'T KLEINE KEAHTSJE
VERHAAL OVER HET KNIKKEREN
IN VROEGERE TIJDEN
prijsklassen
in alle Foto/Video
WEER EENS WAT ANDERS: POLS GEBROKEN
UIT DE DOOS METSNIEPSNAREN
Peperstraat 9 Leeuwarden
tel. 058-124258
Bilgaard Passage 56 Leeuwarden
tel. 058-663682
Illlllllllllllllülllllllllllllllllllll
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllll
t
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
Camera's MÊFBIeeker
Uit onze Grote Doos met Sniepsnaren komt vandaag een verhaal, dat waar
schijnlijk ooit in een tijdschrift heeft gestaan en daaruit nauwgezet overge
schreven is. Het gaat over het vroeger zo populaire knikkeren door de jeugd,
een vermaak, dat in het begin van de Tweede Wereldoorlog, toen dit artikel
geschreven werd, al lang niet zo populair meer was als weleer. "En heden
ten dage?" vroeg de schrijver zich dan ook af. "Ziet u nog dit interessante
stukje jongensleven, waaraan eens de jeugd zich met enthousiasme overgaf?
Mogelijk is er een ven/lakking gekomen. Het zou jammer zijn..." En dat zullen
we ons nu helemaal wel kunnen afvragen. Bestaat die knikkersport nog wel?
Wordt er nog wel geknikkerd door de jeugd? Hier komt de nu wel erg
interessante tekst van dat oude verhaal.
Evenals in de aaneenschake
ling der seizoenen een feillooze
opeenvolging valt waar te ne
men, zoo is er ook een over-
breekbare band gelegd tus-
schen de spelen der jeugd. Met
wiskundige zekerheid rijgen ze
zich na korter of langer tus-
schenpoozen aaneen tot één
groot geheel, dat zich telken
jare in bonte verscheidenheid
opnieuw manifesteert.
Steeds verschijnen de num
mers van het jaarprogramma in
dezelfde volgorde. Het is waar,
dat de vormen, waarin het spel
zich openbaart, veranderen:
oude spelen verdwijnen (jam
mer genoeg soms), nieuwe rie
men hun plaats in, maar knik
ker, tol en hoepel behouden de
nummering, die hun eenmaal
werd toegewezen. -
Als de elementen zijn uitge
woed, "als de winter vlucht
voor de lentelucht", ontwaakt in
de jeugd de onweerstaanbare
drang naar buiten. Zij heeft be
hoefte aan contact met de zich
ontwikkelende natuur en wordt
volkomen opgenomen in het le
Weer eens een heel andere er
varing: bij het uitvoeren van
een karweitje in de tuin is de
redacteur-uitgever van dit blad
van een ladder afgevallen. Hij
kwakte van een hoogte van
vier meter naar beneden en
brak daarbij een pols.
Nu vaker dan ooit dwalend
venwekkend proces, waarvan
zij zelf een deel uitmaakt.
Zij gaat zich oriënteeren. Er is
weinig tijd voor noodig om de
plaatsen van het vorige jaar te
rug te vinden. Want het zijn alle
oude, bekende plekjes. Onder
de pleinen is er zeer zeker het
schoolplein. Verder nog wel
een straat, straatje of een ver
geten hoekje. En al is soms de
keuze uiterst beperkt, het volkje
weet zich te schikken. Dan
maar nemen, wat er is en er
van maken, wat kan. Het is op
merkelijk, met welke schijnbaar
onmogelijke plaatsen genoegen
wordt genomen.
Met uitzondering van een enkel
straatje bood ons schoolplein
een uiterst geschikte gelegen
heid voor knikkeren. Het was er
de ongerepte natuurstaat. Want
grint kwam er nimmer op. Met
klompen en schoenen (maar
vooral met de eerste) werd er
een prachtvloer geschapen
voor het spel, dat als eerste
voorwaarde een nagenoeg ef
fen bodem stelde. Het was fei
telijk het ééne spel, dat bijna
het geheele seizoen beoefend
door de oude binnenstad van
Leeuwarden, de arm opvallend
in de doek, wordt het slachtof
fer om de haverklap door mee
levende vrienden en kennissen
tot staan gebracht: "Wat krijgen
we nou, geblesseerd?"
"Ja, pols gebroken - van een
werd. Vaardigheid was hierbij
nummer één. En juist door die
speciale kunst stak het boven
alle andere uit. Het kwam lou
ter aan op de hanteering van
den knikker, waarbij een liggen
de houding van de hand nood
zakelijk was, nl. op de rugzijde.
v
ENVROEGER
En verder? vraagt u. Het nagel
lid van den duim legt u vast
tusschen het tweede en derde
lid van den middelvinger. Hier
bij blijft de wijsvinge.r geheel vrij
in zijn beweging. Tusschen den
top van dezen vinger en het
bovenste deel van het nagel-
duimlid - dat is even beneden
het gewricht - legt u den knik
ker vast. (Is deze niet aanwe
zig, dan neemt ge een verfrom
meld stukje papier). Door nu
het duimlid met meer of minder
kracht los te doen springen
wordt de knikker in overeen
stemming hiermee voortbewo
gen.
Hem met een boog door de
lucht 2 M. verder te laten neer
komen, was een kleinigheid.
ladder afgevallen
En wat dan zo opvallend is?
In negen van de tien keer zal
de reactie gelijkluidend zijn:
"Wie is nu ook zo stom om op
deze leeftijd nog op een ladder
te gaan staan!"
En dat terwijl uw redacteur zich
nog steeds bijzonder jeugdig
Maar lang niet iedereen speel
de dat klaar. Er werd mee ge
knoeid ook! Er waren er, die
den knikker plaatsten tusschen
den duimnagel het middelste lid
van den wijsvinger. Soms werd
de nagel nat gemaakt om min
der wrijving te krijgen. Maar
half werk bleef het! En het ge
volg? Op den duur sleet de na
gel door en onstond er in het
midden een gaatje met.de
onvermijdelijk pijnlijke gevol
gen. Dan moest je er wel mee
ophouden en diende je het
over een anderen boeg te gooi
en. Wie maar eenmaal den
slag te pakken had!
Nu de gang van het spel. Er
werd een cirkeltje getrokken,
"een potje" en elke speler zette
b.v. 2 knikkers in. Als de volg
orde der spelers was vastge
steld, begon van "de streep"
nummer 1Dan zochten ook de
anderen een plaatsje. Wie bij
ongeluk in den pot terecht
kwam, viel uit, was "dood". De
gene, die geraakt werd, hield
eveneens op met spelen. Zijn
partner kreeg dan een extra
beurt. Een knikker, die uit den
pot werd geschoten, werd door
den speler behouden, terwijl
weer een vrije beurt volgde.
Raakte een makker hem, dan
moest hij aan deze de winst
weer afstaan. Wie overbleef,
kreeg ook den inhoud van den
pot en wie dan laatsten knikker
uit den pot wist te mikken, gaf
aan de overige spelers nog een
trefkans op zich zelf. Zoo kwam
het einde, dat gewoonlijk lang
op zich liet wachten. Bij het vol
gende spel had de eerste ver
liezer den voorrang.
voelt en amper vijf en zestig is.
Maar wat ook zo opvallend is?
Dat nog niemand heeft gezegd:
"Hoe komt dat karweitje nou
klaar - kan ik het voor je
doen?"
Maar misschien komt dat
nog
SPANNING
In dit spel zat van het begin tot
het einde spanning. Het was
overleggen en berekenen. Zóó
had je voorganger gedaan - je
doorzag zijn spel - nu moest jij
zoo handelen en niet anders,
om tevens je opvolger weer
voor een nieuw probleem te
stellen. Hoe zou hij het oplos
sen? Er was geen sprake van
overijling en ondoordachte
schoten. Alles gebeurde in een
rustige sfeer. En werd je - jam
mer genoeg - uitgeschakeld,
het lot van de meesten, dan
was dat niet louter om de ver
speelde knikkers, maar mede
om het spel, waarbij je dan als
belangstellende verder mocht
toekijken. Maar het mooie was
er dan wel wat af.
Wat waren er meesters in deze
kunst! Want is het geen kunst
stuk je makker te raken op een
afstand van een meter of meer,
niet over den grond, maar met
een luchtboog? Nog sterker,
om hen te treffen, terwijl zijn
knikker half verborgen lag ach
ter een steentje? Ziet u in uw
verbeelding die fijn-uitgevoerde
schoten? Was dit geen kunst in
perfectie? En lag het daarom
niet voor de hand, dat elke
speler geheel en al in net spel
opging? Het was een voortdu
rend meten van eikaars krach
ten, een wedijver om de eerste
te zijn en in den grond der zaak
werd het spel gespeeld om het
spel.»
En heden ten dage? Ziet u nog
dit interessante stukje jongens
leven, waaraan eens de jeugd
zich met enthousiasme over
gaf? Mogelijk is er een vervlak
king gekomen. Het zou jammer
zijn
Het volgende
nummer van't
Kleine Krantsje
verschijnt
op 22 september.
