HERINNERINGEN AAN HET OUDE DORP
1
'T KLEINE KEANTSJE
HUIZUM ZOALS HET VROEGER WAS
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN pagina 5
Uit oude familiepapieren, in het
bezit van onze abonnee me
vrouw H. van der Heide-Meijer
te Leeuwarden, is een verhaal te
voorschijn gekomen, dat jaren
geleden werd geschreven door
haar zwager, de nu overleden
Douwe van der Heide, die z'n
hele leven in het oude Huizum
heeft gewoond. In het artikel
haalt Douwe van der Heide 'Hü-
zumer herinneringen' op, die
naar ons oordeel de moeite
waard zijn nog eens te worden
gepubliceerd. Hier dus het, al
weer vele jaren geleden, ge
schreven verhaal van zijn hand.
In snel tempo verglijdt de tijd.
Zeven en zestig jaar lang ben ik
Huizumer geweest en vanaf mijn
vierde jaar leven er Huizumer
herinneringen in mijn geest.
In die tijd reden er geen auto's.
Zonder gevaar konden wij in een
groep van twintig kinderen door
het dorp lopen, waarbij het oude
Huizum zich oostwaarts niet ver
der uitstrekte dan het rijtje van
oude woningen, de zogenaam
de chocoladebuurt.
Huizum had vroeger drie Bleek-
erijen, nl. van de heren D. An-
driessen, A. Dam en H. Meulen-
belt.
Er werd toen in hoofdzaak ge
wassen in slootwater, want over
leidingwater beschikte men niet.
In het dorp scheef tegenover de
N.H. pastorie, die bewoond werd
door ds. Hoving, was gevestigd
een slagerij van Bavius Visser.
In vroeger tijden moet daar ook
een café zijn geweest, 'Pas
veer'. Het blokje huizen wordt
nog wel Pasveer genoemd. De
slagerij bestond onlangs hon
derd jaar en wordt thans gedre
ven door de kleinzoon Wiebren
Visser.
CENTENDISKE
Op het Schooldijkje woonden
twee oude lieden, Reid en Jan-
ke. Deze hielden er een centen-
diske op na waar men voor een
cent kon uitkiezen: een toverbal,
pepermunt en meer van dergelij
ke snoeperijen. Beiden waren
slechthorend en slechtziende,
zo werd hen dan ook wel eens
een platte knoop in de hand ge
legd.
's Zondags werd er veel gewan
deld door Huizum en kon men
komende over twee brugjes
door het land verder langs het
'Juffersreedsje' (thans Badweg)
de Schrans weer bereiken.
Het bruggetje bij het Kerkepad,
dat toegang gaf tot de landerij
en, werd afgesloten door een
scheefhangend hekje, dat werd
open en dicht gedaan door een
oude man, L. v. d. Ploeg. Zijn
opvolgster was 'oude Trijntsje',
zij ontvingen voor het open en
dicht zetten enkele centen.
VEELSCHEEPVAART
Oudendag was tevens schilder
en als wij zijn ladder gingen dra
gen, kregen wij een stukje stop
verf, dat dan later wel eens in de
tuit van zijn petroleumkan ver
huisde.
De brug in het Oude Dorp was
voor 1905 een draaibrug. Deze
brug werd vaak gedraaid, want
er was veel scheepvaart langs
de Wirdumervaart naar Goutum,
Wirdum, Wijtgaard en Roorda-
huizum. Met pramen en scheep
jes van 25 a 30 ton werd er veel
terpaarde vanaf Goutum geva
ren en ook waren er de bedrijven
van een negental koemelkers,
wier aanvoer van gras en hooi
en eventueel de afvoer van mest
door deze brug plaats vond.
De melkkoeien van deze men
sen bleven op stal en dagelijks
was er verse aanvoer van gras,
dat over verre afstand (de van
jaar tot jaar gehuurde percelen
gras- en hooiland in de Hemriks-
polder of het Rustenburgerveld)
moest worden aangevoerd per
schouw of praam.
Brugwachter was toen (Riekers)
Henderikes Hoekstra, tevens
postbode en kleermaker. Ook
Het landelijke Huizum zoals het eens is geweest.
bezat Huizum toen nog een kui
perij (eigenaar E. v. Broek) en er
lagen drie turfschepen in de ha
ven, toebehorende aan Joh.
Groothelm, Harm Groothelm en
Jan de Ruiter.
Voor een dubbeltje kocht men
acht of negen turven. In het
dorpsleven verscheen de asman
tweemaal per week met zijn col
lega. Dat was het enige lawaai,
dat men 's winters bij donker in
de buurt hoorde.
De humor kwam bij tijd en wijle
ook om de hoek, want toen één
dezer lieden hoog had opgege
ven van zijn onverschrokken
heid, ging de ander in het mor
genschemer in de diepe
karrebak van zijn kollega zich
neervleien. Toen deze de kar de
weg op ging duwen, begon.
tien of twaalf gardeniers, die in
Huizum en aan de Huizumer
laan hun bedrijf uitoefenden en
waarvan de meesten een knecht
en een jongen als hutp hadden,
's Morgens om vijf uur kwam al
dat volk bijeen op de hoek van
het Schooldijkje. Allen hadden
een bijnaam, zoals Rinse Kool
raap, Witte Pieters, de Oldeho-
ve, de Mud, het Wilde Varken,
's Morgens op weg naar het
werk was het mooi, stil en rustig.
Meerdere dorpelingen hadden
een lijster gevangen en deze
zongen in de voor het huis ge
plaatste kooi hun lied.
GEVLOGEN
Van vele kooien heb ik, terwijl de
mensen nog sliepen, het deurtje
daar wel mooi, want op een
houtspaander kregen wij wel
eens een stuk witte siroop om
van te likken. Hadden wij daar
genoeg van, dan werd het res
tant meegenomen naar school
en uitgesmeerd op de banken
van de meisjes en aan het hand
vat van de liniaal van de onder
wijzer.
Kattekwaad wordt door alle tij
den uitgehaald. In mijn jongens
jaren waren het de chef Oosting
en de agenten Sybrandy en Van
Wijk, die, met eens stok gewa
pend, ook op ons doen en laten
toezicht hielden. Eens werd ik
(met hulp van kameraad Tinus)
in hurkhouding in een grote bo
demloze zak gestopt. Bij nade
ring van chef Oosting scheen
het, of Tinus naarstig pogingen
Huizum was een dorp met een
eigen smid, bakker, schilder,
melk- en groentenboer. Ten
noorden van de Huizumerlaan
vond men het café 'Ceres' met
zijn mooie speeltuin (thans Ti-
voli) aan de zuidzijde lag het
buiten 'Rustoord' met zijn gracht
en singel. Als afsluiting van de
laan stond de in 1925 afgebran
de boerderij van de heer De
Boer.
Aan weerszijden van de Huizu
merlaan waren sloten met brug
jes als toegang naar de aangele
gen huizen.
Beplant met lindebomen aan
beide zijden - die elkaar in de
kruinen raakten, was de laan
een groene tunnel, een oord van
rust en verpozing, fel contraste
rend met de tegenwoordige zich
steeds aan moderne eisen aan
passende Huizumerlaan.
De Huizumerlaan van vroeger met rechts het café Ceres, nu Tivoli
eerstgenoemde vreemde gelui
den uit te stoten met als gevolg,
dat de 'moedige' man de schrik
in de benen sloeg en in zijn
verbouwereerdheid de kar met
geluidproducerende inhoud in
de sloot langs de Tijnjedijk liet
rijden.
GARDENIERS
Toen ik ouder werd, kwam ik als
jongen terecht bij één van de
geopend en dan waren de vo
gels gevlogen.
Huizum had ook nog een fabriek
waar men siroop maakte uit
aardappelen. Deze fabriek had
de bijnaam 'De Wanhoop', want
wanneer de arbeiders niets be
ters konden vinden, konden ze
daar zes en zestig uur in de
week werken voor zes gulden
zestig.
Voor ons als jongens was het
ging ondernemen, om deze half
met turf gevulde zak op z'n rug
te nemen. De gemoedelijke heer
Oosting ging bereidwillig even
helpen bij dit karwei, maar
schrok geweldig, toen ik onder
uit de zak kwam duiken.
In die jaren was er ook nog geen
gasfabriek. De straatverlichting
vond plaats door petroleumlam
pen, bediend als lantaarnopste
ker door Galt Oudendag, gewa
pend met ladder, lucifers en een
schotje, om bij harde wind ook
het aansteken mogelijk te ma
ken.
Een romantisch hoekje aan het Juffersreedsje
Het Schooldijkje: allemaal op de foto
