Jou
hellema
'T KLEINE KRANTSJEi
Makelaars en
Taxateurs
voor geheel
Friesland
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 4
LAMMERS
Yn alle jierren dat ik (mei grutte
niget en nocht!) it K.K. fan A
oant Z lês, is dit foar 't earst
wol 'k leauwe dat ik reagearje.
It giet oer it léste nümer (juny
dus).
It is it neamen miskien net wur-
dich, mar dochsOp pag.
13 'Wie heeft ze nog gekend',
wurdt ü.o. Fransoos Exaverius
Lammers neamd.
Myn oanfolling: hy wie yn syn
goeie tiid net allinne learaar
Duts, mar by myn witten ek
Frans, yn alle getallen wol In-
gels, want ik ha by him lesrün
foar myn korresp.diploma's In-
gelsk (èn Duts) yn '33 resp.
'35. Syn stee wie doe oan it
Ruterskertier, as 't my net mist
deun neist it hoekje Doelestege
(fuort njonken toskedokter Van
Kollem): in boppe-wenning mei
't sicht op it Gerjochtsgebou
't Kan verkeeren, sei Brede-
ro
Ljouwert
LAMMERS
T. Beintema
de heer Lammers het kontakt
niet meer heeft voortgezet,
moet ik de veronderstelling op
peren dat er bij hem reeds iets
sluimerde. De schepper van
het Esperanto, dr. L. L. Zamen-
hof, was nl. een jood.
De tweede ontmoeting vond
plaats in het tweede jaar van
de oorlog en wel in het toen
malige Burger Weeshuis, waar
de S.D. zich genesteld had.
Vanwege een bepaalde hou
ding en daad met nog iemand
werden wij ter verantwoording
geroepen op een afdeling waar
uiteraard een Duitser maar ook
Lammers (ik schrijf nu niet
meer "de heer") blijkbaar be
paalde zaken regelden - en af
wikkelden. We kregen een ste
vige uitbrander van de Duitser,
die met de vuist voor ons ge
zicht een krachtig betoog hield.
Een minder prettige situatie ui
teraard. Vooral toen Lammers
- quasi of niet - naar iets
zocht, wat de Duitser aanlei
ding gaf tot de vraag: "Waar
zoek je naar?" en als antwoord
kreeg: "Ik zoek naar een for
mulier voor het Huis van Bewa
ring."
Het draaide tenslotte uit op een
door Lammers getypte verkla
ring, die ons ter tekening werd
voorgelegd en waarin o.a. de
waarschuwing was opgenomen
dat bij herhaling van het ge
beurde andere maatregelen het
gevolg zouden zijn.
Ik heb mij in dit artikel onthou
den van details, omdat er in de
oorlogsjaren meer minder pret
tige herinneringen zijn blijven
hangen. Maar Lammers heb ik
dus gekend.
Amersfoort H. Rijpstra
In het juni-nummer met de ru
briek "Wie heeft ze nog ge
kend" wordt ook aandacht be
steed aan de beruchte
Fransoos Exaverius Lammers.
De in de kop van de rubriek
gestelde vraag kan ik bevesti
gend beantwoorden. Ik heb
tweemaal met hem kontakt ge
had. De eerste keer had een
geheel andere betekenis dan
de tweede, die ook een heel
andere Lammers liet zien. In
beide gevallen ging het initiatief
niet van mij uit.
In het artikel staat reeds, dat
de heer Lammers leraar was.
Dit was voor hem aanleiding
zich tot mij te wenden met de
bedoeling mij op zijn adres in
te schakelen als leraar Espe
ranto. Mijn bekendheid op dit
gebied was blijkbaar tot hem
doorgedrongen. Ik werd uitge
nodigd tot een onderhoud.
Toen ik mij op op de Tuinen
vervoegde was mijn indruk niet
bepaald van "wat een luxe". In
tegendeel! Eerder die van ar
moede troef. Het is niet tot een
samenwerking gekomen en wel
om de vermoedelijk volgende
reden.
Dit onderhoud vond plaats een
paar jaar vóór het uitbreken
van de tweede wereldoorlog.
Ais ik een vermoeden mag uit
spreken waarom en waardoor
Roossien Beem, geboren op
28 september 1912, was de
oudste dochter van de pak
huisknecht Joseph Beem
van de Nieuweburen. Van
haar weten wij alleen, dat zij
in 1930 vertrok naar Culem-
borg. Het is ons niet bekend
of ze de oorlog heeft over
leefd. Vader Beem, kwam in
december 1942 in Ausch
witz om het leven, tegelijk
met zijn kinderen Sophia
(27 jaar), Meijer (13) en Sa
lomon (10). Zijn tweede
vrouw, Hester Kijzer, werd
in maart 1943 in Sobidor
vermoord. Ook het lot van
de kinderen Sientje, gebo
ren in 1916 en in 1938 ver
trokken naar Apeldoorn, en
David, geboren in 1925 en
in 1940 vertrokken naar Am
sterdam, is ons onbekend.
Red.'t KI. Kr.
REÜNIE
JOODS LEVEN
In een van de afleveringen van
de rubriek "Joods leven in
Leeuwarden 1930 - 1945" lees
ik de naam van Beem, leraar
aan de H.B.S. te Leeuwarden,
en dat brengt mij terug naar
mijn schooljaren. Op school 7
Arendstuin was namelijk ook
ene Roosje Beem, een leuk lief
meisje.
Zij en ik waren bij de besten
van de klas. Uit uw schrijven
kan ik niet opmaken of de fami
lie Beem aan de Duitsers is
ontkomen. Zij zijn wel onderge
doken maar hebben zij dat nog
drie jaar volgehouden? Roosje
was op school toen wij nog
maar elf of twaalf jaar waren en
dat moet dus in 1925 geweest
zijn. Zelf ben ik nu 76 jaar.
Mocht u of een der lezers hier
over nog iets weten dan hoor ik
datgraag.
Leeuwarden Jac. Bakker
er nog in leven? En daarom
was ik zo blij met dit artikeltje
en zou ik graag kontakt willen
opnemen met mevrouw A. v.d.
Zee. Ik woon Prinsekade 14 en
mijn telefoonnummer is 05146-
3645.
Lemmer
Mevr. M. de Leeuw-
Watschitschek
HISTORISCH PAND
Met belangstelling uw artikel
gelezen over de Muggesteeg in
't laatste Kleine Krantsje.
Ik ben in 1903 geboren en m'n
ouders woonden in de Kleine
Hoogstraat.
Als de Muggesteeg kon spre
ken, zou die heel wat te vertel
len hebben over de kinderen
die er speelden, vooral om er
zich te verstoppen.
In mijn geboortejaar was in het
KI
Mtkdaardij alnda 1898
pand gevestigd bakkerij Van
den Berg, later Voorstreek,
daarna loodgietersbedrijf Bijlen-
ga.
(Vervolg op pag. 6)
Eind 1988 hebt u in een editie
van 't Kleine Krantsje" een
schoolfoto gepubliceerd, die
door mij in 1986 was inge
stuurd, betreffende een eerste
klas van de M.M.S. Het is den
kelijk leuk voor u om te weten,
dat die foto reakties heeft ver
oorzaakt.
Reakties, maar met veel moeite
omdat ik inmiddels ben ver
huisd. Sommigen hebben ech
ter volgehouden en niet alleen
mij maar ook vele anderen ge
vonden, met als resultaat een
reünie op 7 mei j.l. van onze
"oude" klas. In totaal een twee
en twintig oud-leerlingen en
mevrouw Schippers, onze toen
malige klasse lerares.
We hebben met elkaar een ont
zettend fijne dag gehad, waar
iedereen met heel veel genoe
gen aan terugdenkt.
Na ruim veertig jaren klikte het
meteen weer tussen ons.
Wat je in je jeugd met elkaar
hebt beleefd vergeet je toch
niet. Dankzij het "Kleine
Krantsje" is dit tot stand geko
men en zoiets is toch erg leuk.
Hopelijk is 't Kleine Krantsje"
nog een lang leven beschoren.
Hoofddorp Mevr. A. Anema
HERKENNING
Met veel genoegen lees ik altijd
uw "Kleine Krantsje". Niet in
het laatst om het plezier en de
herkenning van de vele foto's
uit vroeger tijden.
Het artikeltje geschreven door
Annie v.d. Zee over het pand
Tuinen 29-31 had wel mijn bij
zondere interesse. In 1920
kwam ik als vakantiekind van
negen jaar bij de familie Koor-
ens, Groentezaak Tuinen 31. Ik
heb het er heel fijn gehad. Mijn
beste vriendin werd mijn buur
meisje Saloma v.d. Zee, in de
wandel "Sloma" genoemd, het
jongere zusje van Annie v.d.
Zee. We konden het héél goed
vinden samen en ook haar ou
ders waren erg lief voor mij.
Door huwelijk en kinderen ver
lies je het kontakt, maar bij het
ouder worden denk je vaak
weer terug aan die jeugdjaren
en dan komt de vraag: Wie zijn
Het karakteristieke pand op de hoek van de Kleine Hoogstraat en
de Muggesteeg, dat indertijd moest verdwijnen.
