'T KLEINE KRANTS JE
Schandelijke toestand oude begraafplaats
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
't Kleine Krantsje trok al
lang geleden aan de bel
Eindelijk begint het erop te lijken, dat er wat aan de werkelijk deplorabele toestand
van de Algemene Begraafplaats aan de Spanjaardslaan zal worden gedaan. De
sinds enkele jaren bestaande "Stichting Begraafplaats Spanjaardslaan" is nu druk
bezig herstelplannen uit te werken, waarmee zij de vorige maand in de publiciteit is
gekomen. Intussen zijn er bijna acht jaren verstreken sinds 't Kleine Krantsje de
kat de bel aanbond en de schandalige toestand op deze oude Leeuwarder be
graafplaats in een geruchtmakend artikel signaleerde. In ons nummer 393 van 26
september 1981 maakten wij de treurige situatie onder de koppen "Hier moet wat
gebeuren - Oude Begraafplaats een grote puinhoop - en - Begraafplaats stort in:
het wordt hier een troep" openbaar. Even leek het erop, dat er naar aanleiding
van deze publicatie actie zou worden ondernomen - daarna viel er weer de stilte
van het graf. Maar nu lijkt het er dus op, dat er eindelijk toch wat gebeuren gaat.
Het is frappant, maar wat wij
acht jaar geleden schreven kan
vandaag letterlijk weer worden
gezegd. De dodenakker aan de
Spanjaardslaan, laatste rust
plaats van duizenden Leeuwar
ders uit een voorbije tijd, ver
keert nog steeds in dezelfde
desolate toestand, die wij ook
toen al signaleerden.
Van honderden graven, eigen
lijk op alle afdelingen, zijn in de
loop der jaren de doodskisten
ingestort, waardoor ettelijke
grafstenen verzakten, omvielen
of doormidden braken.
IJzeren hekjes, heel vroeger
gebruikelijk rond de graven van
lieden uit de betere stand, zijn
doorgeroest, hangen er ook
scheefgezakt bij, of liggen net
als verscheidene grafstenen,
plat op de grond.
Van de ronde of ovale trom
mels met kransen, door onze
voorouders vaak als een laat
ste groet op de graven gelegd,
heeft nog maar een enkele z'n
glazen dak - overal liggen
glasscherverL de kransen zelf
zijn er al lang niet meer.
TREURIGE TROEP
Kortom, het is een treurige
troep op de Algemene Begraaf
plaats aan de Spanjaardstaan
en het zal nog wel erger wor-
dep ook: het proces van de
verzakkingen zet zich voort;
stenen, die vandaag nog over
eind staan, kunnen morgen al
beginnen te verzakken - vol
gend jaar liggen ze wellicht ook
gebroken op de grond.
De begraafplaats aan de Span
jaardslaan, "de Oude" zeggen
we, sinds er ook een nieuwe is,
dateert van 1833, ze is dus al
anderhalve eeuw oud. De be
graafplaats werd aangelegd
naar een ontwerp van stadsar
chitect L. P. Roodbaard, die
kans heeft gezien er wat moois
van te maken - waar in onze
omgeving vinden we een twee
de begraafplaats, waar zoveel
rust van uitgaat? In 1919, toen
de Noorderbegraafplaats ge
reed kwam, nam het gemeen
tebestuur het besluit de Alge
mene Begraafplaats per 31
december 1939 te sluiten, maar
pas dertig jaar later kwam het
werkelijk zo ver: na 1969 von
den er geen teraardebestellin
gen meer plaats.
In de twintig jaar, die sindsdien
verstreken, is de ordentelijke
begraafplaats verworden tot
een lugubere verzameling ste
nen, schots en scheef door el
kaar, op sommige plaatsen
overwoekerd door de natuur.
Merkwaardig daarbij is het, dat
de gemeentelijke plantsoenen
dienst dit ereveld toch wel on
derhoudt: geregeld bijvoorbeeld
wordt het gras tussen de gra
ven geschoren. Maar aan de
graven zelf komen de plantsoe
narbeiders niet; het is niet hun
taak een omgevallen grafsteen
terug te brengen in de oor
spronkelijke stand.
Voor veruit de meeste mensen,
die hier hun laatste rustplaats
vonden, geldt dat hun nabe-
standen niet meer omzien naar
hun graf. Het aantal graven,
dat duidelijk nog wel onderhou
den wordt, kan worden geteld;
op sommige afdelingen zijn het
er maar enkele.
Bij verschillende bezoeken, die
wij er de laatste maanden heb
ben gebracht, bleek er op geen
enkel, maar dan ook op geen
enkel graf een vers bloemetje
te staan. Behalve de plantsoen
arbeiders troffen wij er ook
helemaal niemand aan. De
oude begraafplaats aan de
Spanjaardslaan lijkt een verge
ten oord - slechts voor de vo
gels, die de graven bevuilen,
moet het hier een dorado zijn.
"Wat kan de gemeente Leeu
warden nu doen om aan de
onterende toestand een eind te
maken?" zo vroegen wij ons
acht jaar geleden af. "Er zijn
twee mogelijkheden," aldus
onze visie toen.
"Punt 1. Ze zou alle niet onder
houden grafmonumenten zon
der meer kunnen verwijderen.
Dan blijven er op de verschil
lende afdelingen nog maar een
klein aantal stenen staan.
Punt 2. Ze zou de hele be
graafplaats weer terug kunnen
brengen in een ordentelijke
staat door de ingestorte graven
op te vullen en de stenen weer
recht te leggen en overeind te
zetten.
De eerste mogelijkheid brengt
betrekkelijk weinig, de tweede
brengt zeer veel kosten met
zich mee. Het wordt een moei
lijke keus.
Maar.moeten we deze laat
ste rustplaats voor duizenden
Leeuwarders, van wie tientallen
in een recent verleden heel
veel betekenden voor de stad,
niet beschouwen als een cul
tuurmonument, dat we dienen
te behouden?
Zo ja, dan sluiten we de eerste
mogelijkheid al bij voorbaat uit
en zullen we krachtig moeten
streven naar een spoedig eer
herstel van dit ereveld."
Aldus ons verhaal uit 1981. Het
is nu nog net zo actueel als
toen.
Scheefgezakte stenen: een treurige troep.
Zelfs de zwaarste dekplaten breken middendoor.
