'TKLEIHE KMHTSJE
TWEE DOKTERS UFFELIE
F.POPMA Lzn
RAADSELACHTIGE
VOORSPELLING
WOON- en
-BEDRIJFSMAKELAARDIJ
alle onroerend-goed zaken betreffende
Makelaardij voor FRIESLAND
WIE WAS ONHEILSPROFEET?
Harlingersingel 23
hoek Harlingerstraatweg
Leeuwarden Tel.058-121480
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 11
*vele referenties.
Zouden er veel goede oplossingen zijn binnengekomen, wanneer we dit plaatje voor onze
rubriek "Leewadders, waar is dit?" hadden gebruikt? We denken van niet, maar je weet het
toch nooit. Wat we hier zien is een hoekje van de groentemarkt, die er ooit op de
Oosterkade is geweest. De foto is een dikke zestig jaar geleden gemaakt - alleen de
alleroudsten onderons hebben er wellicht nog herinneringen aan.
de bijnaam van dokter Uffelie
was "Het Nachtpitsje" en die
naam dankte hij natuurlijk aan
het feit, dat men hem bij nacht
en ontij in de stad kon waarne
men.
Heel Leeuwarden wist dus wie
er met De Pepermuntsjedokter
of met het Nachtpitsje werd be
doeld, want dokter Uffelie ken
de iedereen - er kan in de toen
nog veel kleinere stad niemand
zijn geweest, die nooit van
deze arts had gehoord of die
hem nimmer had gezien.
Maar er was, merkwaardig ge
noeg, nog een tweede dokter
Uffelie in het oude Leeuwarden
van voor zo'n veertig, vijftig
jaar. En dat was geen huisarts,
maar... een groenteboer! Was
de echte dokter Uffelie in nach
telijke uren beroepshalve veel
op pad, de groenteman Sjerp
Hoogterp was dat ook en daar
om noemden de Leeuwarders
ook hem "dokter Uffelie".
Deze pseudo-dokter Uffelie
woonde in de Kleine Kerkstraat
in het smalste woninkje van
Leeuwarden, dat de naam Het
Fruithuis droeg. Zoals de echte
dokter Uffelie zijn patiënten op
de fiets bezocht, zo bezocht
Sjerp Hoogtèrp zijn klanten
eveneens op de fiets, bij nacht
en ontij, inderdaad, want, hoe
wel dat niet mocht, ventte hij bij
wijze van spreken op alle uren
van de dag en de nacht.
Hij liep daardoor tal van bekeu
ringen op, maar daar trok deze
dokter Uffelie zich helemaal
niets van aan. Later is Sjerp
Hoogterp naar Amsterdam ver
huisd, waar uiteraard niemand
hem heeft leren kennen als
Dokter Uffelie. Die naam zou
de Amsterdammers niks heb
ben gezegd.
Maar voor de Leeuwarders is
de aanduiding "Dokter Uffelie"
tientallen jaren lang een begrip
geweest. Voor wie die dan ook
was bedoeld, voor Willem Fre-
derik Jacobus, of voor Sjerp.
Een van de bekendste artsen
uit het oude Leeuwarden is
dokter Uffelie geweest, Willem
Frederik Jacobus Uffelie, die
huisarts, maar ook "stadsarts"
was. Dokter Uffelie, die leefde
van 1872 tot 1952, woonde aan
de Tweebaksmarkt in het op
vallende huis met de trappen,
pal tegenover het Droevendal.
In een ver verleden moet hij
zijn patiënten wel in een koets
je hebben bezocht, maar latere
generaties leerden hem kennen
als de dokter op de fiets -
overal in de stad kon men de
geliefde arts tegenkomen, als
een gentleman gekleed in drie
delig costuum en altijd met een
hoed, heel rustig peddelend op
z'n fiets zonder bagagedrager,
een ouderwets rijwiel, dat nog
was voorzien van een "step",
die de dokter altijd benutte bij
het bestijgen van dit stalen ros.
Patiënten, die hem als huisarts
hebben gehad, zullen zich zijn
opvallende handelswijze herin
neren, wanneer hij een recept
uitschreef. Hij las het wel drie
of vier keer over, betastte het,
alsof hij het had geschreven in
brailleschrift en hield het soms
zelfs tegen het licht.
Er is wel eens gedacht, dat
dokter Uffelie ooit narigheid
moet hebben gehad bij het uit
schrijven van een verkeerd re
cept en daarom later buitenge
woon zorgvuldig te werk zou
gaan. Maar of dat een juiste
veronderstelling is geweest?
Dokter Uffelie, die al in 1927
zijn vrouw Jacoba Anna Sonne-
ga door de dood verloor, werd
wel "De Pepermuntsjedokter"
genoemd, omdat hij dikwijls
kinderen verblijdde met deze
lekkernij, maar dat moeten in
vroeger tijden meer artsen heb
ben gedaan - zou het eens
een goede gewoonte zijn ge
weest, dat een doktersbezoek
gepaard ging met het uitdelen
van pepermunt?
Een andere, algemeen beken-
In vroeger tijden hebben er aan de oostzijde van de Wirdu-
merdijk, pal tegenover de Nieuwestad, twee voorname her
bergen gestaan. Op de hoek van de nog smalle Peperstraat
stond de Keizerskroon en pal ernaast bevond zich het loge
ment De Nieuwe Kroon.
Vooral de Keizerskroon was bij de Leeuwarders van die
dagen erg bekend. Dit logement had als gevelteken op het
dakvenster een gestyleerde, beschilderde houten kroon -
op oude foto 's is dat ornement nog duidelijk te zien.
In later jaren kreeg het grote pand op de hoek van de
Peperstraat bekendheid omdat stadsarchivaris Wopke Eek-
hoff zich hier met zijn boekhandel vestigde. Het opvallende
gebouw werd in de dertiger jaren afgebroken, toen men
besloot de Peperstraat veel breder te maken dan ze was.
In het midden van de achttiende eeuw is er met betrekking
tot die Keizerskroon iets heel, heel merkwaardigs gebeurd,
waarover stellig nog jaren later met grote verbazing werd
nagepraat.
De zaak werd toen geëxploiteerd door een zekere meneer
Van Lingen, die er op de dertiende december 1752 in het
gezelschap van vrouwen kinderen z'n verjaardag vierde.
Of er toen al sluitingstijden bestonden weten we niet, maar
het was precies twaalf uur 's nachts, dat een onbekende
heer met een bijzonder ernstig voorkomen het etablisse
ment betrad. Hij bestelde een kleine consumptie, die hij
zwijgend nuttigde.
Ook bij het afrekenen sprak hij geen woord. Maar toen,
terwijl hij op het punt stond de herberg te verlaten, kwam hij
plotseling met een mysterieuze opmerking, die te denken
gaf. Want wat zei toen deze opvallend stille figuur? Wel, dit:
"Over een jaar na heden op ditzelfde uur zult gij zo vrolijk
niet bij elkander zitten.
Niemand van de aanwezigen zag deze man ooit weer terug
en het is volkomen onbekend gebleven, wie hij was. Maar
op de eerstvolgende verjaardag van de kastelein, op de
dertiende december 1753 dus, precies om twaalf uur 's
nachts, stond in een oogwenk de hele Keizerskroon in lich
terlaaie en.brandde tot de grond toe af!
Op deze stokoude plaat is duidelijk te zien, dat De Keizerskroon
een indrukwekkend gebouw is geweest.
