Q^£> faa de/
hellema
'T KLEINE KRANTSJE
in de fan
^eu
Makelaars en
Taxateurs
voor geheel
Friesland
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 4
SCHILKAMPEN
Ik wil nog graag even inhaken op
het stukje over Schilkampen in
een vorig Kleine Krantsje. Van
mijn zevende tot mijn vijftiende
heb ik daar gewoond, op num
mer 19, het grote huis, dat nu in
de krant was afgebeeld. Het was
er zo hoog, dat het er 's winters
haast niet warm was te krijgen.
Maar dat heb ik niet meer mee
gemaakt.
Van de bewoners kan ik het vol
gende vertellen. Eerst had je de
'houten' helling met een grote
loods op nummer 1. De eige
naar, Drijver, woonde in het eer
ste huis op nummer 3. Daar
naast, op 5 en 7, het winkeltje
van Oebele Herder, wiens huis
nu nog steeds bewoond wordt
door zijn zoon Joop.
Op nummer 9 Hendrik Noordhof,
die daar ook een winkeltje had.
Naast hem een broer van Drij
ver. Dan het echtpaar Grouwstra
op 13 en Kloosterman op 15.
Dat huisje is later afgebroken.
Dan is er een inham, waarachter
een schuur, vroeger van De
Roos, die op nummer 15 woon
de. Hij was molenmaker. Op 17
de familie Zijlstra en dan dus op
19 ondergetekende, een stief
dochter van Van Hattem, aan
wie ik een fijne vader heb gehad.
Nummer 19 was weleer een
groot herenhuis, dat later in
tweeën werd verdeeld. Dan op
21 een broer van Noordhof, op
23 Van Gelderen en op 25 de fa
milie Busstra en dan de familie
Geurts op 27.
Dan kwam de zogenaamde 'ij
zeren' helling van Van der Werff,
die op 31 woonde. Ook nog de
familie Bootsma op nummer 29,
waar later de familie Koopmans
in kwam.
Dit was dus het tijdperk van
1928 tot '35. Ik heb daar een
fijne jeugd gehad. Helaas ligt
Schilkampen nu verborgen ach
ter de hoge brug van de nieuwe
weg, die daar gekomen is.
Zo verdwijnt al het mooie, dat er
vroeger was.
Nog een foto van het romanti
sche Schilkampen van weleer
OORKONDE WISMAR
In het nummer 496 van 't Kleine
Krantsje beantwoordt u een
vraag van een lezer over 'Leeu
warden 500 of 700 jaar?' met
een verwijzing naar een oorkon
de uit Wismar.
Ik zou het zeer op prijs stellen
als u omtrent die oorkonde wat
meer zou kunnen vertellen. Of
kunt u die misschien in 't Kleine
Krantsje reproduceren?
In het bijzonder ben ik benieuwd
welke naam voor Leeuwarden
werd gebruikt en in welke woor
den de vermelding van de stad
plaatsvond.
Rotterdam
Ir. J. J. Sterkenburg
De oorkonde, of beter gezegd
de brief uit Wismar, waarin voor
het eerst gewag werd gemaakt
van het bestaan van de stad
Leeuwarden kunt U vinden in
het boek "Leeuwarden voor
1435" van Dr. J. R. G. Schuur.
De stad werd in de brief aange
duid als "Lewart".
Red. 't KI. Kr.
SCHAATSMUSEUM?
„En zo zitten we nu dus nog
altijd in een situatie, dat we bij
voorbeeld wel beschikken over
'n Fries kaatsmuseum, maar dat
we het nog altijd moeten stellen
zonder 'n museum, dat aan de
schaatssport is gewijd," zo lees
ik in het 500e nummer van 't
Kleine Krantsje'.
Nu moet ik toch echt even iets
rechtzetten. Toen wij in juli '85
een weekje in het mooie Gaas-
terland vertoefden, hebben wij in
gezelschap van een Australisch
familielid 't Schaatsmuseum in
Hindeloopen met een bezoek
vereerd. Daar viel heel wat te
genieten. Behalve schaatsen en
(ouderwetse) sleeën, was er
veel fotomateriaal, ook over de
Elfstedentochten uit voorgaande
jaren.
Wel zochten we tevergeefs naar
foto's van de (toen) meest re
cente Elfstedentocht. Die had
den er in juli nog geen plaatsje
gevonden!
Alphen a/d Rijn
Trees Schalkwijk-Huisman
Wij hebben, zoals ook bleek
uit de kop boven het verhaal
('Wanneer krijgt Friesland zijn
Elfstedenmuseum) in de eerste
plaats gedacht aan een speci
fiek museum voor de Elfsteden
tocht.
Red. 't KI. Kr.
PENSION
In vorige Kleine Krantsjes gele
zen hebbend, dat in Leeuwar
den vroeger in meerdere etablis
sementen cabaret werd
gegeven, aarzelde ik aanvanke
lijk daarvan te getuigen, omdat
ik meende daarmee een bepaal
de privacy prijs te geven.
Deze gedachte heb ik echter
doorbroken, ervan uitgaande,
dat er al genoeg aan de verge
telheid ten ondergaat.
In de jaren 1928-29 was er, be
halve vrijdags, 's avonds optre
den van artisten in Spoorzicht,
oftewel bij Sipke Castelein. Veel
van deze artisten vonden een
overnachtingsplaats in pension
Bergsma in de Vierde Vegelin-
dwarsstraat.
Mijn moeder, die jong weduwe
werd, voorzag daarmee in haar
levensonderhoud, want de ar
menraad en de diaconie gaven
te weinig om te leven en te veel
om te sterven.
De aanwezigheid van de vele
artiesten heeft mijn moeder
vastgelegd, door ze hun bevin
dingen bij haar schriftelijk te la
ten verklaren. Eens had ze elf
Engelse dames in huis, die op
traden onder de naam "Pompa
dour girls". Hun aanwezigheid
prikkelde de sensuele reukneus
van veel Leeuwarder jongeman
nen en veroorzaakte haast op
stoppingen in de nauwe Vege-
lindwarsstraat.
Ook kwamen er wel leden van
het gezelschap Ter Hall en Frits
Hirsch.
In die tijd kenden we in Leeuwar
den nog het tonnen (privaat)
stelsel. Eenmaal per week werd
bij ons de ton verwisseld - nog
ken ik de reuk van de lysol.
Om te voorkomen, dat de ton
voor ander gebruik werd gebe
zigd, bijvoorbeeld voor het legen
van de waskom of de lampet
kan, had mijn broer een papier
op de w.c.-deur geplakt met een
tekst in vier talen: "Nicht Wasser
ins Toilet" - "No water in de
w.c." - "Ne pas de l'eau au
toilet" - "Geen water in de ton".
Of het taalkundig juist was? Wie
weet. Maar helpen deed het wel.
Wat een tijd, wat een tijd. Veel
armoede in gebondenheid.
Haren A. H. Bergsma
IN MEMORIAM
FREDDYJELSMA
Op vrijdag 7 maart overleed in
Maassluis Fedde Marten Jel-
sma. Voor zijn vrienden in de
goochel- en circuswereld Freddy
Jelsma. Hij was in 1914 in Leeu
warden geboren, bezocht hier
de lagere en middelbare school
en ging omstreeks 1930 met zijn
ouders naar Den Haag. Vader
Jelsma had enige jaren met de
heer Van Duysen de Friso-
bioscoop geëxploiteerd. De
bioscoop heet nu Tivoli. Oor
spronkelijk was het een R.K.
Kerk en wie wel eens op het
toneel van de Tivoli geweest is,
kon er aan de achterkant heel
goed zien, dat het gebouw oor
spronkelijk kerk was geweest.
Jelsma kon zijn stad nooit verge
ten. Hij kwam vaak met de boot
naar Friesland. Was zelfs nog
aanwezig bij de laatste Friese
Elfstedentocht. Enkele dagen la
ter kreeg hij griep, werd zwaar
ziek en overleed nog dezelfde
dag. Hij laat een grote leegte
achter in de kring van circus
vrienden. Hij was de landelijke
voorzitter van de Club van Cir
cusvrienden, voorzitter van een
Smalfilmclub, erelid van de
Kt
Makelaardij ainds 1898
goochelclub '52 Schakels' uit
Rotterdam, erelid van de Israely
Society for Promoting the Art of
Magie en hij voorzag circusmin-
nend en goochelminnend Ne
derland en ver daarbuiten van
vakliteratuur.
Vorig jaar trof ik hem op de Nieu-
westad, hoe is het mogelijk, voor
de Tivoli-bioscoop. Hij vertelde
toen lachend, dat zijn vader heel
vroeger bij regenachtig weer
voor het raam ging staan en zei:
„Prachtig weer, nu komen ze
weer in grote getale naar de film
kijken." Dat was de tijd, dat de
film nog 'stom' was en dat er nog
een explicateur was en musici
om alles te omlijsten. In een oud
artistenblad van 1911 las ik on
langs, dat op de Nieuweweg een
zekere heer Pinto woonde, met
als vermelding bioscoop-expli
cateur. Dat was de tijd van vader
Jelsma met zijn Friso-bioscoop.
Velen van zijn vrienden wisten
niet eens, dat Fred Jelsma in
Leeuwarden geboren was. Dat
heb ik bij de crematie verteld en
dat hij zo van zijn vaderstad
hield; de stad die bij zijn geboor
te nog maar klein, maar toch zo
gezellig was.
Op de foto ziet u links Freddy
Jelsma, die ik het ere-certificaat
en het insigne uitreik van de Is
raëlische Goochelbond. Rechts
de heer Willem Samuel Graaf-,
land, die als Wang-Ko-Si dikwijls
bij Faveur in de Harmonie was
opgetreden. Moge Judith Jel
sma en de kinderen de kracht
vinden dit grote verlies te dra
gen.
Leeuwarden
Ritsko van Vliet sen.
Historisch Variété Archief
