'T KLEINE KRAHT5JE„
EEN WATJE KOU
SPEELGOEDZAAK HERMANS
GAAT STRAKS VERDWIJNEN
P.T.T. WEET OLDEHOVE
WEL TE VINDEN.
LEEUWARDEN VAN A TOT Z
OPSPORING VERZOCHT
m
nederland nederland nederland nederland nederland nederland
id nederiand nederland nederland nederland nederland
nederland nederiand nederland
De Heer D. Hainje
Oidehoofsterkerkhof 1
Lee o w arden
Tred. de Vriesstraat 1
Leeuwarden
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 6
Als jongetje moest ik eens voor
mijn moeder boodschappen
doen. Bij Fokkens, onze kruide
nier. Ik kreeg een handvol los
se centen mee. Dat was in
deze tijd van een beginnende
crisis het geëigende betaalmid
del onder de wat minder be
deelden.
De nimmer voltooide Oldehove,
in een grijs verleden na jaren
van volhardende arbeid opge
richt en nu eigenlijk niet meer
dan een wonderlijke scheefge
zakte steenkolos, is voor Leeu
warden door de eeuwen heen
een trots symbool geweest.
Ontstaan in een tijd, die de
Tachtigjarige Oorlog nog niet
eens had beleefd, heeft de Ol
dehove al langer dan vier en
een halve eeuw het beeld van
de stad Leeuwarden beheerst
en als een van de oudste erf
stukken, die het verre verleden
ons liet, zou dit monumentale
brok steen zelfs in het modern
ste stadsbeeld niet meer kun
nen worden gemist.
Toch bleef de geschiedenis, die
deze toren in die lange tijd
schreef, van alle glorie ge
speend en moeilijk moet het
zijn een tweede, zo kostbaar
bouwwerk aan te wijzen, dat al
tijdens zijn ontstaan gedoemd
werd tot het lijden van een vol
komen nutteloos bestaan.
Want niet voor het aanwijzen
van de tijd en evenmin voor het
vaststellen van de windrichting
werd de Oldehove in de perio
de van 1529 tot 1532 gebouwd.
De toren had veel hoger, had
veel fraaier, had het pronkstuk
moeten zijn van de Sint Vitus-
kerk, die al eeuwen eerder op
deze plaats was gebouwd en
na het voltooien van de Dom of
Doem, zoals men het toen zei,
tot een voor de toekomst blij
vend monument zou worden
gerestaureerd.
Maar helaas, zover is het nooit
gekomen. Nog geen jaar nadat
de fundamenten waren gelegd,
zakte de toren-in-opbouw aan
één zijde in de vette Friese
modder weg en toen de bouw
meesters nog lang niet de ge
dachte hoogte hadden bereikt,
werd het bouwen gestaakt.
Onvoltooid bleef de toren
scheef naast de Sint Vituskerk
staan, tot dit oude kerkgebouw
letterlijk in elkaar zakte en de
puinhopen moesten worden op
geruimd. Sindsdien staat de to
ren eenzaam en alleen op deze
historische grond - in feite
doelloos en slechts fungerend
als een symbool voor de stad.
Maar dan wel als een machtig
symbool, dat een warme plaats
verwierf in het hart van elke
rechtgeaarde Leeuwarder.
is de X van de Onbekende
Leeuwarder, die in een niet
meer te achterhalen tijd heeft
geleefd. Hij of zij is op een on
bekende plaats in de stad be
graven. Over het leven en ster
ven van deze Onbekende is
ook niets bekend. Bekend is
dus alleen, dat alles onbekend
is.
Weer gaat er een bekende
zaak uit Leeuwarden verdwij
nen. Over enkele weken sluit
de speelgoedwinkel van Her
mans in de Sint Jacobsstraat.
De zaak is hier heel lang ge
weest. Hoe lang precies? Wie
het vraagt aan de huidige ex
ploitant, de heer Theo Cramer,
zal ten antwoord krijgen: "Hon
derden vier jaar".
Maar wie de moeite neemt op
het Gemeentearchief na te
gaan, wanneer de oprichter van
dit bedrijf zich hier vestigde,
komt tot de ontdekking, dat dit
in juli 1894 is geweest - de
zaak heeft dus niet honderd en
vier, maar vierennegentig jaar
bestaan.
De heer Cramer kijkt verrast
op, wanneer 't Kleine Krantsje
hem dit komt vertellen.
"Hoe kan dat nou?" vraagt hij
verbaasd. "Ik heb vier jaar ge
leden nog een mooi bloemstuk
van de Kamer van Koophandel
gehad, omdat onze zaak toen
precies honderd jaar bestond!"
Ons telefoontje daarna naar de
Kamer van Koophandel beves
tigt het vermakelijke misver
stand: "Tjonge ja, u hebt gelijk,
dat oprichtingsjaar zit verkeerd
in de computer: hier staat 1884
en dat moet inderdaad 1894
zijn".
Oprichter van het bedrijf was
de in 1865 geboren Gerben
Andreas Hermans. Aanvanke
lijk werden er galanteriën in de
zaak verkocht, maar toen Ger
ben in 1924 stierf zette zijn we
duwe met de handel in kinder
wagens de winkel voort.
Haar enige dochter, Johanna
Maria, geboren in 1902, trad in
de voetsporen van haar ou
ders. Zij trouwde met de in
1898 geboren Hendricus Jo
hannes Cramer en dit echtpaar
liet het bedrijf onder de oude1
firmanaam G. A. Hermans
voortbestaan.
Met hun zoon Theodorus Jose-
phus Clemens Cramer (1935)
kwam de derde generatie in de
zaak. Hij deed de kinderwa
gens de deur uit en richtte zich
geheel op speelgoed voor kin
deren. Die handel kreeg een
uitbreiding, toen de heer Cra
mer ook de oeroude speel
goedzaak van Ter Horst aan
Over de Kelders overnam.
Maar die situatie heeft niet zo
lang bestaan; de firma Ter
Horst werd weer afgestoten en
na een langjarig bestaan dus
opgeheven; voor speelgoed
bleef de firma Hermans in de
Sint Jacobsstraat, daarna voor
veel Leeuwarder ouders en na
tuurlijk ook voor Sinterklaas
een gewild adres.
Nu woonde er in de buurt een
knaap, die uit Brabant kwam en
die graag mocht plagen. En.
het noodlot wilde, dat ik hem
net tegenkwam op mijn weg
naar Fokkens. Toen hij mij in
het vizier kreeg begon hij al
meteen weer met zijn pesterij
tjes en kennelijk zag hij met ge
noegen, dat ik het al wat be
nauwd kreeg.
In een reactie van kwaadheid
smeet ik hem toen de centen
recht in zijn gezicht. Hij schrok
eerst wel, maar toen hij merkte,
dat ik blijkbaar voor Sinterklaas
wou spelen, grabbelde hij in
een mum van tijd de kostbare
centen bijelkaar en liet mij in de
grootste verslagenheid alleen.
Naar kruidenier Fokkens hoef
de ik toen niet meer, want moe
was nu helemaal door haar
budget heen. Ik kreeg een wat
jekou om de oren en mocht die
verdere dag de straat niet meer
op.
Lochem
J. M. Terpstra
Onze abonnee de heer R. K.
Dijkstra, Bakker Korffstraat 5 in
Leeuwarden, telefoon 139681,
verzoekt opsporing van EEN
BOEK. Het boek heet "De ster
vende Zuiderzee" en het is ge
schreven door Jos Lussenburg.
"Ik ben al jaren op zoek naar
dat boek" schrijft de heer Dijk
stra ons. In geen enkele boek
handel is het mij tot dusver ge
lukt dit boek te bemachtigen.
Misschien is er een (oudere) le
zer of lezeres, die dit nog in
zijn of haar bezit heeft en het
tegen een zeer redelijke ver
goeding aan mij wil overdoen?
Tot slot: wij genieten al jaren
lang van 't Kleine Krantsje. Ga
hier nog in lengte van jaren
mee door!"
Oproepen voor deze rubriek
OPSPORING VERZOCHT kun
nen schriftelijk ingediend worden
bij de Redactie van 't Kleine
Krantsje. De oproepen worden
gratis geplaatst. Deze service
geldt alleen voor abonnees van 't
Kleine Krantsje.
De heer Dries Hainje, vroeger kelner in Leeuwarden, is sinds enkele jaren de torenwachter
van de Oldehove. Een dezer dagen moesten wij hem een briefje schrijven. Kom, dachten
we, daar maken wij een aardigheidje van. We hielden het adres zo vaag mogelijk: "De heer
D. Hainje, Oidehoofsterkerkhof 1, Leeuwarden" en wachtten toen vol spanning af of de
P.T.T. de brief correct zou bezorgen. Eerlijk gezegd verwachtten wij, dat we de brief
zouden terugontvangen met de mededeling "Onbestelbaar" of "Huisnummer bestaat niet"
of "Onbekend", want wie weet nou, dat dat huishummer 1 inderdaad aan de Oldehove
toebehoort? Maar nee hoor, Tante Pos tippelde er niet in en schoof de brief keurig bij de
toren onder de deur door! Want over een brievenbus beschikt de toren niet - misschien
was dit wel de allereerste brief sinds 1529, die er bij de Oldehove werd bezorgd.
