in alle prijsklassen
BLIJVENDE HERINNERING
AAN KOOPVROUWTJES COHEN
TKLEINE KRANTSJE
midden in de peperstraat 9
bilgaardpassage 56
LEEUWARDEN
BRONZEN BEELD BIJ OVERWEG
PIER PANDER
FOTO
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 10
Camera's
bleeker
Er komt een bijzondere herinnering aan de eens in Leeuwarden zo bekende "kleine
handelsvrouwtjes" Betje en Roosje Cohen: in september van dit jaar zal er een le
vensgroot standbeeld worden onthuld tegenover het nieuwe wooncomplex Winia-
herne op de hoek van de Schrans en de Hollanderdijk, waarin een van beide dames
met haar "handelskar", de welbekende kinderwagen, gestalte krijgt. Het oprichten
van dit standbeeld is een initiatief van de Woningvereniging Leeuwarden en de
maakster van het beeld is de in Den Haag geboren, maar in Grouw wonende zes en
dertigjarige Karianne Krabbendam. Het zal in de reeks beelden, die er in de stad al
zijn, niet een van de kleinsten worden: de kinderwagen voor de zittende figuur van het
handelsvrouwtje wordt een meter twintig breed.
De "Kehentsjes" zijn eens in
Leeuwarden zeer bekend ge
weest. Vader Salomon Cohen
genoot tot zijn dood in 1919 in
onze stad een grote populariteit
als schoenpoetser met een vas
te standplaats voor het station.
Van hem ging het verhaal van
mond tot mond, dat hij de hono
rering van zijn arbeid aan de
beleefdheid van de klant over
liet. Vroeg deze wat hij schuldig
was, dan antwoordde Salomon
Cohen onveranderlijk: "De vori
ge menheer gaf een kwartsje" -
en een kwartje was niet weinig in
die (slechte) ouwe tijd.
Salomon Cohen schonk zijn
vrouw niet minder dan dertien
kinderen, van wie de tweeling
Roosje en Betje in Leeuwarden
de meeste bekendheid kregen.
Zij waren nog maar tien jaar oud,
toen zij voor het eerst op de
veemarkt verschenen om er
kraakmangels te verkopen. La
ter werd het assortiment uitge
breid met chocoladerepen, pin
da's, pepermunt en ook
potloden voor de boeren, die de
veemarkt bezochten.
Op bepaalde feestdagen en bij
bijzondere evenementen waren
beide dames ook actief met het
verkopen van oranje strikjes,
speldjes, lijsten en program
ma's.
KEURIG GEKLEED
Altijd keurig gekleed, met een
grote hengselmand in de arm,
werden Betteke en Roosje als
vaste verschijningen op de vee
markt uitermate populair - er
was bij wijze van spreken nie
mand in de stad, die Roosje en
Betje niet kende.
En goed van de tongriem gesne
den slaagden zij er altijd weer in
veel marktbezoekers en feest
gangers tot een kleine aankoop
te verleiden.
Betje en Roosje, die geboren
waren op 17 september 1881 in
een pand aan de Breedstraat,
hadden in hun jonge jaren uitge
sproken knappe gezichtjes en
leken sprekend op elkaar. Toen
wij Roosje op oudere leeftijd een
jeugdfoto voorlegden, wees zij
het linkse meisje als Betteke
aan; later, toen wij haar voor de
aardigheid nóg eens met dezelf
de foto confronteerden, wees zij
het rechtse meisje, als Betje
aan.
Op 11 mei 1918 trouwde Betje
Cohen met de in Tilburg gebo
ren sigarenmaker Wilhelmus
Scholten. Het echtpaar kreeg
een dochter, Rika, die trouwde
met Jan Norberhuis. Het echt
paar Norberhuis-Scholten heeft
ettelijke jaren in de Smidsbuurt
gewoond, in de onmiddellijke
nabijheid dus van de plaats waar
nu het beeld verrijst. Op 19 fe
bruari 1940 kwam Wilhelmus
Scholten in Kampen door ver
drinking om het leven.
Roosje Cohen trouwde op 31
december 1921 met de in Am
sterdam geboren sigarenma
ker Johannes Wilhelmus van
Dijk. Het echtpaar kreeg twee
dochters, Rika en Johanna Kla-
sina, die respectievelijk trouw
den met Andries Bul en Sije
Boomstra.
Door hun gemengde huwelijken
hebben de Duitse bezetters in
de oorlog Betje en Roosje onge
moeid gelaten. Vijf broers en
twee zusters werden wel om het
leven gebracht.
IN DE BLOEMETJES
Kort na het overlijden van Betje
op 27 februari 1951 stond Roos
je precies zestig jaar op de
markt. Dankbare klanten heb
Zo zullen we het populaire koopvrouwtje Cohen aanstonds met haar kinderwagen in brons
bij de spoorwegoverweg zien zitten.
ben haar toen in de bloemetjes
gezet. Zij bezocht de veemarkt
toen al lang niet meer met de be
kende hengselmand uit haar
jeugd, maar met een oude kin
denwagen om er haar geringe
handelswaar in te vervoeren.
Toen zij vijf en zeventig was ver
telde Roosje aan iedereen, die
het maar wilde horen: "Ze hew-
we mie honderd en drie voor
speld!" maar die prettige prog
nose is niet uitgekomen - Roosje
van Dijk-Cohen overleed op 28
september 1958, toen zij met
haar man woonde op het adres
Noordvliet 535.
Eerder had het echtpaar achter
eenvolgens gewoond in de
Speelmansstraat, in het Sint
Jobsleen, in de Poststraat, nog
maals in het Sint Jobsleen. aan
de Poppeweg, aan het Noord
en het Zuidvliet en in de Bagijne-
straat.
Johannes van Dijk, in de wande
ling "Hannes" of "Blauwe Han
nes" genoemd en bij de Leeu
warders eveneens overbekend,
heeft zijn vrouw twaalf jaar over
leefd - hij stierf op 23 oktober
1970 in Meppel.
BEELDHOUWSTER
Karianne Krabbendam, de
beeldhouwster die de opdracht
kreeg het monument te maken,
heeft ook de in Oudkerk staande
Breggebidler gemaakt, de Leu
genbank in Grouw en het beeld
Moeder en Kind voor het Groene
Kruisgebouw in Bergum. Nóg
een schepping van haar, een
liggend naakt, krijgt dit voorjaar
een plaats bij het Theehuis in
Grouw.
Pier Pander is hier te lande. Hij
logeert bij zijne ouders, die te
Knijpe wonen. Nog altijd moet hij
zich van een wagentje bedie
nen, om zich te bewegen. Eigen
aardig is het dat Pander nog
zuiver Friesch spreekt en zich
dadelijk van deze taal bedient,
zoodra hij bij zijn ouders ver
toeft. Waar menigeen moeite
heeft om na een verblijf buiten
Friesland de Friesche taal weer
te spreken, schijnt dit bezwaar
voor Pander niet te bestaan.
(1900)
