'T KLE1HE KEAHTEJE
OP DE TRANSPORTFIETS
KRIS KRAS DOOR STAD
ARTISTEN BIJ
SIP CASTELEIN
LEEWADDERS,
WAAR IS DIT?
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 13
Er is gien ontkommen meer an.
Ik mut weer even oppe nostal
gische toer! Je geboortestad
blijft een object waar je ge
dachten steeds vaker naar te
ruggaan. Vooral door 't Kleine
Krantsje vanself! Dit keer be
landde ik oppe Eewal. Daar be
gon ik as jonkje van zestien
jaar mijn maatschappelijke
loopbaan. En dat voor een
rieksdaalder inne week! Dat
was bij iezerhandel Van der
Meulen. Die had een jongste
bediende nodig "om het vak te
leren". Magazijnwerk.
TOEVAL
Nou wil het toeval, dat mijn
grootvader twee panden ver
derop destijds zijn maatschap
pelijke loopbaan beëindigde. Hij
had daar een bloeiende piano-
handel. Goed dat hij niet heeft
kunnen vermoeden dat één van
zijn (vele) kleinzonen nog eens
spijkertjes zou staan wegen,
schroefjes tellen en met kachel
pijpen zou lopen stoeien. Nou,
als leerling-magazijnbediende
ben je wel een voetveeg. Stof-
jaske aan en maar sjouwen
met aldatiezerspul.
Zaterdags was het in de winkel
hartstikke druk. Dan hielp ie
dereen. En ik werd dan van de
ene kant van de toonbank naar
de andere gejaagd. Niks deed
ik goed. En niemand wou door
dat "skriele mantsje" holpen
wudde. Grafiet wegen, met een
lapke voor neus en mond van
wege 't stof, was ook zo'n leu
ke klus.
Op een slechte dag zei de chef
tegen me: "Dou must vandaag
oppe transportfiets bestellingen
rondbrenge. Janus is ziek". Ja
nus was de loopjongen. Nou,
daar schrok ik van, want daar
was ik niet voor aangenomen.
Voor degenen, die niet meer in
onze geliefde stad Leeuwarden
wonen, moet ik mededelen, dat
men inmiddels het gehele com
plex van Cabaret "Spoorzicht"
heeft afgebroken. Er wordt nu
al modder weggehaald en
daarvoor in de plaats rijden
zandwagens af en aan. Ook is
er al timmerwerk aangebracht
voor de afbakening; het hei
werk zal wel binnenkort begin
nen. Zoals u weet bouwt hier
de Nederlandse Middenstands
Bank.
Toen het pand er nog stond,
waarin het Koninklijk Fries
Rundvee Stamboek gevestigd
was, kreeg ik al de kriebels als
ik aan vroeger dacht, maar nu
is dat nog erger - er is niets
meer, wat aan Sipke Castelein
en zijn zaak herinnert.
De tijd staat niet stil, de stad
verandert steeds, kijk maar
eens hoe het bij station veran
derd is. In gedachten zien wij
altijd de oude tram nog voor
het station langs rijden. "Spoor
zicht" is geen Spoorzicht meer!
Vandaag dan een prachtige ar
tiestenfoto van Hilda Margit
Smolikowa in hun Russische
dans-act. Dansparen waren er
tot 1940 legio. De twee albums,
die afkomstig zijn van het ar
tiestenpension Hager op de
Oosterkade staan er vol van.
De glimlachende jongedames
lieten de foto maken bij de
Graphische Anstalt in Magde
burg. Iedere verveelvuldiging
van artiestenfoto's werd met
een nummer aangegeven, hier
het nummer 48017.
Wat hebben onze voorouders
nog van een tijd vol amuse
ment volop kunnen genieten.
Deze nummers traden dan dik
wijls tweemaal op. Het orkest
bestond meestal uit zes tot
acht of nog meer personen. De
musici waren allemaal goede
noten-lezers om de internatio
nale artiesten te kunnen bege
leiden. In het album is weer
een vriendelijke opdracht ge
schreven voor de familie Ha
ger.
Ik vraag mij af: waren de arties
ten toen knapper, of mocht
men toen maar alleen optre
den, wanneer men veel pres
teerde en bovendien knap
was?? Tegenwoordig krijg ik
wel eens het idee, dat men
slecht gekleed moet zijn en ge
rust lelijk mag zijn!? Geen na
men noemen. Ik weet zeker,
dat zij die tegenwoordig op de
televisie verschijnen lang niet
allemaal door de direkteuren en
theateragenten, die zelf uit het
vak kwamen, geaccepteerd
zouden zijn.
Leeuwarden
Historisch Variété Archief,
Ritsko van Vliet senior
Maar ja, wat moet je? Dus
werd de grote viskorf voorop de
transportfiets afgeladen met al
lerlei pakjes. Loodzwaar!
En toen op dat ding klimme!
Vanwege mien kleine postuur
kwam ik net niet bij de trap
pers. Ik voelde me doodonge
lukkig. Die grote mand zwiepte
steeds een heel eind mee, als
ik het stuur naar links of rechts
draaide.
Bovendien kan je niet remmen
met zo'n fiets. De trappers
draaien dóór. Dus als je tegen
druk gaf, werd je door de door
draaiende trappers omhoog ge
duwd. Vandaar dat
slagersjongens zo berucht wa
ren in de stad. Remmen kon
den ze niet, dus joetsten ze
overal maar rakelings langs. En
dat deed ik dan ook maar. He
lemaal tegen mien natuur in,
want ik was zo'n braaf jonkje in
het verkeer.
En ik zocht mie rot naar al die
adressen waar ik wat moest af
leveren. Ik had helemaal gien
systeem. Reed de hele stad
verscheidene keren door voor
noppes. Vaak kreeg ik smoes
jes van de klanten omdat ik zo
laat was. Of ik moest binnenko
men omdat men eerst de be
stelling wilde controleren. Ik
vond het een ramp!
Toevallig zag ik Janus, de "zie
ke" loopjongen ergens in de
stad. Die lachte zich rot. "Hele
maal niet siek weest" vertelde
hij. Wat bleek? Hij was ontsla
gen en van der Meulen had mij
met een smoesje op de trans
portfiets gezet. Ik was woe
dend, want Janus verdiende
twee kwartjes meer!
Teruggekomen aan de zaak,
stapte ik bij de baas binnen en
zei dat ik er mee stopte. Dat ik
mijn ontslag nam bovendien.
"Ja", zei van der Meulen, "ik
had dat oek al zegge willen, dit
is gien geschikt werk voor dei."
Maar twee kwartjes voor het
loopjongenswerk konden er niet
af
LEUKE ERVARING
Toch had ik nog een leuke er
varing die ochtend. Aan de
overkant op de Eewal had
touwhandelaar Velleman z'n
winkeltje. En Velleman had de
gewoonte om af en toe de bas
cule te lenen van Van der Meu
len om zijn touw te wegen dat
hij van de fabriek had ontvan
gen. Zo ook die zaterdagoch
tend. Tussen de klanten door
dringend, trok hij de aandacht
van de magazijnchef: "Mag ik
effe de bascule lene meneer de
chef?" Dat mocht. En ik kreeg
de opdracht om dat ding even
vóór op de stoep te zetten voor
Velleman.
Toen ik buiten kwam met de
weegschaal, stond Velleman al
te wachten. Zijn gammele
handkarretje had hij op de
stoep gereden met daarop een
hele stapel strengen touw. Ik
zie hem nog staan: drup aan
de spitse neus, polsmofkes,
verschoten tweedjas en een
vettig hoedje.
Dit is de nieuwe opgave voor onze totoprijsvraag "Leewadders
waar is dit?" Oplossingen, uitsluitend schriftelijk, binnen veertien
dagen naar de redactie van 't Kleine Krantsje, Vredeman de Vries-
straat 1,8921 BP Leeuwarden. Uitslag over vier weken.
Onder de abonnees, die ons het juiste antwoord geven, verloten
wij een exemplaar van het boekje "Leeuwarden - ach ja, zo was
hetmet zestien zeer fraaie foto's van de stad uit een lang
vervlogen tijd.
Ik hielp hem even met de eer
ste strengen op de bascule te
leggen. En Velleman maar we
gen. Héél grondig. Tot hij
opeens "effe" weg moest. Ik
bin zo terug jongeman!" riep
hij, naar de overkant sloffend.
En ik was niet te beroerd om
met wegen door te gaan, hoe
wel dat niet niet mocht van de
chef
Laat nou juust die chef om 't
hoekje van de deur komen kij
ken! "Waar is Velleman?" riep
hij kribbig. "Hij komt zo terug
het ie seid", riep ik. "Ja dat
kenne we, er tussen uut kniepe
en jou opdraaie late voor sien
touwtroep!" riep de chef boos.
Maar, daar kwam Velleman al
weer aansloffen, overdreven
druk doend. "Ach, effe helpe
mag toch wel meneer de chef?
Ik sal 'm wel een kwatsje beta-
le voor de moeite", teemde de
joodse touwhandelaar. De chef
keerde zich om en verdween
mopperend.
Dus bleef ik helpen en kreeg
uit de leren "knip" van Velle
man na afloop mien kwatsje!
En in die tijd was vijfentwintig
cent héél wat waard. Velleman
had zichzelf en van der Meulen
overtroffen.
Wel moet ik eerlijkheidshalve
nog vermelden dat van der
Meulen achteraf nog één week
loon aan mij uitbetaalde na ont
slag. Maar niet die twee kwats-
jes die Janus als loopjongen
méér verdiende en waar ik
recht op meende te hebben
met mijn halsbrekende toeren
op de transportfiets
Gelukkig kreeg ik daarna vrij
snel een baantje als jongste
bediende op een kantoor. Maar
dat is een ander verhaal.
Baarle Nassau
M. W. Sytsema
is er in de Speelmansstraat
een café Tadema geweest, dat
in het bezit was van een instal
latie, waarmee grammofoonpla
ten op een wasrol konden wor
den vastgelegd. Het waren
erbarmelijk krijsende geluiden,
maar toch betekende de wasrol
nog vermelden dat van der
welste.
BEZOEKAAN DE REDACTIE VANT KLEINE KRANTSJE:
ALLEEN MOGELIJK NA TELEFONISCHE AFSPRAAK-120302
