ENSING-JORDAN: VOOR DE OORLOG
BEKEND HUMORISTENDUO
'T KLEINE MUTSJE
PUO ENStUG-lORVhH
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 10
Het zullen alweer de ouderen
zijn, die nu zullen zeggen, dat
deze naam hen bekend voor
komt. Het was tussen 1920 en
1940 een bekend humoristen
duo, zoals er zo velen waren in
die tijd, toen de radio juist zijn
intrede deed. Mag ik beginnen
met Jakobus Ensing, die zich
Jacques Ensing noemde, gebo
ren op 11 november 1885 te
Leeuwarden en overleden op 4
oktober 1956 te Leeuwarden.
Ik leerde hem door mijn broer
Louwrens kennen; dat zal U
verbazen, want Louw was
hardloper, liep ook achter een
bal aan, is nog altijd in de weer
voor de Leeuwarder Zwaluwen,
maar.hij was een aarts
snoeper en kwam geregeld bij
Ensing in "sien sukeladetent-
sje" op de Groningerstraatweg,
voor Werkmanslust. Ensing
stond in een soort wagen van
de Friesche Koe van de heer
Miedema, wat bijvoorbeeld
Tom Henkes ook deed, maar
die stond dan weer in de Mo
lenstraat, later Pier Pander
straat. 's Winters werd er war
me chocolade en koek
verkocht; 's zomers ijs. Alle
voormalige reizigers, loopjon
gens, bezorgers van wat dan
ook, uit de jaren 1935-1945,
zullen zich dit herinneren. Zo
verkocht Ensing dan chocola
demelk voor een stuiver, en
een suikerkoek voor een stui
ver.
Hij stond precies voor het huis
van de familie Hoogslag, die
een drukkerij even verder op
Werkmanslust had.
IJSCOTENTPARADIJS
Mijn broer was eerder in de ou
derlijke zaak, en nam mij ook 's
avonds vaak mee. Deze keer
niet naar Tom, maar naar En
sing. Ik was toen veertien jaar,
droeg al voor, en voor mij was
de ijscotent van Jacques een
waar paradijs. Aan de wanden
hingen talrijke foto's van het
Duo Ensing-Jordan, op sommi
ge was compagnon Anton Jor
dan als vrouw verkleed, wat
toen zeer populair was onder
de humoristen.
Ook hing er een grote foto
waarop Ensing als schipper
stond afgebeeld. Hij heeft eens
in opdracht van het "Fen Frys-
ke Groun" zich onherkenbaar
gemaakt, liep door de stad, en
men moest Ensing herkennen,
wat niemand toen lukte, zelfs
de kroegbaas niet, waar hij
kind aan huis was. De premie
kon dus niemand opeisen. Ik
vond het allemaal geweldig en
luisterde heel graag naar de
verhalen, die Ensing vertelde
over zijn loopbaan als humo
rist-conferencier.
WIE WAS ENSING
Wie was Jacques Ensing? Jac
ques Ensing was de zoon van
de schoenmaker-schoenwinke
lier Ensing, die begonnen was
op het Oldegalilëen, die later
op Werkmanslust zat, nog later
om 1920, in de Korfmakers-
straat en tenslotte op de Voor
streek. De zuster van Jacques,
onlangs overleden, trouwde
met een bediende, die uit de
Achterhoek kwam - Van Keste-
ren - en de schoenenzaak be
staat nog steeds onder deze
naam op de Voorstreek. De fa
milie was Rooms Katholiek en
door een scheiding van Jac
ques Ensing was hij dat niet
meer. Jacques bewandelde bo
vendien de weg, dat hij geen
burgerlijk beroep uitoefende,
trad met zijn eerste vrouw als
artist op, wat betekende dat
hij in de tijd, die wij zo graag
"de goede oude tijd" noemen,
een buitenbeentje was. Hij
heeft mij dit alles heel vaak uit
de doeken gedaan, ik mocht
hem graag en zou ook nog
met zijn compagnon in contact
komen.
Laatst vertelde ik nog iemand,
dat ik Ensing nooit slecht gehu
meurd aantrof in zijn wagen, hij
was altijd opgeruimd. Nu besef
ik, dat hij toen al in een tijd
leefde, met de radio in op
komst, dat het vermaak bui
tenshuis, ook het "Winterjoune-
nocht" op zijn retour was.
Ik heb al dikwijls verteld, dat de
bloeitijd van het variété en ca
baret omstreeks 1900 was. Ge
zien de geboortedatum van
Jacques Ensing, heeft hij hier
dus wel een groot deel nog van
meegemaakt. En nu zijn reper
toire: Veelzijdig, hij kon goed
zingen, maakte eigen teksten,
wat ook Anton Jordan deed,
had ook repertoire van Solser
Hesse en het Duo Paulus op
het repertoire, en heel goed
waren beiden in hun transfor
matie-schetsen, lees hier "ver
kleedpartijen".
Ik heb hen helaas maar één
keer zien optreden, omdat ik
daar, gezien mijn jeugdige leef
tijd en de principes van thuis,
weinig kans voor heb gehad.
Maar na het bezorgen van pak
jes in de stad, bij onze klanten
winkeliers en bij de vrachtrij
ders, was mijn vaste gang naar
Ensing. "Ensing van de Frie
sche Koe," zeiden wij dan.
In de eerste wereldoorlog is
Ensing ook nog in België opge
treden; hij vertelde vaak over 't
bombardement op Antwerpen.
Ik neem aan, dat van de oud
musici, die het Duo door de ja
ren begeleid hebben, niemand
meer leeft. Zo heeft David Ca-
rels, de zoon van het bekende
Duo Carels, uit de Korfmakers-
straat, hen dikwijls begeleid.
Ook Daan Scheepstra, en de
man, die pianist en piano-stem
mer was, die men oneerbiedig
"Poepeltsje Smeding" noemde,
waren vaste begeleiders.
En nu dan Anton Jordan. Ook
geboren Leeuwarder (2 decem
ber 1887) stierf in Leeuwarden
op 30 januari 1952.
Jordan was een ondernemende
man. Zijn vrouw, mevrouw Jor-
dan-de Vrieze, leeft nog en
moet wel 90 jaar oud zijn. Zij
schonk mij oude muziek, het
gehele repertoire van het Duo
en enkele zeldzame plakboe
ken, waardoor ik dit verhaal zo
uitvoerig kon beschrijven.
OP'T TONEEL
Ik krijg het idee, dat reeds de
ouders van Jordan op het to
neel werkten. Op oude muziek
wordt vaak de naam vermeld
en dan staan als straten: Bis
schopsstraat, Molenpad en ook
Van Asbeckstraat vermeld.
Toen Ensing voor de Friesche
Koe werkte, had het echtpaar
Jordan-De Vrieze een pension
in de Baljeestraat 9-Boven. Dit
pand bestaat niet meer door
de bouw van het kantoor van
de Coöp. Zuivelfabrieken en
het Restaurant "Onder de Lui
fel". Anton Jordan heeft jaren
als kellner gewerkt bij Hötel
Groen in Heerenveen en bij
Hótel Tjaarda in Oranjewoud.
De Heer Tjaarda was een zwa
ger van mevrouw Jordan. Ook
heeft Anton Jordan in Sneek
een café-restaurant gehad op
de Gedempte Pol nr. 7. Had
daar tevens zijn Amusements
bureau, want hij bemiddelde
musici en artisten over wel drie
provincies, gezien de honder
den uigeknipte advertenties
tussen 1924 en 1934 in één
van zijn plakboeken. Ook vele
foto's van onze voormalige
Friese musici en van orkesten
uit heel Nederland, zijn prachtig
ingeplakt en bijgehouden uit die
tijd. Jordan was erg precies.
Ensing vertelde vaak, dat hij
slordig was, maar dat Jordan
alle schmink en alle costuums
en zelfs de boordeknoopjes in
daarvoor bestemde dozen en
doosjes deed, dat hij vaak wat
miste, maar Anton Jordan mis
te nooit wat.
Hoe vaak denk ik nog aan hun
bijzonder humoristische ge
sprekken, die zij voerden, wan
neer Jordan eens voorbij
kwam, om weer enkele data
voor hun agenda te brengen.
Het Duo Ensing-Jordan noem
de zich ook wel Duo Enjo.
Links op de foto staat Ensing
afgebeeld. Ze droegen twee
aan de rand afgeknipte bol
hoeden en hebben op de foto
het gezicht in de plooi van de
toenmalige humoristen, hele
maal uit die tijd, ook een bloem
in het knoopsgat.
HUMORISTEN
En zo vermaakte zich ons voor
geslacht, op een dorpskermis,
op een bovenzaal, op een ten
toonstelling, met humoristen.
Deze term wordt nu niet meer
gebruikt. De artist van vandaag
de dag noemt zich "entertai
ner". Conferenciers zijn er niet
meer, zij zijn een soort disk-joc
key geworden, of het is "onder-
broekenlol", maar het oude
vak, waar ook mensen als
Cees de Lange, Kees Pruis,
Dumas, van een nog eerdere
generatie, in uitblonken, be
staat niet meer. Met het ver
dwijnen van het variété is ook
de variété-humorist verdwenen.
Wij leven nu in de tijd van "de
play-back-shows". Alleen de
naam al gaat als een scherp
voorwerp door mijn lichaam.
LANG GEDUURD
Het heeft wat lang geduurd
voordat ik dit stuk kon schrij
ven, want ik wilde er beslist
één of meer foto's bij hebben,
maar het is dan nu met behulp
van mevrouw Jordan-de Vrieze
en met behulp van haar nicht
mevrouw Kabout-De Vrieze
toch gelukt, waarvoor ik de da
mes zeer erkentelijk ben.
Stel je voor - een kop chocola
demelk en een stuk koek voor
een dubbeltje, maar ja, wij be
gonnen vóór 1940 dan ook
voor een rijksdaalder in de
weekl
Velen zullen met het lezen van
dit artikel aan hun jeugd terug
denken. Het duo Ensing-Jordan
is voor mij een onderdeel van
deze tijd geweest, iets wat-ik
niet graag had willen missen,
want ook zij zijn een voorbeeld
voor mij geweest om later het
artistieke pad te bewandelen.
"De Herinnering is een Para
dijs, waaruit men nooit verdre
ven kan worden".
Leeuwarden
Historisch Variété Archief
Ritsko van Vliet senior
