FABRIEKSGEBOUWEN CONDENS
MAKKELIJK TE HERKENNEN
'T KLEIDE
KRANTSJE
pagina 3
Ook de fotoprijsvraag uit ons nummer 494 heeft ons weer een hele berg oplossingen
bezorgd, wat gedeeltelijk zeker kan worden verklaard doordat de opgave niet al te
moeilijk was. Wie een beetje thuis is in ons goede Leeuwarden moet de fabrieksge
bouwen van de Condens snel hebben herkend, hoewel wel gezegd moet worden, dat
er ook op het gefotografeerde punt de laatste tientallen jaren het een en ander veran
derd is. Slechts één inzendster meende in de gebouwen de fabrieken van Koopmans
Meel te zien, maar die staan iets verder dan de panden van de Condens, die we
hadden gefotografeerd.
,,Deze keer volgens mij een van
de gemakkelijkste opgaven uit
de gehele periode van de foto
prijsvraag" schreef ons de heer
R. Poelstra te Leeuwarden. Dit
is nog een oude opname van de
Coöperatieve Condensfabriek
Friesland, zo ik die altijd gekend
heb tegenover de Centrale. Dit
is het eerste gebouw vanaf de
Kanaalsbrug, nog voor de ver
bouwing. Het is bij de wal waar
vroeger de overbekende Con-
densbootjes gelost werden met
de melkbussen en waar ook an
dere schepen geladen werden
met de reeds voor consumptie
klaargemaakte producten. De
masten en gieken, zoals we die
op de foto zien, zijn dacht ik ook
wel voorgoed verleden tijd; ten
minste voor wat het tweede ge
bouw betreft - hier kunnen ze
niet meer laden, dacht ik. Er zal
ditmaal wel een record aantal
inzendingen binnenkomen, daar
volgens mij iedere Leeuwarder
toch wel eens het fabriekscom
plex in ogenschouw heeft geno
men".
DE WILDERNIS
,,lk heb het bedrijf nog als heel
klein gekend" aldus de heer Th.
Weda te Leeuwarden. ,,Als jon
gens, wonende in de wijk Achter
de Hoven speelden wij hier vaak
op een opgespoten stuk land
met slik uit de stadsgrachten,
waar het onkruid welig tierde,
soms tot manshoogte toe. De
Wildernis noemden wij dat ter
rein. Tussen de Condens en het
Kanaal was heel wat ruimte voor
wagens, die de melk in bussen
aanvoerden. Aan de waterkant
was nog een steiger voor de
melkboten en de Julianastraat
was er toen nog niet. De huizen,
die daar later werden gebouwd
zijn nu trouwens ook al weer
verdwenen. Van de Pieter Stuy-
vesantweg met zijn bebouwing
was toen trouwens ook nog
geen sprake - alleen het zoge
naamde Rooie Dorp lag er wat
eenzaam in het land".
De heer Rinze van der Heide,
ook uit Leeuwarden, meldde ons
op een steenworp afstand van
de Condens te zijn geboren en
de fabriek eveneens te hebben
zien groeien van klein naar
groot. „Het kleine stukje van de-
foto is nog het oude gedeelte,
waar de boten aanlegden en
vanwaar ik vele tochten heb
meegemaakt met de heren kapi
teins van de bootjes. We haal
den dan de melk op van de fa
briek rond de stad. Bekende
namen waren Heidema, Lade-
nius en de broers Kok om er
maar enkele te noemen. Ik heb
het haventje en de vele mensen
die er woonden goed gekend.
Nog tref ik dikwijls vrienden aan,
die er als jongens hebben ge
woond en er nog over kunnen
vertellen".
Natuurlijk waren er onder de
briefschrijvers ook velen, die zelf
bij de Condens hebben gewerkt
en de plaats van de gefotogra
feerde gebouwen op slag her
kenden. „Ik heb er, zoals het in
de volksmond gezegd wordt,
een blauwe maandag gewerkt,
en wel in de jaren vijftig in de
stokerij en in het kolenpark en
ook wel als hulp bij een isoleer
der - wij kwamen dus door het
gehele gebouw" schreef de heer
J. M. Beekman te Molenend.
„En ik" aldus de heer D. van der
Meulen te 't Harde, „heb er eni
ge jaren in de proefkeuken ge
werkt, waarvan op de foto nog
een paar ramen van de eerste
verdieping zichtbaar zijn".
HERINNERINGEN
Ook voor de heer Ing. G. van der
Kooi te Heerenveen bracht de
foto van onze prijsvraag bepaal
de herinneringen. „Eind vijftiger
jaren" zo schreef hij, „begon ik
op de tweede verdieping in de
proeffabriek als research-assis-
tent. Er werden ook hand- en
spandiensten verricht voor an
deren, zoals bij de pastachoca in
Berlikum. Er moest verdund sui
kerwater worden ingedampt en
toen de tienduizend liter suiker
water verwerkt waren was er
niets meer te vinden - vandaar
dat we over de vissen in het
Nieuwe Kanaal spraken als zoe
te zoetwatervis. Later werd de
haven „ingepolderd" en verrees
er een geheel nieuw gedeelte,
waarin o.a. nieuwe sproeidroog-
installaties werden gebouwd. De
benodigde grondstoffen hiervoor
kwamen uit de zogenaamde
keuken. Wanneer de ingedamp
te melk naar boven werd ge
pompt gaf men een gil en werd
de tank opengezet, zodat de
melk er in kon stromen. Eens
had een monteur toevallig een
roestvrijstalen stukje leiding no
dig, waardoor de melk een heel
andere kant opging. De brug
wachter kwam ons toen waar
schuwen en dat waren allemaal
zaken, die nu, neem ik aan, niet
meer kunnen voorkomen door
de grotere mate van beveili
ging."
Verschillende andere inzenders
van een oplossing zullen wel ge
glimlacht hebben toen zij lazen
wat de heer Van der Kooi hier
boven over de zoete zoetwater
vissen schreef. Zij immers kwa
men hier geregeld om die vissen
te verschalken. „Ik zat hier vroe
ger altijd te vissen" schreef bij
voorbeeld de heer A. H. Walstra
te Leeuwarden, „eerst met mijn
vader en later alleen. Hoewel ik
pas drie en dertig ben en het
blad samen met mijn schoonva
der lees, beleef ik veel plezier
aan 't Kleine Krantsje".
Nu de prijswinnaar. Dat werd de
heer J. van den Berg, Nyckle
Haismaweg 12 in Leeuwarden -
hij krijgt een exemplaar van het
fotoboekje „Leeuwarden, ach ja,
zo was het.
voor Leeuwarden en de
wijde wereld er om heen
Een uitgave van Fenno
Schoustra's Publiciteits-
kantoor
Verschijnt eenmaal in de
veertien dagen
Abonnementenadministra
tie: Postbus 858, 8901 BR
Leeuwarden.
Abonnementsgelden Post
giro: 98 10 62
Redactie en advertentie-af
deling: Vredeman de Vries-
straat 18921 BP Leeuwar
den.
Telefoon: (058) 120302
Geopend: van dinsdag
tot en met donderdag, uit
sluitend 's morgens van
9tot12uur.
's Middags en van vrijdag
tot en met maandag ge
sloten.
Abonnementsprijs:
voor Nederland 29,- per
jaar; voor het buitenland:
55,- per jaar.
Losse nummers afgehaald
1,75 per stuk. Per giro
besteld (Postgiro
98 10 62): 2,75 voor 1
ex., 4,75 voor 2 ex.,
6,25 voor 3 ex.
Het lidmaatschap van 't
Kleine Krantsje staat alleen
open voor lezers, die zich
door hun aanmelding ak
koord verklaren met de
hiernavolgende 'leverings
voorwaarden':
Het abonnementsgeld
moet vooruit worden be
taald.
Op de 1e februari dient het
abonnementsgeld voor het
dan lopende jaar te zijn be
taald.
Geschenk-abonnementen
en abonnementen van le
zers in het buitenland moe
ten op de 15e december
van het voorafgaande jaar
zijn betaald.
Lezers, die zich niet telefo
nisch of schriftelijk, maar
per giro-overschrijving als
abonnee aanmelden, wordt
verzocht op het girostrookje
te vermelden:
Nieuwe abonnee.
Wie het abonnementsgeld
voor een ander betaalt,
dient duidelijk de naam en
het adres te vermelden van
de abonnee, voor wie wordt
betaald.
Adreswijzigingen moeten
minstens 10 dagen voor het
verhuizen schriftelijk wor
den doorgegeven: Postbus
858, 8901 BR Leeuwarden.
Abonnementen, die niet
vóór 1 december schrifte
lijk zijn opgezegd. (Postbus
858,8901 BR Leeuwarden)
worden automatisch ver
lengd.
