JAAR GELEDEN:
'weae
studentes op en samen schoven
we dan de fiets door de stille
Mijn eerste contact met 'Juf Kaa
stra' was als vijfjarige kleuter op
de Gemeentelijke Bewaarschool
aan het Toernooiveld, nu nog
bestaande als kleuterschool 'De
Lijster'. Zij was in 1917 hoofd
van deze school, waar ook nog de
dames Ten Bouwhuis en Van der
Linden werkzaam waren. Onder
leveren en Juf zette grote ogen
op of deed althans zo, want onze
verkering was toen al ver in deze
kring bekend.
Als de cursus, welke gegeven
werd in de toenmalige Meisjes
H.B.S. in de Grote Kerkstraat,
woensdagavonds om half negen
eindigde, de meisjes hadden dan
vanaf 's middags twee uur les
gehad, stond ik al in spanning te
wachten op de hoek van de
Kleine Hoogstraat bij de winkel
van boekhandelaar Zondervan
en hoorde in de verte de heldere
meisjesstemmen opklateren te
gen de hoge huizenwanden in de
stille straat. "Annie, hij staat er
weer" merkten dan de mede-
De onvergetelijke juf Kaastra te
midden van haar leerlingetjes.
haar leiding ontplooide ik mij als
enig kind van oudere ouders,
wonende op een bovenhuis in de
binnenstad, in een nieuwe we
reld, waarin ik mij helemaal thuis
voelde. Ik kreeg er zelfs een
hartsvriendin, Roosje Beem, en
Juf Kaastra moedigde mijn ac
teurstalent aan, zodat ik op een
'openbare les' als kleine muzi
kant dapper de centjes bij het
publiek van toekijkende moe
ders ophaalde, een feit dat in la
ter jaren menigmaal is gememo
reerd.
GROTE OGEN
In 1937 ontmoette ik Juf Kaastra
opnieuw. Zij was lerares aan de
cursus voor opleiding tot kleuter
leidster, welke door mijn ver
loofde Annie Boetes werd be
zocht. Op een avond belden wij
aan bij haar woning in de Marsu-
merstraat om een opstel in te
lag er een ophaalbrug over de
stadsgracht bij de herberg Het
Blauwhuis. De ophaalbrug werd
in 1865 gesloopt, waarna de be
woners van het Oldegalileën een
heel eind moesten omlopen om in
de stad te komen. Vandaar dat
het bij het gemeenbestuur klach
ten begon te regenen: de Ou-
wegleisters wilden hun brug te
rug. Vier jaar later gaf het ge
meentebestuur aan de klachten
gehoor: er kwam 'n nieuwe Ver-
wersbrug, geen ophaal-, maar
een draaibrug nu. Het was een
heel smal bruggetje met vrij hoge
zijwanden, vandaar dat de volks
mond al heel gauw op de aandui
ding "De kiepeloop" kwam. Bij
een latere vernieuwing is de brug
verbreed, maar de goed ingebur
gerde bijnaam De Kiepeloop
bleef.
Het is dit jaar precies een halve eeuw geleden, dat we de
sensatie beleefden van een wel heel vroege Elfsteden
tocht. Al op de zestiende december van dat jaar 1933
bleek het mogelijk de marathon te laten verrijden-nooit
eerder had men de tocht zo vroeg al kunnen houden; ook
later zouden alle Elfstedentochten op latere tijdstippen
verreden worden, sommige in de januari-, de meeste
echter in de februarimaand.
straten.
Weer verliepen er enkele jaren
alvorens ik Mej. Kaastra voor de
derde maal ontmoette. Dat was
in 1950, toen ik in Huizum woon
de en als vader van drie kleuters
op pad toog om donateurs te
werven voor een op te richten
kleuterschool in Huizum West!
PRACHTIG PLAN
Ik belde aan bij Juf Kaastra die
toen samen met haar vriendin
Mej. De Jong in de Borniastraat
woonde en vroeg haar steun in de
vorm van een renteloos aandeel
van 100,— voor een bouw
fonds, te stichten door particulie
ren om zo de in gebreke blijven
de overheid te hulp te komen!
Het leek haar 'n prachtig plan en
later kon ik Juf Kaastra als ere
gast begroeten bij de opening van
de prachtige moderne kleuter
school 'De Kwikstaart'. Ontroerd
feliciteerde zij ons en ik weet
zeker dat zij net zo genoot als de
binnentrekkende kleuters!
Enige jaren later las ik in de krant
dat Juf Kaastra was overleden.
Zij werd begraven op het Huizu-
mer kerkhof, waar een kleine
groep oud-collega's haar met on
dergetekende als enige oud
leerling de laatste eer bewees.
H. T. ten Have
Bovendien werd deze Elfsteden
tocht van '33 een happening on
der buitengewone omstandighe
den: het was bijna windstil, het
vroor niet of nauwelijks en het
weer deed eerder aan het voor
jaar, dan aan de winter denken.
HONDERDEN
Het was de laatste tocht, waarbij
het aantal deelnemers nog be
perkt bleek tot honderden: 339
tochtrijders en 173 wedstrijdrij
ders deden er aan mee. Vrijwel al
die tochrijders (321) kwamen tij
dig bij het eindpunt aan; van de
wedstrijdrijders lieten er 56 hun
kaart bij de eindcontrole afstem
pelen binnen twee uren na
aankomst van de winnaar, de
Dronrijpster veehouder Abe de
Vries.
Het was Cor Jongert, een "Hol
lander", die als duidelijke favo
riet van start ging, maar in feite
werd het de Elfstedentocht van
de Hindelooper veehouder Ybe
Smid.
Na Staveren ging die er in z'n
eentje tussenuit en tussen deze
stad en Franeker bouwde hij een
indrukwekkende voorsprong
van rond tien minuten op.
Op het zware en lange traject van
Franeker naar Dokkum raakte de
Hindelooper in een dramatische
race zijn voorsprong echter kwijt
en het was nu het veehoudersduo
Abe de Vries-Sipke Castelein
(Wartena), dat de leiding nam en
ook behield.
In de recordtijd van 9 uur en 5
minuten voltooiden deze twee
hun race, die een merkwaardig
einde kreeg, omdat de rijders niet
in de gaten hadden,waar precies
de eindstreep was.
GELIJKTIJDIG
Daardoor konden ze niet gelijk
tijdig door de finish gaan, wat,
naar ze later verklaarden, hun
bedoeling was geweest.
Zo werd Abe de Vries als eerste
en Sipke Castelein als tweede
geklasseerd. Maar omdat het ver
schil slechts zo gering was ge
weest, kende het Elfstedenbe-
stuur ook aan Castelein de grote
gouden medaille toe, die behoor
de bij de eerste prijs.
En Ybe Smid?
Die mocht blij zijn, dat hij met
een achterstand van negen minu
ten toch nog derde werd. Hij
bleef uiteindelijk Cor Jongert en
Sipke Dijkstra uit Cornjum
slechts twee minuten voor
Op de foto boven de eerstaange-
komen wedstrijdrijders Sipke
Castelein, links, en Abe de Vries
in het 'Elfstedenhoofdkwar-
tier' De Groene Weide. De he
ren laten zich, omstuwd door be
wonderaars, een glaasje melk
goed smaken.
Juf Kaastra kreeg in vroeger jaren ook bekendheid als schrijfster van
Sinterklaasliedjes, waarvan wij er enkele terugvonden in het boekje
'Het Feest van Sinterklaas - Tien Sinterklaasversjes, waaronder twee
Friesche'.
We zullen even zo'n versje overschrijven - er zullen zeker lezers van
't Kleine Krantsje zijn, die het zich allemaal nog goed herinneren!
Dag Sinterklaas, dag Pieterbaas
Van harte welkom hoor!
Hebt u een goede reis gehad
op zee en in het spoor?
En is uw schimmel ook weer hier
Dat lieve trouwe dier
Wij hebben bij dat slechte weer
Zoo vaak aan U gedacht,
En hebben dagen, weken zelfs
In stilte u verwacht,
En hoopten dat Gij komen zoudt,
Omdat U van ons houdt.
Heel hartelijk geluk gewenscht
Met uw verjaardag, Sint!
Dat Gij nog dikwijls komen moogt,
Wenscht zeker ieder kind;
Wij denken nog aan 't vorig feest,
Dat heerlijk is geweest!
J
