OPBLOEIENDE GROENTEHANDEL
NAOORLOGSE JAREN
IN
'T KLEINE KEAHTSJE
VOLUIT IN DE.
EERSTE VERSNELLING
HET HOF VAN FRIESLAND BANT DE GEVAN
GENE JUDICK SIMONS VAN AMSTERDAM TER
ZAKE, DAT DE GEVANGENE (EEN VREEMDE
LING ZIJNDE) ZICH ZONDER ENIGE PERMIS
SIE IN DEEZE PROVINCIE HEEFT BEGEEVEN
EN ALS LANDLOPERSE HEEFT GEDRAGEN,
UIT VRIESLAND, DEN TIJD VAN EEN JAAR, TE
RUIMEN DE STAD LEEUWARDEN BINNEN 'S
DAAGS ZONNESCHIJN EN HET LAND BINNEN
DEN DERDEN DAGE ZONDER IN MIDDELEN
TIJDE DAAR WEDER IN TE MOGEN KOMEN
BIJ EENE VAN ARBITRAIRE CORRECTIE.
ACTUM DEN 16 JAN. 1798.
:vOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 5
melden, dat achter de Waterto
ren op het Zuiderplein de heer
Bronger een aardappelzaak
had. Bronger was de eerste
koopman, die geschilde aard
appelen aan de hotels aflever
de. In de loods naast zijn wo
ning zaten vrouwen uit de buurt
te schillen en deponeerden de
aardappelen in melkbussen.
Bronger ging dan met deze
melkbussen voor op de fiets de
hele stad door, want bijna alle
hotels werden door hem van
geschilde aardappelen voorzien
- tijd om nog met de kar op
pad te gaan had hij bijna niet
meer.
Over de overweg was aan de
linkerkant de groente- en fruit-
hal van Plantinga. Hij had een
klein stukje van de garage van
Wiersma in gebruik en zijn han
del stond hoofdzakelijk buiten
op stellages uitgestald. Dan
kwam de winkel van Jelle Terp
stra, mooi ingericht met veel
gesneden groenten. Jelle was
eigenlijk een beetje een uitvin
der; hij maakte ook de eerste
tuinboonpelmachine in zijn
werkplaats bij de latere Veiling
indeHuizumerlaan.
Gingen we verder de Schrans
in, dan was er aan de linker
kant ook nog de groentezaak
van Max Jaasma, de broer van
Henk van de Voorstreek. Deze
was ter hoogte van het pand
van Bauke Huizinga.
DE DRIE MANDJES
Dan de Huizumerlaan in, waar
we eerst aantroffen de familie
Hoekema in de zaak met de
naam 'Drie Mandjes'. Zoon Jel
le nam het bedrijf over, maar
hij zag al vroeg in, dat er in de
melkhandel meer te verdienen
zou zijn. De drie mandjes prij
ken nu nog op de muur naast
de ingang van het pand van
Hoekema.
De Sportlaan in, waar Mintje
Ferwerda, een zogenaamde
losse venter, zijn groentekar
had. Met een geweldig stemge
luid prees hij zijn producten
aan. Verderop in de Huizumer
laan was bij de ingang van de
Gasfabriek ook nog een groen
teman actief met winkel en kar
- dat was een Ybema.
En dan nog verder, over het
brugje de Tijnjedijk op, vonden
we Dirk Tabak naast de ingang
Gaan we, op zoek naar groen
tehandelaren van even na de
oorlog, verder van de ene naar
de andere kant van Cambuur,
dan komen we in de Indische
buurt, zoals we deze wijk wel
eer noemden. Daar vonden we
in de Balistraat oude Van der
Laan, die een winkel had en
die ook onderweg was met de
kar.
Om de hoek, bij de Sumatra-
straat, had Noordbruis een ver
kooppunt, terwijl vlak daar te
genover Menno Braaksma zijn
handel aan de man bracht. Ook
was er nog een groentehande
laar in de Noordvlietstraat,
maar diens naam weet ik niet
meer. (D. Span misschien?
Red. KK)
Zo belandden we dan weer op
het Vliet, richting Kaai. Op de
hoek van de Bleeklaan was de
groentenhandel van H. Wierda
en zijn zoon. K. Wierda vestig
de zich later in de Veestraat.
Aan de overkant van 't Vliet, bij
de Straat van Welgelegen, had
Sikke Bouer zijn winkeltje en
oude Dijkstra deed zijn nering
in de omgeving van de Willem
Loréstraat en de Rembrandt-
straten.
Terug naar het Vliet vonden we
in de hoek bij de school de
groentehal van Van Wieren, ac
tief bezig met hal en kar en ge
assisteerd door zijn zoon. Aan
het Molenpad was het pakhuis
van Th. van der Ley, die als
venter in deze wijk zijn kost
verdiende. Het pakhuis deelde
hij met Ype Brouwer, die elke
dag op de fiets van buiten de
stad kwam en hier zijn ventwijk
bewerkte.
VOORZITTER
Over het Kanaal en bij de Em-
makade waren maar weinig
vestigingen en ik weet alleen,
dat de Gysbert Japixcstraat W.
Fokkema als groenteboer her
bergde. Fokkema was jaren
lang voorzitter van de Bond
van Christelijke Kleinhandela
ren in Aardappelen, groenten
en fruit in Leeuwarden. Actief
als hij was in kerk en politiek,
deed hij ook veel voor deze or
ganisatie, een bond, die zoveel
mogelijk voor de kleine hande
laren probeerde te bereiken.
Gaan we over de spoorlijn van
Achter de Hoven dan was er
op de hoek van Achter de Ho
ven en de Spoorstraat een
groentezaak en die is er nu
nog. Visserzoon is er jaren ge
leden zijn schoonvader opge
volgd en nu zit er, naar ik
meen, nog een kleinzoon in.
In de Ypeystraat had de Fami
lie Gros een winkel ingericht.
De heer Gros had een drukbe-
klante kar, waar hij altijd hard
achter liep, want zijn honden
wouden wel trekken. Even ver
der, op de hoek van Achter de
Hoven en het Rode Dorp deed
Hendrik Smeding met zijn
vrouw behalve de kwekerij ook
winkel- en ventwerk. Ook ken
de ik daar nog de heer Oppe-
dijk, die met zijn kar de klanten
bezocht.
Nu op naar de Zuidergrachts-
wal. Daar was, aan Achter de
Hoven, de groente- en fruithan
del van Lammert Smeding en
zijn vrouw. Nu is er het kantoor
van een machinefabriek. Op de
hoek van de Kanaalstraat had
de heer D. Boomsma zijn zaak.
Hij was eigenlijk aardappelen
handelaar en hij ventte met de
hondekar.
WELBEKEND
Dat deden ook K. Mollema,
welbekend bij de oudere Leeu
warders en de heren Welling
en P. van der Horst; alle dagen
waren zij met hun karren te vin
den in de hele stad.
Op het Zuiderplein was de
groentezaak van D. Weistra, de
vader van Bouke en Johannes
Weistra van de Voorstreek.
Een echte groentehandelaars
familie! Johannes Weistra emi
greerde in de vroege jaren vijf
tig naar Canada, waarna de
gebroeders Boukes zowel de
zaak van Johannes als die van
D. Weistra overnamen.
In de winkel van de V.P.N. ver
kocht de heer Schreur appels
en peren naast artikelen als ei
eren en kippen. Schreur was
de latere poelier met zijn com
pagnon in de Sint Jacobsstraat,
de opvolger van de welbeken
de P. de Jong.
In deze tijd kon je alleen in Hui-
zum komen via de overweg in
de Schrans. De verbinding via
de Pieter Stuyvesantweg was
er nog niet; bij het Rode Dorp
hield de wereld op.
Nu moet ik nog wel even ver
K/aas Mollema met z'n hondekar: welbekend in heel Leeuwarden
Een dezer dagen de vermaarde
herberg op de Klieuw binnen
tredend vonden wij daar behal
ve Tsjerkje, still going strong,
en haar broer Lammert, een
zekere meneer S., die het vol
gende sterke verhaal vertelde.
Hij had een vriend, laten we
hem maar even Oege noemen,
die beschikte over een DAF,
een auto zonder versnellingen.
Dat Dafje raakte defect en toen
vroeg Oege of hij voor een
week de auto kon lenen van
zijn vriend S.
Die had daar geen bezwaar te
gen en daar reed Oege met de
geleende auto de wijde wereld
in.
Precies een week later werd de
auto bij de heer S. terugge
bracht, maar nu bleek er vrijwel
niets meer aan heel te zijn.
Want wat was er gebeurd?
Oege had de auto de gehele
week in de eerste versnelling
laten staan. ,,lk wist niet, dat
die auto versnellingen had" be
kende hij.
In de winkel van de V.P.N. aan het Zuiderplein werden ook appels
en peren verkocht.
van de beschuitfabriek van Pol
stra, nu de ingang naar de
Miro. Dirk Tabak verkocht uit
de bijkeuken in de winter en hij
had een drukke venterskar.
In de Verlengde Schrans was
de hal van Wietse Piet Huizin
ga. Waarom Wietse Piet? Wel,
er was in Huizum ook nog een
Wietse Tjibbe Huizinga als
groenteboer. De zaak van
Wietse Tjibbe is voortgezet
door zijn zoon die met zijn
vrouw een nog altijd goed be
klante groentezaak voert -
maar vraag hem niet naar de
werktijden en de uurlonen in
deze bedrijven liggen niet
hoog.
Wie vonden we in Huizum nog
meer? Ja, vader en zoon Jaap
en Tinus Epema, elk voor zich
bezig in de branche. Eerst als
venters; later had Tinus een
winkel en was hij in een grote
marktkoopman. Ook Sterns-
dorff had een groentewijk, in de
Van Loonstraat naar ik meen.
In de Wijnhornsterstraat oefen
de Sip Brouwer op de hoek
een handel uit in aardappelen,
groenten en fruit, alsmede in
conserven. In de Vincent van
Goghstraat was er in de jaren
vijftig ook nog een groenteman
bezig, ik meen in het pand,
waarin later de heer Epema
zijn kruidenierszaak had. Ook
hij is opgehouden.
Ook moet nog vermeld worden
de naam van Sjoerd van der
Meer. Aanvankelijk zocht hij
vanuit Deinum zijn klanten als
venter op. Later had hij als
Brug-winkelier zijn supermarkt
in het klein, evenals Tj. Huizin
ga in de Jacob Marisstraat. Jan
Muntendam uit de Leeuwarder
straat was ook nog een groen
teboer in Huizum, maar we zul
len hem aanstonds ook nog in
Leeuwarden als groenteboer
tegenkomen. Tot zo lang dan
maar weer.
Vdb
