SENSATIONELE OVERVAL OP
PLAATS VAN PROVINCIEHUIS
PROVINCIEHUIS:
ONZE HARTELIJKE GELUKWENSEN!
timmermans
houthandel
LEEUWARDEN IN REP EN ROER
hardhout - zachthout
en plaatmateriaal
Uranusweg 1
8938 AJ Leeuwarden postadres: postbus 8522
tel. 058-883611 8903 KM Leeuwarden
De stille Tweebaksmarkt van weleer met in het midden het pand van de weduwe Bisschop, waar de
spectaculaire overval zich heeft afgespeeld. Op deze plaats staat nu de nieuwbouw van het Provincie
huis.
r
De plaats waar nu de
nieuwbouw van het Pro
vinciehuis staat, tussen
het oude en het voormali
ge leeszaalgebouw, is ooit
het toneel van een sensa
tionele overval geweest.
Heel Leeuwarden werd er
door in rep en roer ge
bracht, maar uitgekiend
speurwerk zorgde ervoor,
dat de daders van dit
spectaculaire misdrijf in
een recordtijd ontmas
kerd werden. In dit ver
haal wordt er alles van
verteld.
VJ
In deze van inbraken overvolle
tijd lijkt het nauwelijks zin te
hebben zo'n misdrijf uit het ver
leden nog eens aan de orde te
stellen, maar het verhaal van de
overval op mevrouw Bisschop,
de weduwe van de in 1904 over
leden schilder Christoffel Bis
schop, blijft de moeite van het
opschrijven en het lezen waard.
Wij laten ons daarbij leiden door
het in 1945 verschenen boek
"Veertig jaar speurderswerk"
van C. J. van Ledden Hulse
bosch. Hij noemde zich "krimi-
nalist" en verrichtte menig on
derzoek naar misdrijven. Zo
kreeg hij, in de tijd van commis
saris Wesser (1912-1930), te ma
ken met de inbraak bij mevrouw
Bisschop, die aan de Tweebaks
markt woonde, in het pand waar
later garage Boelens was geves
tigd, nu opgeslokt door de uit
breiding van het Provinciehuis.
Daar woonde mevrouw Bis
schop in alle rust en vrede, met
als vertrouwde huisgenote de
dienstbode Annetje. Maar op
een vroege zondagochtend werd
commissaris Wesser gewaar
schuwd dat er iets niet pluis was
in het huis aan de Tweebaks
markt. Op herhaald bellen werd
niet opengedaan en dat kon niet
kloppen, want de beide bewoon
sters moesten thuis zijn.
OP ONDERZOEK
De heer Wesser ging met een
rechercheur op onderzoek. Via
de buren kwamen ze in de tuin
en vonden daar een niet afgeslo
ten deur. In het huis ontdekten
ze eerst de gedienstige Annetje,
die op een divan lag met touwen
om enkels en polsen. Kennend,
jammerend en huilend begroette
ze haar bevrijders, wier door tal
van misdaden gestaalde gemoe
deren week werden bij het zien
van dit droeve tafereel. De (let
terlijke) ontknoping van dit dra
ma was het werk van enkele
ogenblikken; Annetje strekte
haar bekoorlijke leden en kwam
gelukkig al gauw op verhaal.
Jonge mensen kunnen veel ver
dragen.
Maar dit was nog maar het begin
van de ellende, want boven lag,
eveneens met touwen omwik
keld, mevrouw Bisschop in haar
sponde, gezond en wel, maar da
nig van streek. Ook zij werd van
haar boeien verlost en toen kon
den de beide slachtoffers vertel
len wat er was geschied.
Op de voorafgaande zaterdag
avond was er gebeld. Argeloos
had Annetje de deur geopend en
meteen kwam ze tot haar grote
schrik tegenover een indringer te
staan, die zonder zijn voeten te
vegen binnentrad. Hij maakte
korte metten met het arme
wicht, duwde en stompte haar
naar de divan, waar hij haar met
touwen knevelde. Na deze eer
ste overwinning ging hij de trap
op, waar hij mevrouw Bisschop
ontmoette. Ook zij werd met
touwen van haar bewegingsvrij
heid beroofd.
Eerst lag ze op de grond, maar
de indringer was zo vriendelijk
haar in bed te leggen, toen ze
daarom neljes vroeg, hem aan
sprekend met "meneer de inbre
ker". En meteen gaf ze hem ant
woord op de vraag waar hij haar
sieraden en andere kostbaarhe
den kon vinden, ja ze had zelfs
gezegd: "Neemt u maar mee wat
u wilt". (Voor de rechtbank zou
de dader later beweren dat hij
toestemming had gekregen die
spullen mee te nemen, maar
deze juridische vlieger ging na
tuurlijk niet op!)
VERDWENEN
Zo was het dus gegaan; de dief
was met de buit verdwenen en
het zou moeilijk worden hem
terug te vinden. Voor dat onder
zoek werd de hulp ingeroepen
van de befaamde speurder Van
Ledden Hulsebosch, maar com
missaris Wesser had al meteen
iets merkwaardigs ontdekt. Ter
wijl mevrouw Bisschop deerlijk
met touwen was vastgesnoerd,
was Annetje maar losjes vastge
bonden. Met een beetje moeite
had ze zich zelf kunnen bevrij
den, maar ze had er blijkbaar de
voorkeur aan gegeven de rol van
het deerniswekkende slachtoffer
te spelen.
Nog in de nacht van zondag op
maandag zakte ze bij de onder
vraging in het politiebureau door
de mand, haar verloofde in deze
val meeslepend. Annetje moest
trouwen, maar het jonge paar
had geen geld om een eigen nes
tje te bouwen, daarom werd het
plan gemaakt mevrouw Bisschop
te beroven. Maar wie moest dat
doen? De oude mevrouw kende
de jongeman met wie haar ge
dienstige in het huwelijk zou tre
den. Die was dus ongeschikt om
de inbrekersrol te spelen. Geluk
kig was een vriend bereid deze
taak op zich te nemen. Zijn belo
ning zou ongetwijfeld een deel
van de buit zijn geweest, maar
Annetje had hem bovendien op
de divan een amoureus voor
schotje gegeven, voordat het ei
genlijke karwei begon.
De dader wérd gepakt, maar
weigerde te vertellen waar hij de
buit had gelaten. Die wilde hij
bewaren tot na zijn straftijd. Het
was de heer Van Ledden Hulse
bosch, die op een geniale manier
de gestolen kostbaarheden ont
dekte. Hij gebruikte daarvoor
het middel van de telepathie,
ook wel "spierlezen" genoemd.
Oudere lezers herinneren zich
de experimenten daarmee van
Kara el Hammed. De heer Van
Ledden Hulsebosch had deze
truc in Amsterdam afgekeken
van een zekere Rubini.
Het gaat om het registreren van
lichamelijke reacties op emoties,
zonder dat de proefpersoon zich
daarvan bewust is. Het eenvou
digste voorbeeld is beven van
angst. Omgekeerd kan men dus
zeggen dat iemand bang is wan
neer hij beeft. Zo zijn er allerlei
reacties, die gemakkelijk waar
neembaar zijn en waaruit con
clusies omtrent de geestestoe
stand zijn te trekken.
De heer Van Ledden Hulsebosch
ging met de verdachte een wan
delingetje door nachtelijk Leeu
warden maken, om een "fris
neusje" te halen. Hij hield hem
vast bij een mouw en zo liet de
verdachte voelen welke kant hij
niet uit wilde, maar natuurlijk
wel gedwongen werd te gaan.
De man raakte steeds meer van
streek en meende dat zijn bege
leider wist waar de buit verbor
gen was. In een park (waar
schijnlijk het Westerpark) steeg
de spanning ten top; de man tril
de als een espenblad, toen ze
langs de vijver liepen. Maar plot
seling verdween dit beven. "We
zijn er voorbij; hij weet het
niet", moet de dief hebben ge
dacht. Dus liep de heer Van Led
den Hulsebosch een klein eindje
terug. Daar lag, net onder water,
de zak met kostbaarheden!
