STRAAT GENOEMD NAAR
KLEINSTE FRIESE MAN
JAN RIEMERSMA
DE FRIESE FAKIR
'KLAINE GERRIT'
IN MEMORIAM
Een kleine tien jaar geleden heb
ben we in 't Kleine Krantsje uit
voerig bericht over een geboren
Fries, die in zijn tijd algemeen
werd beschouwd als de kleinste
man van Nederland. Gerrit Kei
zer was zijn naam en veel oude
ren uit het Bildt, waar Gerrit
werd geboren en ook overleed,
zullen zich hem als „Klaine Ger-
riet" herinneren.
De heer Keizer die leefde van
1874 tot 1946, moet een lengte
hebben gehad van zesennegentig
centimeter en daarmee stak hij
nauwelijks boven de tafel uit.
Schoon aan de haak woog hij op
z'n zeventigste niet meer dan
vierenveertig pond - een krach
tige kerel tilde hem zo met één
hand omhoog.
LOOSDUINEN
Wij werden nu wéér aan Kleine
Gerrit herinnerd, omdat er in
juni in Loosduinen, waar hij ook
heeft gewoond, een straat naar
hem is genoemd. „Kleine Kei
zer" heet die straat met ter ver
duidelijking het onderschrift „G.
Keizer, 1874 1946, kleinste
man van Nederland".
Een van onze abonnees, me
vrouw J. Pannekoek-de Roos uit
Loosduinen, was zo vriendelijk
ons een exemplaar te doen toe
komen van De Nieuwe Loos-
duinse Krant, waarin van deze
straatnaamgeving melding wordt
gemaakt het blad brengt twee
foto's, waarop we kunnen zien,
hoe de nieuwe straatnaambor
den worden aangebracht en bo
vendien een plaat, die we zelf
ook al eens hebben gepubliceerd
en waarop we Klaine Gerriet als
bokser tegenover een reus zien
staan met als bijschrift: „Hoe
Nederland zijn neutraliteit hand
haaft" deze foto moet in de
opgewekt heeft gezien. Hij was,
zeggen zij, zo fleurig als een bij,
hij hield als geen ander van een
goed glas bier en hij had een
helder oog voor de schoonheid
van de vrouwen. „Sommige dik
ke boerenmeiden namen hem
wel eens op de schoot, maar dat
kon niet eerlijk lije.
Klaine Gerriet wordt geïnter
viewd door de bekende sport
verslaggever Tom Schreurs.
"Laten we het zo maar doen"
dacht de radioreporter.
mobilisatietijd in de eerste we
reldoorlog zijn gemaakt.
In 1880, toen hij nog maar zes
jaar oud was, werd Kleine Ger
rit al voor het eerst door zijn
ouders te kijk gezet en wel op de
kermis in Groningen. Veel later,
toen hij tegen de twintig liep,
begon hij zijn kleine gestalte
professioneel uit te buiten en zo
kwam hij in steden als Antwer
pen, Parijs, Londen, Bremen,
Leipzig, Berlijn, Breslau, Praag,
Wenen, Brussel, nou ja, noem
maar op.
Ook maakte hij twee reizen naar
Amerika om er in circussen op te
treden en het is daar gebeurd,
dat Gerrit tijdens een optreden
de stem van zijn moeder hoorde
van achter het gordijn - zonder
dat de zoon het wist was moeder
hem achterna gereisd. „Dér is
ons mim" riep de artist plotse
ling uit en zonder zich te beden
ken rende hij van het podium af
en vloog hij naar zijn moeder
toe.
Terug in ons land kwam Gerrit
Keizer in Loosduinen terecht,
waar hij boekhouder werd op de
groenteveiling. Toen hij al over
de zeventig was keerde Klaine
Gerriet naar zijn geboortegrond
terug. Hij vestigde zich ten huize
van een broer in Oude Bildtzijl,
maar daar hebben de mensen
zich niet lang meer kunnen ver
bazen over de uitermate kleine
gestalte van deze provinciege-
noot: vrij spoedig kwam hij te
overlijden.
Veteranen uit het Bildt herinne
ren zich Klaine Gerriet als een
bijzonder plezierige man, die
men nooit anders dan als zeer
Jan Riemersma, „de Friese fa
kir" uit Grouw, werd geboren op
3 april 1913 en stierf „in het
harnas" op de vierde mei van
dit jaar. Hij trad niet veel meer
op, maar deed op verzoek nog
wel recherchewerk. Ook heeft
hij zich nog beziggehouden met
de zaak Heineken.
Op de avond van de derde mei
trad Jan op in een besloten
kring, „omdat hij het niet laten
kon". Tegen negen uur werd hij
niet goed en verzocht hij om een
onderbreking, maar het werd er
ger en toen is hij naar het zieken
huis gebracht. Hij had al meer
hartaanvallen gehad en hij moest
zich zeer in acht nemen.
Vreemd is het, dat de klok bij
hem thuis ook om vijf voor ne
gen bleef staan en vreemd is het
dat Jan Riemersma tegenover fa
milie en kennissen uitspraken
had gedaan, waarvan we nu we
ten dat ze op zijn einde wezen.
GEBOREN EN GETOGEN
De geboren en getogen Grouw-
ster trad al met achttien jaar op.
Hij deed dit dikwijls in combina
tie met de - eveneens Grouwster
- goochelaar Bergini, omdat hij
zelf niet zo bespraakt was. Later
heeft hij verschillende impressa-
rio's gehad, die ook als spreker
fungeerden. Mijn zoon, Ritsko
junior, heeft dit ook een tijdje
gedaan, nadat de artist vanuit
Australië voor kortere of langere
tijd naar ons land was terugge
keerd. Na de dood van zijn va
der is hij voorgoed in Grouw ge
bleven.
Jan Riemersma was internatio
naal erg bekend. Voor hij - in
'50 - naar Australië ging trad hij
ook landelijk op. Zij repertoire
verschilde enigszins van dat van
Kara el Hammed, die ook lande
lijk werkte. Maar Kara was be
kender in onze provincie, omdat
hij voor 1940 iedere donderdag
avond in de Groene Weide op
trad.
Toen was Jan Riemersma al lan
delijk bezig en dus meer van
huis. In Australië mocht hij zich
eveneens in een grote populari
teit verheugen, ook al door op
tredens voor radio en t.v. Zelfs
werkte hij mee aan een film,
„The third eye".
Maar was hij in zijn hart toch een
zo op en top Fries om telkens
weer naar hier terug te keren? Ik
heb veel gesprekken met hem
gehad, waaruit zijn mening
bleek, dat veel mensen bij het
ouder worden terugkeren naar
hun jeugdjaren en jeudherinne-
ringen. Het succes van 't Kleine
Krantsje is daarvan trouwens het
bewijs.
Douwe Andries Bijlsma, onze
bekende boeienkoning en acro
baat, die zich ook „de Friese
fakir" noemde, heeft mij eens
het verhaal verteld, dat Jan Rie
mersma getroffen werd door een
punt van een sabel van Douwe's
ladder. De sabel, wat onhandig
aangebracht, schoot los en ver
oorzaakte slechts een klein
wondje, maar toch viel de ge
troffene flauw. Na een behande
ling met koud water zei Bijlsma
het bewijs te hebben, dat ook
een fakir kwetsbaar is. De beide
wondermensen hebben elkaar
dus ook goed gekend.
Het is in september 1940 ge
weest, dat ik Jan Riemersma
voor het eerst zag optreden, in
Spoorzicht van de familie Caste-
lein. Er speelde een band onder
leiding van Arnold Brinkman,
„The scarlet Pimpernels" (later
moesten ze „Rode Pimpernels"
heten!) en er was een Weens
danspaar en een zanger uit Roe
menië.
Ik was toen zestien jaar, reeds
amateur-goochelaar en „wild"
van variété. Omdat ik me alleen
nog wat „skrütel" voelde ging ik
er heen met een bediende van
onze zaak, maar ik ontmoette er
een kennis, die ik moest verzoe
ken om thuis vooral niet te zeg
gen, dat ik naar dergelijke we
reldse vermakelijkheden ging.
GEWELDIG
Jan Riemersma was "tadellos" in
rokkostuum. Hij bracht telepa
thie, hynnose, massa-suggestie,
blindlezen en katalepsie. Het
was geweldig en ik zie het nog,
alsof het gisteren gebeurde. Het
maakte een grote indruk op me,
maar ik wist toen nog niet, dat ik
later nog honderden wonder
mensen zou ontmoeten en er
mee zou werken.
Het blad „Fen fryske Groun"
heeft van die voor mij onverge
telijke avond een fotoreportage
gemaakt. Heeft iemand van de
lezers nog zo'n exemplaar?
Dat is dus vijf en veertig jaar
geleden. Jan Riemersma is er
niet meer. Hij was de laatste van
de Friese "wondermensen", die
optraden in een tijd, toen mu
ziek nog muziek was en artiesten
nog artiesten waren. Dat Jan
Riemersma na een druk en veel
bewogen leven moge rusten in
vrede..
Leeuwarden
Ritsko van Vliet Senior
Historisch Variété Archief
Jan Riemersma, de Friese Fakir, onder hypnose: zo plat als een plank op twee stoelen. Het publiek be
grijpt er niets van.
