hellema
:I KLEINE KRANT5JE
hé&m men
in de fum
Makelaars en
Taxateurs
voor geheel
Friesland
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 4
BIJ DE PUT
Het was leuk na zoveel jaren in
't Kleine Krantsje weer eens
een romantisch hoekje van
Leeuwarden te zien, het plein
tje Bij de Put. Maar ach, wat
heeft de gemeente daar een
akelig bakstenen putje neerge-
plant! Dat fantasieloze gevalle
tje, tot aan de rand toe gevuld
met zand past daar beslist
niet. Was het werkelijk te duur
er een flinke put van brokken
kalkzandsteen neer te zetten,
met wat ijzerwerk er bovenop?
Zoals we die in Duitsland en
Oostenrijk aantreffen.
Het komt mij voor dat datgene
wat er nu staat meer lijkt op
een mislukte bloembak waarin
de geraniums door voortdurend
watergebrek het loodje hebben
gelegd dan op een symbolische
herinnering aan de waterput die
in vroeger jaren op die plek
moet hebben gestaan. Het kan
haast niet anders of dit pleintje
met zijn put moet een centraal
punt zijn geweest. De herinne
ring hieraan zou m.i. op een
waardiger wijze gestalte dienen
te krijgen dan thans het geval
is.
Gran Canaria
JANSCHOUSTRA
JANVIER
Enige jaren terug zag ik op de
Efteling nog een carrousel in
werking. Was dat misschien de
oude carrousel van Janvier?
Weet iemand dat? De vroeger
gebruikelijke locomobiel stond
er nog wel in, maar de carrou
sel draaide nu electrisch.
Leeuwarden G. Brinck
DE STOOMCARROUSEL
In "Het mysterie van de stoom-
carrousel" in 't vorige Kleine
Krantsje vertelt G. Brinck uit
Leeuwarden het een en ander
over vroegere carrousels van
o.a. Anton Benner en Hubert
Wolfs.
't Kleine Krantsje heeft een
nostalgische inhoud betreffen
de Leeuwarden van voorheen
en levert aldus een stukje ge
schiedschrijving op een popu
laire wijze en vaak zelfs met
een min of meer intiem karak
ter. Het zal, als op geregelde
tijden verschijnende uitgave,
wel uniek in Nederland zijn te
noemen.
Als geschiedschrijving tracht
elke inzender er bij elk onder
werp een zo getrouw mogelijke
weergave van te geven. Maar
als er iets niet geheel klopt - al
is het in wezen nog zo onbete
kenend - dient ook een kleine
afwijking, m.i. juist uit een oog
punt van een zo goed mogelij
ke benadering, toch maar niet
onvermeld te blijven.
Voor zover ik mij herinner was
de carrousel van Wolfs niet de
kleinste en minder fraaie, maar
juist de grootste en in ieder ge
val de mooiste en "netste". Hij
stond vele jaren naast de meer
"volkse" carrousel van de niet
door Brinck vermelde Anton
Nizet. In de door mij bedoelde
tijd kostte een rit bij Wolfs vijf
cent en bij Nizet drie cent.
Ik weet dit nog goed, doordat
mijn toenmalige baas (één van
de plusminus twaalf bankiers
die Leeuwarden toen telde: ik
zou ze nog allemaal kunnen
vermelden) met zijn aanstaan
de vrouw een abonnement nam
op een permanent gebruik van
deze carrousel. Hij zou zijn
keus zeker niet hebben laten
vallen op Anton Nizet.
Misschien zijn, op een tijdstip
dat mij is ontgaan, de verhou
dingen anders geweest. In dat
geval kunnen twee verschillen
de meningen over een zelfde
onderwerp beide juist zijn. Wat
Einstein altijd al beweerd heeft.
Amersfoort H. Rijpstra
STOOMCARROUSELS
Ook ik kan me niet herinneren,
dat er een stoomcarrousel bij
de Bleeklaan heeft gestaan,
maar de heren Van Minnen en
Brinck zullen wel gelijk hebben
en dat moet dan inderdaad een
stoommolen van Sipkema zijn
geweest.
Er waren twee Sipkema's, bei
den hadden ze een stoomcar
rousel en zij reisden met het
schip. De een had de stoom
machine achter op het schip
staan en bracht daarmee het
schip in beweging. Deze kwam
uit Groningen en als ik het
goed heb was het een Wopke
Sipkema. Hij stond in 1930 bij
het vijfentwintigjarig bestaan
van de voetbalvereniging Fries
land op een zogenaamde Deté-
kermis (entree 12 cent) op een
veld aan de Borniastraat.
De andere Sipkema kwam uit
Leens boven Groningen. Hij
had een klein motorbootje met
daar achter een flink tjalkschip,
waar alles ingeladen was. Ik
weet dit allemaal nog zo goed,
daar ik van 1920 tot in de oor
logsjaren bij een grote zeilma
kerij heb gewerkt en mensen
als Hommerson, Vermolen,
Janvier en ook de Sipkema's
kwamen geregeld in die zaak.
De stoomcarrousel van Nizet
(voor zover ik weet familie van
Anton Benner) heeft in het be
gin van de twintiger jaren een
dag of tien op de Wilhelmina-
baan gestaan.
Verder kan ik me niet herinne
ren, dat er ooit een kermis zon
der stoomcarrousel is geweest;
alleen in de oorlogsjaren heb
ben we ze gemist. Maar met de
kermis van 1946 kwam Sipke
ma weer opdagen; nu met wa
gens. Dat was de Sipkema van
Leens. Hij dacht met wagens
meer kermissen te kunnen be
zoeken, maar dat is de onder
gang geweest - het vervoer
over het water was toen veel
goedkoper.
In 1950 is de zaak verkocht na
dat enkele mensen uit Zuidla
ren vergeefs hadden getracht
de carrousel draaiende te hou
den. In 1954 kwam de molen in
de Efteling terecht waar de on
derdelen gebruikt worden voor
de stoomcarrousel van Janvier,
die hier in Leeuwarden in 1948
nog heeft gedraaid. De prachti
ge molen van Janvier uit de ja
ren dertig is in 1946 in Den
Haag uitgebrand.
De stoommachine in de Efte
ling draait nu op stroom, maar
de stoomfluit kan men, net als
vroeger, nog altijd horen. Het is
beslist de moeite waard deze
carrousel nog eens in bedrijf te
zien. Het is de enige echte
stoomcarrousel in West Euro
pa. Zelf bezoek ik de Efteling
nog ieder jaar met enkele
vrienden, hoofdzakelijk om
deze stoomcarrousel aan het
werkte zien.
Leeuwarden
D. J. van der Meulen
CIPRIANUSSTEEG
Zou u mij kunnen vertellen hoe
de Cyprianussteeg aan zijn
naam is gekomen?
Haren
Mevr. L. H. Bom-Ruitinga
De Ciprianussteeg, in een
stuk van 1658 als het Cypri-
anussteeghie vermeld, is
waarschijnlijk genoemd naar
een huis met de naam van
de heilige Thascius Caecili-
us Ciprianus, die geleefd
heeft van 200 tot 258. Cy-
prianus was bisschop van
Carthago. Het huis met zijn
naam moet gestaan hebben
in het smalle straatje, dat
we nu dus kennen als Cipri
anussteeg.
Red.'t KI. Kr.
OP DE VRIJDAGMARKT
Op de bovenste foto in het sep
tembernummer van Jaap de
marktkoopman in de rubriek
"Joods leven in Leeuwarden"
staan drie voor velen bekende
Leeuwarders. Ruurd de Roos,
de hopman en Anne Tanja, de
agent van politie, moeten wel
even hun best doen om op de
kiek te komen, maar Piet Pruis,
de turner en rijwielhandelaar,
kan rustig met z'n bekende blik
het vogeltje afwachten. Naast
hem rechts nog een gezicht dat
ik me kan herinneren. Diens
naam evenwel niet.
Leeuwarden Chr. Doorenbos
JAN DE BEER
Jan de Beer: een naam, die we
in het vorige Kleine Krantsje
konden tegenkomen en die bij
mij bekend overkwam. Als
broodbezorger kwam ik wel
met de familie De Beer in aan
raking, want die had een bak
kerij op de hoek van het Zuid-
vliet en de Oostergrachtswal.
Voor de feestdagen, als ver
schillende bakkers geen brood
meer over hadden, konden wij
altijd bij De Beer terecht. Mijn
schoonzuster, Saakje Rauwer-
da, heeft als meisje bij de fami
lie De Beer gewerkt. Jan's
moeder heette Brijker en zij
was een zeer vriendelijke
vrouw.
Voor Jan zelf de groeten van
bezorger Kobus Bakker.
Leeuwarden Jac. Bakker
VAKANTIEONTSPANNING
In het septembernummer van 't
Kleine Krantsje staat een stukje
over de vroegere Vakantieont
spanning. Ik wil hier graag
even op ingaan omdat ik er
nog zoveel goede herinnerin
gen aan bewaar. De Vakantie
ontspanning was een hele fijne
organisatie, op touw gezet om
kinderen die niet met vakantie
konden gaan toch fijne weken
te bezorgen.
Toen ik een jaar of acht was
woonde ik op de Landbuurt. Ie
dere week kwam er een me
neer bij mijn moeder aan de
deur en die zette een stempel
op de Vakantieontspannings-
kaart. Mijn moeder gaf een
stuiver en zo spaarde ze het
geld bij elkaar om ons als kin
deren in de maand augustus
een fijne vakantie te bezorgen.
Het bedrag dat betaald moest
worden weet ik niet meer, maar
ik weet wel dat het heel weinig
was en voor het tweede kind
uit een gezin was het nog min
n
Makelaardij alnda 1896
der en de derde weer minder,
enzovoort.
De grote leider was de heer L.
Wieringa. Ik zie hem nog voor
me met blond haar en een rood
hoofd, wat heeft die zich des
tijds uitgesloofd voor de kinde
ren. Hij heeft zo'n grote indruk
op me gemaakt, dat ik hem nu
nog voor de geest kan halen
en ik ben nu tweeënzestig.
Als de vakantie begon moesten
we ons 's morgens om half ne
gen verzamelen bij een school,
dicht in de buurt van ons
huis, daar kwamen dan alle an
dere kinderen ook en iemand
van de leiding. We gingen dan
in rijtjes naar de Wilhelmina-
baan. Daar werden we de hele
dag bezig gehouden met sport
en spel. Ik zie mezelf nog in
een greppel met anderen aan 't
kwartetten. Als het slecht weer
was mochten we op de tribune,
die was overdekt. Toen we wat
groter werden, gingen we iede
re morgen lopend naar de Gro
te Wielen, een broodtrommeltje
op de rug, in een lange rij zin
gend over de Groningerstraat
weg.
De heer Witteveen uit Gronin
gen herinnert zich nog wat
woorden, ik herinner me het
hele refrein en als hij me belt,
zal ik het hem voorzingen. Het
lied zelf herinner ik me niet,
maar er zullen ongetwijfeld
mensen zijn die het nog wel
weten, we hebben het heel wat
afgeblèrd.
Het refrein was:
"Daarom hoort en ziet, wat Va
kantieontspanning biedt.
(Vervolg op pag. 14)
Hoofdleider Wieringa: nu eens niet met een toeter, maar achter de
microfoon.
