OVER WINKELTSJES DIE
NOU VERDWENEN BINNE
GIEN GEMEKKER
BAAS KEUNING
'T KLEINE KRANTSJE
LEEWADDER HERINNERINGEN
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
En dan de snoepwinkel fan
Roelants op'e hoek fan'e Husu-
merstraat. Wat hè we daar faak
- maar naar ons sin niet faak
genoeg fanself - un hele of un
halve sent omset in duumke-
drop, soethout, salmiak, un to
verbal of so wat, A'k der an
denk, dan kan'k al die luchjes
nog ruke! Vrijdags ging Roe
lants altyd inkope foor de win
kel en dan konnen je roltsjes
geld onder syn pet duudluk
sien.seidenwij.
Verdwenen bin oek kapper
Stokker, minstens drie fietsma-
kers/smeden, Excelsior, melk
boer Schuurmans, skoenmaker
Lamsma, drie groentewinkels,
de bloemisterijen van Wiemers
en Boetes. En de lijst is nog
niet volledug oek en dan gaat
ut alleen om ut stuk Achter de
Hoven fan de overweg tot de
1e Vegelinstraat. Een hoop
meer vertier as teugenwoordig
met één supermarkt in un wyk.
Zo tekende Cornelis Jetses het gezellige kruidenierswinkeltje van Seker as je de besorgende
vroeger. Definitief verleden tijdmelkboeren, bakkers, groente-
Myn froegste herinneringen
lége op het streekje naast Fri-
bourg, waar wij van 1928 af
woanden. Arbeidershuuskes
uut ut begin fan'e 20ste eeuw:
één kamer met twee bedste
den, een gang met un trap die
teugen de muur wegdraaid
wurre kon en un solder onder
un plat dak. De tontsjeplee was
op soldep en in de gang achter
de trap saten un gas- en un
waterkraan bij een plank met
un emmer der onder: dat was
de keuken. Wij waren nog be
voorrecht: ut eerste huus op ut
streekje had naast de gang nog
un aparte keuken.
Gin weelde, dus un trieste
jeugd? Wel nee, man! Plesier
in ut leven wurdt maar heel ge-
deelteluk deur materiële saken
bepaald. Genoeg te eten, heel
en kreas in'e kleren en brand
stof foor de winter, dan is de
rest weelde. Tenminste.as
de fergelyking met je medear
beiders niet al te skeef uutfalt
en ut ferskil met de "bazen"
niet te groot is. Armoede nadat
in'e basisbehoeften foorsien is,
is un saak fan al of niet uut'e
toan falie, met doen kanne, niet
in un uutsonderingsposiesje sit-
te. Maar niettemin: de huus-
frouwen in'e arbeidersbuurten
hadden ut in die tyd soms maar
wat moeiluk om alle endsjes an
mekaar te knopen, fooral as de
man werkloos was. Maar late
we niet al te ernstig wurre.
Over dat huusketontsje op sol
der suu heel wat te fertellen
wese, maar meestal onsmaku-
luke saken, so as: lekkende
tonnen (en dat boven de bed
stee!), un tontsjeman die met
een folie tonne fan'e trap fiel,
ensf. Foor mij blyft un onfergé-
tuluke anekdote rond ut tontsje-
wezen:
In 1959 - ik was toen gemeen
teraadslid - wudden in de be
grotingsbesprekingen in de
raad foor de sofeulste keer de
tontsjes weer an de orde steld.
In ut fuur fan syn betoog seit ut
geachte raadslid, dat de raad
de tontsjes met fasie anpakke
mut, de raad mut er "syn tan
den in sette". Eerst ging er een
hoorbare griezel deur de saai
en toen barstte ut gelach los.
Dat wudde wel direkt deur bur
gemeester Van der Meulen af-
hammert, maar de spreker was
wel de draad fan syn ferhaal
kwyt.
TONTSJEWAGEN
"Terzijde:" Ik loofde myn ogen
niet toen ik pas in Den Haag
wonend daar de tontsjewagen
teugen kwam. Ik had dacht dat
alleen Leewadden nog so ach-
terluk was. Uuteindeluk hét
Leewadden ut laatste tontsje
nog vóór Den Haag opruumt.
Ut streekje was de eerste jaren
sowat myn hele wereld. Ik hoor
ut nog: 'Niet fan ut streekje af-
komme, hoor!' Maar oek toen
myn speulterrein sich uutbreid-
de, nam ut streekje nog un be-
langryk plak in. So'n vieftig me
ter lang en vier meter breed;
half gele klinkers en half mod
der (ABN: aarde). An de ene
kant de tuuntsjes fan de husen,
an de andere kant de tuun fan
bloemist Seijffers achter un
twee meter hoge ligusterhaag
en an ut end afsluten deur un
skutting met un deur fan de
gardenierstuun fan Hoekstra
met appel- en perebomen en
met kruus- en rooiebessestru-
ken. Tsjonge, wat un weelde
an groen en fol met fogels. Ik
bin jarenlang wekt deur un lys-
ter die de dag opende met de
'Buglecall-rag' (fon'ik).
Er waren in de dettiger jaren
heel wat winkels en bedryfkes
Achter de Hoven die nou ver
dwenen binne. Allereerst de
krudenierswinkel fan Strikwer-
da, teugenofer de Hendriks-
buurt. Un echte winkel fan Sin-
kei. Ut groatste ferskil met un
winkel fan fandaag is misskien
wel, dat er maar heel weinig
ferpakt was. Sout, suker, ha
vermout, erten en boanen, ries
en gaan zo mar deur: in groate
bakken in de winkel. En jou
stonnen foor de toanbank, de
selfbediening was nog niet uut-
fonnen. Op de toanbank ston
un hele grote koffiemolen, want
je konnen oek malen koffie be-
stelle, dat wudde dan foor je
ogen maald. In de winkel ston
oek un heel groot fat met
stroop, waaruut de strooppot
fan'e klant fult wudde. En un fat
met groene seep; dat ging in
vetvrij-papier. In un vertrek
naast de winkel ston ut petro-
liefat; je gingen self met de pe-
troliekanne naar de winkel foor
één of twee liter. In 'e winkel
oek laden met drogisterijartike
len, garen, knopen en band en
weet ik wat al niet meer. En op
solder was de klompe afdeling.
Ut was bijna un avontuur om in
so'n winkel boadskappen te
doen. Ik moest der oek as klein
jonkje nog wel es foor moeke
wat hale, op wasdag bv un
sakje Reckits-blauw, en dan
was faak dw boadskap: 'laat
maar opskrieve' (dat wudde
dan Saterdags afrekend met de
weekboadschappen). Nou dat
ging makkeluk fansels, dat ik
probeerde dat oek us met un
sukeladereep. Maar mooi dat ik
Saterdags op myn falie kreeg!
Flauw!
pagina 6
Hij het de jaarkes fan sien jeugd destieds in Liwwadden deur-
bracht,
nou, dat was keetlelle en sjotte en weet ik wat foor aventuren,
of mar su'n bitsje drome oppe walkant fan un gracht,
êh ju, ut was su joppes, mar 't suu niet su botte lang dure.
Hij was nog un puusteg puberke toen ie de stad ferlaten het,
forming foor sien toekomst, wees't wel: wat je fer hale is lekker,
sien jeugd het ie d'r achterlaten, de herinnering nam ie met,
en fesels niet skriême, hee, bist gek ju, gien gemekker!
Hij kreeg frouwtsje, hij kreeg kiendsje en hij het ut heul kreas
deen,
hij had oe su'n goeie baan en hij kon 'm self best bedrupe,
mar weet hoe faak trok de gedachte an Liwwadden deur 'm heen,
dan wuu die wel eventsjes in sien stad en dus sien jeugd futkrupe.
Su'n mantsje bin 'k nou eenmaal, daarferander 'st niks meer an
en d'r salie fast wel güunzen weze, die suks nuver fiene,
mar rolt ut Kleine Krantsje deur mien bus, fegemie jonge, dan
is 't krek of al die sorgeloaze tieden weerfoor mie ferskiene!
Heerenveen
Johan van Bergen
mannen en de verdere straat
handel fan toen er bij denke.
Maar daarofer un folgende
keer.
Bleven, al minstens zestig jaar,
en nog altyd op ut selfde plak
teugenover Mariënburg: slager
De Walle. Ik kan nog ut plakje
leverwust proefe dat as belo
ning foor un boodskap geven
wudde. Ik hoopte altyd dat ut
gehakt op was, want dat wudde
dan waar je bij stonnen maakt.
Sneden en draait. En ut maken
fan wusjes was oek un hele be
levenis: deur un trechter wudde
un lang lint opfult met un soart
gehakt en as ie fol was so om-
draaid dat er wusjes ontston-
nen.
Den Haag
Berend van der Veen
Op mien waar gebeurd fer-
haalsje in e regenwatersbak
van Keuning, kwam een paar
Krantsjes leden een reactie van
een naamgenoat die 't hast niet
love kon en die vroeg at ik
meer wist fan deze man. Nou,
niet fan mien baas, mar een
paar jaar later wel.
Nou bin ik niet went om dingen
fan een ander deur te geven,
want mien moeke hèt altieten
seid: "fan horen en seggen lie
ge jou het meeste," mar nou't
erom fraagd wudt
Sut ik sei, een paar jaren later,
'k was toen een halfwas, sut
het dan hiete, was 'k bij Jelle-
ma en v. d. Mei, in 'e woaning-
bouwinHuzum.
De opperman op'e bouw was
Jan Fontein, en toen 't praatsje
in 't skoft in 'e keet op dieselde
Keuning kwam fertelde Jan ut
folgende:
'k Hef een anderhalf jaar by
Keuning werkt, en we bouwden
op 'e Groningerstraatweg. En
ut is een paar keer gebeurd dat
ie saterdags teugen ons sei
"Jonges, de baas mut nije
week een paar dagen fut (soms
was 't Amsterdam, en Paries
hèt ie oek wel es noemd) mar
ik fertrouw derop dat jim goed
deurwerke ak er niet bin."
"Tuurlijkbaas!"
Mar dan gong ie helemaal niet
fut, mar kwam so nou en dan
es over de skutting loeren. We
hadden urn wel in 'e gaten, mar
gaven gien sjoeges. At er dah
sebere weromkwam vroeg ie,
"Hoe is 't gaan? Hè jim oek es
een raar kopke over 't skutting
kieken sien?" "Nee baas, hoe
komme jou daar nou bij!" En
dan skeurde ie soms sien bus
sen hast uut fane lol.
Rare kluchten of niet?
Jetze
