'I KLEIDE KEAMTSJE
OPBLOEIENDE GROENTEHANDEL
IN NAOORLOGSE JAREN
CAFE DE OSSEKOP
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
Voor we, op zoek naar groente
handelaren van even na de
oorlog, de kant van Camstrabu-
ren opgaan, nog even een paar
namen uit de binnenstad
en een naam van Achter
Tulpenburg, die ik bijna verge
ten had. Dat was Klaas Wijma,
altijd fleurig en altijd Fries -
die, wanneer hij toch eens
"Hollands" moest spreken, dit
heel geaffecteerd kon doen.
Ook noem ik nog Gerrit Fer-
werda, die in de Sint Anthony-
straat een pakhuis had. Hij
ventte ook in de stad. Andere
losse venters, die daar woon
den en werkten, waren Douwe
Frieswijk, op de hoek van de
Groeneweg en het Heer Ivo-
straatje, Paulus Spindelaar in
de Monnikemuurstraat, ook
marktkoopman en losse venter
met gelegenheidsartikelen en
Zwarte Henny in de Bagijne-
Ook in de winkel van Excelsior
aan de Oldegalileën werd
groente verkocht - niet voor het
gewin, maar voor het gezin!
straat, die een heel bekende
standwerker was op de vrijdag
en zaterdagmarkten en die
er ook heel wat van kon
Niet in de binnenstad, maar op
het Vliet had je nog grote Auke
Ferwerda, een broer van Min-
tje, die meestal buiten de stad
zijn werk deed. En natuurlijk
was er nog de marktkoopman
Willem Slof; zowel senior als
junior was actief in het markt-
gebeuren. De zoon, respectie
velijk kleinzoon, is nog altijd be
zig op de markten in
Leeuwarden.
Nu gaan we over de Noorder-
brug, rechtsaf Camstraburen op
en daar vonden we, direct
vooraan, Berend van der Brug
(Vervolg van pag. 5)
schaars, biertappers, die, zoals
dat heet, het bier weten te
'soigneren' en die het schenken
in een omgeving, die er bij
hoort. Hierbij denk ik dus niet
aan de befaamde Duitse Bier
keiler, waar het bier te rauwe
lings en in veel te grote glazen
wordt opgediend. Eerder komt
me dan bijvoorbeeld in de ge
dachte het bekende bierhuis
van "de Neus" in de Begijne
straat in Amsterdam, dat sinds
de 17e eeuw hetzelfde aspect
heeft weten te behouden met
de met zand bestrooide vloer
en zijn simpele meubilair. Er
zijn er natuurlijk wel meer maar
hun aantal is gering. Leeuwar
den had er zelfs twee. Ook het
Oranje-bierhuis was een waar
dige rivaal van de Ossekop.
Bier is zo oud als de wereld. In
alle gebieden, waar graan ver
bouwd wordt, is van oudsher
bier geschonken. In Babylonië
werd het. reeds 4000 jaar voor
met zijn groentewinkel. Ook
ventte hij er bij, meestal in de
dorpen in de Wouden.
In de Houtstraat was een pak
huis en een groentehal van
Sikke Muntendam, die zelf door
de hele stad ventte, terwijl zijn
vrouw het werk deed in de hal.
Later verhuisde deze familie
naar het pand van de eerder
genoemde Berend van der
Brug.
GROENTEBOERIN
In een van de zijstraten van de
Bleekêrstraat troffen we de eni
ge vrouwelijke groenteboer
aan, de al eerder genoemde
Hiltje Grenzenberg met haar
kar met groenten en fruit. De
buurt was niet zo florissant en
Hiltje had haar handel daarbij
aangepast. Er ging niet veel bij
haar verloren, maar zij verdien
de haar kostje - bijstand was
er niet bij.
Probeerden we uit de wirwar
van Hout- en Bleekerstraten te
komen, dan vonden we in de
Bleekerstraat nog de groente
winkel van Jan Muntendam, de
oudere broer van Sikke. Bij de
sanering van de buurt verhuis
de Jan met zijn gezin naar de
Leeuwarderstraat in Huizum,
waar hij nog jaren bezig was,
tot ook hier de sanering een
eind aan de activiteiten maakte.
In de Singelstraat woonde
Abraham Mendel, een wélge-
zette, goedlachse groenteboer,
die je met zijn bakfiets ook
overal in de stad kon aantref
fen. Ook hier in de winkel was
het de vrouw, die het "er even
bij moest doen."
In de Steynstraat vonden we
Theo de Wal, dat wil zeggen
Theo Senior; Junior zullen we
nog altijd op de vrijdagmarkt
kunnen tegenkomen met zijn
vrouw Feikje. Vanuit het oosten
van de stad gekomen had
Theo Senior hier met zijn
vrouw een nieuw bestaan op
gebouwd. Zij hadden een groot
gezin en al deze kinderen
moesten gevoed worden, zodat
Theo altijd bezig was, hetzij
met de kar in de buurten rond
om de zaak, of - in het voor
jaar - verder de stad |n op
plaatsen waar weinig groente
handelaren woonden. Dan had
hij radijs, wortelen en aardbei
en; met zijn schelle stem lokte
hij de klanten naar buiten.
Moeder deed intussen de win
kel en de kinderen moesten al
vroeg meehelpen om de omzet
te vergroten en zodoende ook
het inkomen. De liefde voor het
vak werd er dus al vroeg inge
goten - of groeiden zij er in op,
omdat er geen andere horizont
was dan die van de handel?
VIJF ZONEN
In ieder geval; van de, naar ik
meen, vijf zonen zijn er nu nog
drie in het groentevak bezig.
Een is al op vrij jonge leeftijd
overleden, maar ook hij werkte
al in deze branche. Even de
namen van de drie andere
zoons: Piet de Wal op het Me
relplein, Theo de Wal, de mark
koopman en Eelco de Wal in
de Leeuwerikstraat - zij stapten
dus in het voetspoor van hun
vader.
In de Leeuwerikstraat was op
de hoek aan de linkerkant de
groentewinkel van Altering,
geen Fries van geboorte, die
altijd goed Nederlands sprak. Ik
herinner me nog, dat hij op zijn
bakfiets een hoog zadel had,
zodat hij er overheen kon zien
In de muziekbuurt ventten toen
verder nog Siebren van der Ha
ring en Piet Dirksen. Beiden
opereerden zij vanuit een parti
culiere woning. Alleen Dirksen
had van de voorkamer een win
kel gemaakt.
Het is allemaal al lang geleden
en hier en daar zal er wel een
naam vergeten zijn, maar toch
noem ik ook nog Rinze Kuipers
van Jelsum, die de Troelstra-
weg bediende, Tjeerd Bakker
Van Engelum en de gebroeders
Dijkstra van Beetgum, de voor
gangers van de broers Dijkstra,
die nu nog altijd in Leeuwarden
een ventwijk hebben.
IEDERE DAG
Ook Stienstra uit Beetgum was
iedere dag in Leeuwarden te
vinden, later met zijn zoon, die
ook nu nog actief is met groen
ten en fruit.
Als laatste schiet me nog te
binnen de heer Visser, naar ik
meen uit de Kievitstraat, die in
die omgeving met de groente-
kar werkte en zijn beide zoons,
Jan en Jelle, die hun pakhuis in
de Landbuurt hadden en die
met paard en wagen de wijk
doorgingen.
Opmerkelijk was het, dat er
tussen de Harlingerstraatweg
en de Fonteinstraat, waar toen
de stad z'n grenzen had, maar
één groenteboer woonde,
Rienk Dijkstra in de Marssu-
merstraat. Later heeft de al
eerder genoemde Klaas de
Haan een winkel in de Engelu-
merstraat gehad.
Ik meen nu wel alle oud colle
ga's te hebben genoemd, die
zo na de oorlog, in de jaren
1945-1960, in dit vak de kost
verdienden. Wanneer we ze
optellen komen er zeker wel
vijftig namen naar voren van
mensen, die allemaal een bo
terham probeerden te verdie
nen. Meestal was dat dan een
niet zo dik belegde boterham,
maar toch ze waren altijd
werkzaam en niet afhankelijk
van de gemeenschap.
LANGEDAGEN
Er moesten lange dagen ge
maakt worden, een achturige
werkdag was er niet bij. Wilde
je handel hebben, dan moest je
er vroeg bij zijn, omdat je im
mers de klanten eerder moest
bedienen, dan een collega
(concurrent) dat zou kunnen
doen. Wie het eerst kwam had
de meeste kans iets te kunnen
verkopen.
O ja, nog vergeten heb ik te
memoreren, dat de Coöperatie
Excelsior aan de Oldegalileën
ook een afdeling groenten en
fruit had met verscheidene ven-
terskarren. Sake van der Wal
was daar de inkoper en hij
werd door menig groenteman
met een scheef oog aangezien,
daar het bij de Coöperatie niet
ging om het gewin, maar voor
het gezin, zoals de lijfspreuk
luidde.
Een volgende keer de laatste
aflevering van deze serie ver
halen over de opbloeiende
groentehandel in naoorlogse ja
ren.
Chr. gedronken evenals in
Egypte. Bier is een echte volks
drank en had reeds vroeg de
naam een zuivere bacterievrije
drank te zijn, omdat het onder
hoge temperatuur tot stand
komt. Keizer Karei V wilde om
die reden alleen verblijven in
plaatsen waar bier gedronken
werd.
Anders dan bij wijn, waarbij de
kwaliteit vooral afhankelijk is
van de streek, waar de druif
groeit, kan bier slechts het
hoogste genot geven als het op
de juiste manier getapt wordt.
In al zijn eenvoud behoorde
Klaas Egelaar tot de categorie
van de grootste tappers - hij
was de Bocuse van het biertap
persgilde - en verdient op deze
plaats post mortem een eloge
voor de wijze, waarop hij meni
ge Leeuwarder een aange
naam uurtje bezorgde. Moge
zijn zoon een waardig opvolger
zijn in de door hem gecreëerde
faam.
Dep Haag Mr. J,. S.TJijl
Verkoop van groente op de vrijdagmarkt
v <?w
