HIT GROOTMOEDERS ANSICHTENALEUM
'T KLEINE KEANTSJE
ARTISTEN IN VROEGER JAREN
BIJ SIPKE CASTELEIN
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 16
Na de laatste aflevering in no
vember met de charmante ar
tiste Hilda Marsch als danseres
en slangenacrobate deze keer
een echtpaar, en wel Coos
Polly Speenhoff junior. U leest
het goed - junior want de
bekendste dichter-zanger tus
sen 1900 en 1940 was zijn va
der- J. H. Speenhoff.
Over senior nog even het vol
gende. De dichter-zanger Jaco
bus Hendrikus Speenhoff, ge
boren op 23 oktober 1869 in
Kralingen, stierf tijdens het
bombardement op het Bezui-
denhout in Den Haag op 4
maart 1945. Zijn vrouw Cesari-
na Prinz, van Belgische af
komst, overleefde het bombar
dement, maar moest een been
missen. Bij dit, waarschijnlijk
verkeerd uitgevoerde bombar
dement, kwamen veertig men
sen om het leven. Zo eindigde
op 4 maart het leven van de
vader van Coos Speenhoff ju
nior.
Enkele jaren geleden had
den we nog een kolenka-
chel. Wij woonden toen in
de Van Leeuwenhoekstraat,
waar het brandstofhok ach
ter het huis zo lek was als
een zeef. Daarom sloegen
we de brandstof op in de
garage, die we toen aan de
Groningerstraatweg hadden.
Daar moest ik dus elke dag
twee kitten anthraciet van
daan halen, bij welk trans
port ik vaak hoogst verwon
derd werd aangekeken,
door mensen, die ik pas
seerde.
Eens was het bar slecht
weer, waarbij het regende
dat het goot, toen ik weer
nieuwe brandstof moest ha
len. Waarom weet ik niet
meer, maar afgezien van
die rot regen was mijn hu
meur niet al te best.
Toen ik me dus, min of
meer hard lopend, met die
twee kitten brandstof over
de Groningerstraatweg be
woog, kwam ik een vrouwtje
tegen onder een grote para
plu.
Ze zag me aankomen, en
bleef staan (ze werd toch
niet nat) en vroeg me:
"Buurman, wat hewwe jou
daar in die kitten?"
"Anthraciet!" antwoordde ik
hijgend en nogal kort aan
gebonden, terwijl de regen
me in het gezicht gutste.
Maar niet zodra maakte ik
aanstalten om verder te ren
nen, of daar stelde het
mensje me waarempel nóg
een vraag.
"Wat doen jou daar dan
met?" vroeg ze doodleuk.
Dat was de druppel, die de
emmer deed overlopen.
"Wete jou dat niet?" plofte
ik er uit, "die vrete we sun-
dag op!"
Stomverbaasd bleef het
vrouwtje staan en - ik weet
het - het was helemaal niet
netjes wat ik zei, maar ja,
achteraf bezien had ik toch
wel plezier om dat wonderlij
ke gesprekje op die rege
nachtige dag.
Leeuwarden J. Wouda.
Coos junior heeft het vak van
zijn vader geleerd en begeleid
de het ensemble dikwijls op de
piano. Zijn moeder Cesarina
Speenhoff-Prinz stierf op 22
maart 1946.
De alleroudsten onder onze le
zers en lezeressen zullen zich
nog weten te herinneren, dat
Speenhoff senior met zijn echt
genote in 1936 eens bij
"Spoorzicht" is opgetreden.
De bekende artist en historicus
Alex de Haas (familienaam Ne-
derveen) uit Rotterdam schreef
eens over J. H. Speenhoff, dat
reeds in de jaren 1925-1935 de
"ster" Speenhoff aan het ver
bleken was, omdat de dansra
ges, na de eerste wereldoorlog
het variété uit de bestaande ca
barets en vermaakhuizen ver
dreven, het echte cabaret in die
tijd helemaal niet bestond, en
dat er geen plaats meer was
voor een repertoire van een
man als Speenhoff. Hetzelfde
zien wij nu al weer twintig ja
ren, toen de televisie zijn intre
de deed. Waar zijn de gezellige
verenigingsavonden met artis-
ten gebleven?
Maar, tussen 1900 en 1930 be
hoorde Speenhoff senior tot de
populairste mensen in Neder
land. Wie kent niet het liedje
"Het broekie van Jantje"? En
het lied van de "Schutters van
Rotterdam"?
IN VOETSPOREN
De zoon trad dus in de voet
sporen van Speenhoff senior
en trad, na zijn huwelijk met
Polly van Herwaarden in 1925,
samen met zijn vrouw op als
duo, maar ook nog vaak in het
ensemble van zijn vader. Coos
junior adverteerde meestal met:
"vroolijke kleinkunst".
Vanaf 1950 had Coos junior
een hotel-café-restaurant bij de
Belgische grens in Wuustwezel.
Voor mij ligt een kaart met zijn
foto en een opdracht aan de
meesterlijke toverkunstenaar
Jan Hagoort, gedateerd 28
september 1953.
Onder een gedichtje: "Bezoekt
U België, uit of thuis, Weet:
aan de grens daar staat een
huis, Daar schenkt Coos
Speenhoff potten bier, Daar eet
je wat, daar is plezier. Daar zijt
gij een tevreden mens, In
Wuustwezel, bij Coos aan de
grens."
Maar.onder beste groet
staat "Coos en Victoire", dus
niet meer Polly! Was hij van
Polly gescheiden? De ene
oude artist vertelt mij, dat Polly
overleden was, de andere, dat
zij reeds gescheiden waren.
Op de tekening zien wij Coos
junior en Polly; hij achter de
piano, zij staande en zingende.
Vele artistenkaarten uit die tijd
waren ontworpen door Mr. Max
of Rodi Roeters, maar Coos ju
nior kon zelf ook prachtig teke
nen, want in oude albums met
artistenfoto's kom ik vaak teke
ningen van hem tegen.
Als data zijn 26 februari t/m 3
maart 1932 vermeld. Op de
achterkant van de kaart staat
"briefkaart" gedrukt - het was
en is dus een echte kaart ge
weest om te verstu ren
In het album schrijft hij ook
deze keer weer een gedichtje:
apSQvtwFF
JUNUUZ-Ji
"Mevrouw Hager schept Wel-
be-Hagen - Wil je iets hebben,
dan moet je maar vragen. En
dadelijk komt ze het binnendra
gen! Een goed pension! Zowel
op Vrijdag ais op Donderdag.
Roomboter - zuivere kost -
vriendelijkheid - 18 karaats
bed, vindt je alleen bij Bolleke
Vet." Bolleke Vet zeker een bij
naam. Vindt moet natuurlijk al
leen met een d! Dat onze land
genoten dat zo moeilijk vinden?
Ook hier in het fotoalbum weer
de handtekening en de datum
3 maart 1932.
In die tijd reed niemand vlug na
de voorstelling met de auto
naar huis. Men had tijd en bleef
slapen.Wat een tijd!
Wens alle lezers en lezeressen
prettige Kerstdagen en een
Voorspoedig Nieuwjaar toe.
Leeuwarden
Historisch Variété Archief
Ritsko van Vliet senior
•••- - -
Deze prentbriefkaart van de Prins Frederikkazerne is in 1956 door "Bertha, Bram en kinderen" verstuurd aan de heer en
mevrouw J. Helder, Anna Pauiownaiaan 20 in Apeldoorn. Wie weet woont dat echtpaar Heider daar nóg en, nogmaals wie
weet, krijgen we ooit nog eens een levensteken van die Bertha of van die Bram of van die kinderen. De schildering op het
dak van de kazerne kon wel eens een overblijfsel zijn van een groot rood kruis, dat hier ooit opgeschilderd werd. Er staan
trouwens ook Rode Kruiswagens voor het gebouw.
