'T KLEINE KEANTSJEi
-sssssr
VIJFTIEN JAAR JOODS LEVEN
IN LEEUWARDEN 1930 -1945
in E.FEITSMA's Verkoophuis
begint morgenvroeg ZATERDAG óm 9 uur
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 7
Wy zullen thans alles overtreffen wat tot nu toe is aangeboden
Zuiver wollen sjaals waarde 130, 120
en 110 nu voor 38 ct.
3 mooie zakdoeken voor 1 dubbeltje
Zuiver wollen damesvesten dat heeft
U nog nooit beleefd nu 78 ct.
Wit piqué heeren Engelschhemden wie
\eelt dat ooit gehoord 159 ct.
nans sporthemden 69 ct.
neerd mans ondergoed 't Is om
76 ct.
s<-»oéen«-' -
Zijden sjaals werkelijke waarde 150
pracht dessins voor 74 ct.
Zuiver wollen heeren sokken zwaar
gebreid voor 43 ct.
Onze afdeeling schoenen is zoo ge
dig in prijs gezakt als een bak
in 't water, ijzersterke jongens
laarzen hout gepend kosten r
Hout'
Op de Voorstreek, twee huizen
vanaf de Wortelhaven, vraagt
Elie Feitsma voortdurend de
aandacht van de kooplustige
Leeuwarders. Hij heeft een win
kel, die hij aanvankelijk 'Ver
koophuis Allemansgading'
noemt - later spreekt hij alleen
nog van E. Feitsma's Verkoop
huis.
Eliazer Feitsma (1875), ge
trouwd met Rachel de Jong
(1877), is een zeer uitbundige
adverteerder, die er niet om-
heendraait, dat men er verstan
dig aan doet bij hem terecht te
komen: ,,Wij zullen thans alles
overtreffen, Wat tot nu toe is
aangeboden" en „Bij ons wordt
verkocht voor prijzen, die u be
wijzen, dat u in E. Feitsma's
Twee Joodse vrienden van
vroeger komen elkaar tegen; ze
hebben elkaar in een hele tijd
niet ontmoet.
"Ik ben blij je te zien" zegt de
een, "ik zit toevallig net even in
moeilijkheden - zou je me hon
derd gulden kunnen lenen?"
"Honderd gulden?" reageert de
ander. "Maar zoveel geld heb
ik niet op zak".
"En thuis?"
"Thuis is alles best, dank je".
Verkoophuis nog altijd goed-
kooper koopt!"
Interessant zijn ook kreten als:
zou bijna denken, dat het
voor niets is", „Wie heeft dat
ooit beleefd" en „Dat moet u
komen zien om het werkelijk te
gelooven".
Waar al zijn spotkoopjes be
trekking op hebben? Nu, op
sjaals, zakdoeken, pullovers,
kousen en sokken, lakens en
slopen, herenbretels en bad
handdoeken. En schoeisel
heeft Elie ook: „Onze afdeeling
schoenen is zoo geweldig in
prijs gezakt als een baksteen
in't water."
Na het overlijden van zijn
vrouw Rachel de Jong in 1925
is Elie Feitsma hertrouwd met
een meisje, dat bijna twintig
jaar jonger is, Grietje Kropveld,
die in 1894 in het Duitse Rü-
tenbrock het levenslicht zag.
Elie Feitsma heeft uit zijn eer
ste huwelijk twee zoons, Abra
ham (1901) en Izaak (1904) en
ook zij zijn hele bekende mid
denstanders in de stad. Appie
en Isie zijn de eigenaars van
het schoenenmagazijn 'De Uit
komst' op de Nieuwestad num
mer 32.
Appie, die zelf in de Transvaal-
straat woont, is getrouwd met
Judith Hendrina Joles, een
dochter van de koperslager Jo
les van de firma De Bruin en
Joles (1903). Er is één dochter
tje, Rachel, in de wandeling
Roosje en geboren in 1926.
En Isie, een heel vooraan
staande figuur in het Joodse
verenigingsleven, is ook al met
een Judith getrouwd, de knap
pe Judith van der Kaars (1906),
de oudste dochter van de han
delaar in lompen Salomon van
der Kaars van het Noordvliet.
Ook dit echtpaar heeft één
kind, een zoontje, dat Eliazer
heet, maar Eddy wordt ge
noemd - hij is van 1929.
De beide Feitsma's annonceren
hun schoenenzaak 'De Uit
komst' als 'Het grootste schoe
nenconcern van het noorden'.
Tijdens de viering van het vijf
honderdjarig bestaan van
de stad Leeuwarden in 1935
plaatsen zij een grote adverten
tie in de krant met een foto van
hun winkelpand en de treffende
tekst: „Daar winkelt de Leeu
warder als hij schoenen nodig
heeft! Omdat hij prijs stelt op
service, op prettige bediening,
op grote keuze, op goede kwa
liteit en pasvorm en bovendien
op de laagste prijzen."
Op wat in deze tijd nog 'Uitver
koop' wordt genoemd bieden
Abraham en Izaak Feitsma >'ij-
zersterke jongensschoenen'
aan voor de prijs van één gul
den negenenvijftig en 'met on
verwoestbaar rubber onderwerk
slechts een dubbeltje duurder'.
Elie Feitsma van De Allemansgading aan de Voorstreek
zijn grootvader genoemd en
heeft officieel Gosse, maar die
naam zint hem niet en daarom
wil hij zich Gustaaf noemen -
onder die naam - Speciaalzaak
Gustaaf de Jong - maakt hij
zich bij zijn stadgenoten be
kend.
Gustaaf trouwt in augustus
1932 met Evelina Maria Gazan
(1903) en het jonge paar krijgt
twee kinderen, twee meisjes,
Bertha (1933) en Margaretha
(1936).
In 1934 kan Gustaaf de Jong
per advertentie bekendmaken,
dat hij nu telefonisch aangeslo
ten is - 6358 is zijn nummer.
Levie en Izaak de Jong hebben
nog een broer, Mozes de Jong,
die kleermaker en koopman is.
Hij woont eerst Bij de Put 9,
maar hij verhuist in 1937 naar
het pand Gysbert Japicxstraat
6. Mozes de Jong (1868), ge
trouwd met Sophia de Kadt
(1870), heeft twee dochters,
Marianne (1890) en Rosa
(1901). Marianne trouwde met
Aron Abraham Dwinger (1893),
een koopman in zakken, van
wie zij zich in 1928 liet schei
den; vier jaar na de geboorte
van hun dochtertje Sophia Ma-
rianna. En Rosa huwdè met
Louis de Bruin, die we al eer
der tegenkwamen als winkelier
in modeartikelen in het Naauw.
Isie Feitsma, zoon van Elie, broer van Appie: "Het grootste schoe
nenconcern van het noorden"
Voor een mooie hoed of een
knappe pet kunnen de Leeu
warders terecht bij de aloude
zaak van De Jong aan de
Voorstreek nummer 53, op de
hoek van de Sacrementsstraat.
De broers Levie de Jong
(1862) en Izak de Jong (1863)
zijn daar al jaren bekend.
Levie is getrouwd met Betje
van der Woude (1871) en Izak
hertrouwde na het overlijden
van zijn vrouw Betje Grootkerk
(1870-1926) met de in het Duit
se Butzheim geboren Johanna
Moser (1874).
Levie en Izak zijn in het begin
van de dertiger jaren beiden al
bejaard en het is daarom, dat
de enige zoon van Levie de he
renmodezaak overneemt. Deze
zoon, geboren in 1902, is naar
Er zijn meer Joodse families
De Jong in Leeuwarden in de
dertiger jaren. In de Slotma
kersstraat, eerst op nummer
14, daarna op nummer 1 en
tenslotte op nummer 22 woont
Meyer Izaak de Jong (1865)
met zijn vrouw Leentje Izaaks
(1871). Meyer verdient zijn
brood als pakhuisknecht, maar
ook als venter in aardappelen.
Kort na het overlijden van
Leentje in 1936 verhuist Meyer
naar de Lambert Jacobsstraat,
waar zijn zoon Salomon de
Jong (1908), getrouwd met Ju
lia Veterman (1904), een co-
pieerinrichting begint. Meyer de
Jong zal daar in 1938 komen te
overlijden.
het leven geen ministersfunctie
weggelegd - zijn alom bekende
bijnaam "Gekke Davied" zegt
dat al. David Velleman, gebo
ren in 1888, woont, samen met
zijn zuster Mietje (1875) bij zijn
oude moeder in, Jeltje Izaaks,
de weduwe van Isak Velleman,
in een pand aan de Nieuwebu-
ren.
Zijn moeder, vijf en tachtig jaar
oud, overlijdt daar in november
1930. Wanneer, vier maanden
later, ook zijn zuster sterft,
woont de beklagenswaardige
David voortaan dan eens in dit,
dan weer eens in dat Joodse
gezin. Gekke Davied, haast al
tijd gekleed in een oude zwarte
lakense jas en met een grijze
pet op het hoofd, is het mikpunt
van veel plagerijen. De lieve
jeugd jouwt hem na, rukt hem
de pet van het hoofd en maakt
hem bang door te zeggen, dat
hij spek moet eten. Eens ge
beurt het, dat ze hem vastbin
den aan de hekken van de
veemarkt - daar staat David
dan, verdrietig en hulpeloos.
David Velleman weet misschien
niet veel, maar hij wéét wel,
wat vrouwen voor een man be
tekenen - hij is gewoon wég
van het vrouwelijk schoon. Op
grond daarvan wordt hij dan
wel weer geplaagd.
Éen veilig rustpunt vindt Gekke
Davied zo nu en dan in de bij
eenkomsten van het Leger des
Heils; hij doet daar aan de ge
zangen en het handgeklap met
overgave mee.
Een heel bijzondere figuur in
de Joodse gemeenschap is Da
vid Velleman. Er is voor hem in
Isie Feitsma, een heel klein
manneke en nogal hoog in
de rug, is vooral ook een
goede bekende in de voet
balwereld. Hij maakt zich
erg verdienstelijk voor de
Joodse voetbalvereniging
Achdoeth en hij treedt ook
op als scheidsrechter bij
voetbalwedstrijden. Eens
gebeurt het, dat hij tijdens
het fluiten van een wedstrijd
een strohoed draagt - dat
kan nog in deze tijd. Maar
hij krijgt er een bal tegen
aan en de mooie strohoed
is kapot. Waarop scheids
rechter Isie Feitsma de wed
strijd tijdelijk staakt: eerst
moet die hoed vergoed wor
den, voor hij verder fluit.
