NOG EENMAAL GRAVENIN DRENTHE
DEURKEBELLER
'T KLEINE
KRANTSJE
'T KLEINE KRANTSJE
ZAND ER OVER.
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 3
We hebben nog tal van ver
halen ontvangen over het
graven in Drenthe in de oor
logsjaren. Het lijkt ons wat te
veel van het goede om al die
artikelen in 't Kleine Krantsje
af te drukken. Daarom kozen
we er nog een verhaal uit, dat
wij hierbij publiceren. En dan,
zouden we willen zeggen,
zand er over!
Als zeventienjarige jongen zat ik
in dezelfde trein met "Leeuwar
der gravers" als die, waarover
de heer Bernhard Klein in een
van de vorige Kleine Krantsjes
schreef. Voor het vertrek uit
Drenthe haalden de Duitsers
ons in de loop van de nacht uit
de boerderij in Tinaarlo met uit
roepen als "Ihr geht nach Hau-
se". Het was wel merkwaardig
dat ze ons zwaar bewapend
naar het station Vries begeleid
den. Daar moesten we in de
regen wachten op onze trein
"naar huis". Nu, het pakte heel
anders uit. Onze argwaan werd
al gewekt door het feit, dat de
trein uit de richting van Gronin
gen verscheen, met de locomo
tief ervoor. De Duitsers stelden
ons gerust met de opmerking
dat de spoorlijn tussen Leeuwar
den en Groningen was gebom
bardeerd, zodat we over Zwolle
terug moesten.
HELE STRIJD
Het werd een hele strijd om in de
trein te komen. Met een buurjon
gen van me, Jan Braaksma,
kwamen we na veel dringen bin
nen. De trein bleek te klein voor
de vele Leeuwarders op het per
ron. Grote kerels stonden te hui
len omdat ze niet mee naar huis
konden. Achteraf bleken zij de
gelukkigen te zijn.
Onderweg viel het ons op dat er
kledingstukken langs de spoor
lijn lagen. We hadden dit nog
maar net opgemerkt of enkele
mannen sprongen van de lang
zaam rijdende trein. De bewa
kers losten schoten in hun rich
ting, zonder echter ook maar
één van de gebukt wegvluchten
de mannen te raken. Het leek
wel wat op een episode uit een
knokfilm, zoals ik die in de oude
Leeuwarder bioscoop al vele
malen had gezien. Het verschil
was dat daar altijd raak werd
geschoten.
ENKELE SALVO'S
Op het station in Zwplle waar uit
grote gamellen eten werd ver
strekt, letten de Duitsers niet
goed op. In een straat, vlak voor
het station, waren al tientallen
Leeuwarders om de hoek en zo
doende uit het gezicht verdwe
nen. De Duitsers vuurden enke
le salvo's over de hoofden van
de nog in zicht zijnde vluchtelin
gen. Deze, en ook de nog op het
perron aanwezig Leeuwarders,
kozen eieren voor hun geld en
namen weer in de trein plaats.
In verband met luchtgevaar re
den we 's nachts weer verder,
een onbekende toekomst tege
moet.
DAPPERE DELVERS IN DRENTE
(an Doorenbos en Van Daalen en die)
Jim wille nou toch niet sêge, dat jim toen helden waren,
omdat jimme jim anmeld hadden, met skep en deken nog wel,
om soêt te spitten foor de duutsers in die laatste oorlogsjaren,
heulemael in 't ferre Drente, met un groat Liwwadder stel?
Dachten jim meskien: d'r is nog niet su botte feul over skreven,
dus mut ut nou mar us heve, we klimme self mar inne pen,
su kenne we de jeugd fan fandaag de dag nog un mooi leske
geve,
hoe onfeskrokken un Liwwadder mantsje, as 't mut, weze
ken?
Wat sa jim beerd hè, na de oorlog, fan Vries, Tinaarlo en
Glimmen,
fan jim bealegen foor de O.T. an skuttersputsjes en suksuwat,
hoe jim soms skriêmden om frouw en kiendes, die wél elk fan
jimme
mooi in noêdens angsten in Liwwadden achterlaten had!
Nou binne jimme in 't Kleine Krantsje d'r weer over begonnen.
Goh ju, wat saten jimme die "moffen" bij setten toch dwas!
Marjim kiendes hè hun pappe d'r later nooit flinker om fonnen,
die foêlden al gauw, dat hun moeke toen un feul groater heldin
was.
Johan van Bergen
VEELGERAAS
Toen kwam er met veel geraas
en erg laag een vliegtuig over de
trein. De machinist, die kennelijk
slechte ervaringen met laag
overvliegende vliegtuigen had,
gooide de remmen erop. In pa
niek sprongen we uit de trein in
de pikdonkere nacht. Met mijn
buurjongen aan mijn zijde kwa
men we in een soort bietenveld
terecht. Toen de Duitsers be
gonnen te roepen dat er "Minen"
lagen stapten we snel weer in.
ABRUPT EINDE
Het einde van onze reis kwam
heel abrupt. Op het emplace
ment van Dieren reed de loco
motief, gelukkig met geringe
snelhejd, in een bomtrechter.
Door de schok sloegen we tegen
de vloer van de wagon, schop
pen en koffers kletterden uit het
bagagenet over ons heen. Het
station was, zo bleek later, kort
voor onze samenkomst door
vliegtuigen onder handen geno
men.
GEEN KWARTIER
Onze bewakers hadden kenne
lijk niet op Dieren als eindstation
gerekend. Er was geen kwartier
gemaakt, leder voor zich moest
maar voor een slaapplaats zor
gen. Veel Leeuwarders hebben
in deze nacht overnacht in bus
sen, welke geparkeerd stonden
in een grote garage van de Gel
derse Tramweg Maatschappij.
Met mijn buurjongen vond ik een
slaapplaats in een veewagen,
Uit geen enkel verhaal over het graven in Drenthe heb
ben wij de indruk gekregen, dat de gravers zich als
'helden' beschouwden. Ze hebben zich ook niet aange
meld voor dit werk, maar ze werden door de Duitsers
gewoon van de straat opgepikt - zij hadden maar te
gaan.
Red. 't Kleine Krantsje
die scheef weggezakt naast de
rails stond. Gelukkig kwamen de
vliegtuigen die nacht niet terug.
(Vervolg op pag. 19)
Een kleine herinnering aan de tijd toen het nog heel gewoon
was, dat bestelde goederen door de middenstand werden
thuisbezorgd: kruidenierswaren, melk, boter, kaas en eieren,
kleding en brandstoffen, nou ja, noem maar op, alles en ieder
een kwam aan de deur om waren af te leveren of om
bestellingen op te nemen. Dit is een van die honderden en
nog eens honderden deurkebellers van toen. Het is de heer
Piet Hartkamp, die een kruidenierswinkel aan het Noordvliet
heeft gehad. Het aardige is, dat Piet Hartkamp speciaal voor
het maken van deze foto naar de bekende fotograaf Joseph
Dwinger aan de Zuidergrachtswal is gestapt - niet gewoon op
straat, maar in diens atelier is de plaat gemaakt.
voor Leeuwarden en de
wijde wereld er om heen
Een uitgave van Fenno
Schoustra's Publiciteits-
kantoor
Verschijnt omstreeks de
twintigste van iedere
maand.
Abonnementenadministra
tie: Postbus 858, 8901 BR
Leeuwarden.
Abonnementsgelden Post
giro: 98 10 62
Redactie en advertentie-af
deling: Vredeman de Vries-
straat 18921 BP Leeuwar
den.
Telefoon: (058) 120302
Geopend: dinsdag en
woensdag, uitsluitend
's morgens van 9 tot 12
uur.
's Middags en van don
derdag tot en met maan
dag gesloten.
Abonnementsprijs:
voor Nederland 29,- per
jaar; voor het buitenland:
55,-per jaar.
Losse nummers afgehaald
2,50 per stuk. Per giro
besteld (Postgiro
98 10 62): 3,- voor 1 ex.,
7,- voor 2 ex., 9,- voor
3 ex.
Het lidmaatschap van 't
Kleine Krantsje staat alleen
open voor lezers, die zich
door hun aanmelding ak
koord verklaren met de
hiernavolgende 'leverings
voorwaarden':
Het abonnementsgeld
moet vooruit worden be
taald.
Op de 15e januari dient het
abonnementsgeld voor het
dan lopende jaar te zijn be
taald.
Geschenk-abonnementen
en abonnementen van le
zers in het buitenland moe
ten op de 15e december
van het voorafgaande jaar
zijn betaald.
Lezers, die zich niet telefo
nisch of schriftelijk, maar
per giro-overschrijving als
abonnee aanmelden, wordt
verzocht op het girostrookje
te vermelden:
Nieuwe abonnee.
Wie het abonnementsgeld
voor een ander betaalt,
dient duidelijk de naam en
het adres te vermelden van
de abonnee, voor wie wordt
betaald.
Adreswijzigingen moeten
minstens 10 dagen voor het
verhuizen schriftelijk wor
den doorgegeven: Postbus
858,8901 BR Leeuwarden.
Abonnementen, die niet
vóór 1 december schriftelijk
zijn opgezegd, (postbus
858, 8901 BR Leeuwarden)
worden automatisch ver
lengd.
