"IK WIN DE ELFSTEDENTOCHT
POCHTEAUKEADEMA
EENS SPOOKTE HET
IN ONS LAND.
pagina 11
De komende maand is het precies een halve eeuw geleden, dat we de sensatie
beleefden van een tweede Elfstedentocht in de tijd van twee jaar. De tocht van
donderdag 6 februari 1941 volgde op die van dinsdag 30 januari 1940, welke een
record aantal van iets meer dan 3400 deelnemers en een miniem aantal van
slechts 69 volbrengers te zien had gegeven. Ook wat het aantal winnaars betreft
was de eerste tocht uitzonderlijk geweest. Want de vijf rijders, die het besluit
hadden genomen gezamenlijk als eerste door de finish te gaan kregen allen de
grote gouden medaille van de eerste prijs, terwijl de vier volgenden, die broederlijk
arm in arm finishten, de kleine gouden medaille kregen van de tweede prijs.
Hiflf
lil!»11™!
Bij de tweede tocht, die van nu
vijftig jaar geleden dus, kwa
men er minder deelnemers,
omstreeks 1900 toerrijders en
omstreeks 900 wedstrijdrijders,
maar was het aantal rijders, dat
tijdig de finish bereikte nog
nooit zo groot geweest. Liefst
1737 deelnemers veroverden
nu het zozeer begeerde Elfste-
denkruisje.
Tot op de stadsgracht in Leeu
warden waren de vijf koplopers
van 1940, die eerder hadden
besloten tot hun vermaarde
'Pact van Dokkum', bij elkaar
gebleven - toen werd de Fra-
neker Auke Adema zozeer ge
troffen door het gejuich van de
duizenden op de wallen, dat hij
de hele afspraak vergat en de
benen nam. Hij zag kans als
eerste over de eindstreep te
gaan, gevolgd door Piet Keizer
uit De Lier, die als eerste zijn
controlekaart liet aftekenen en
op grond daarvan de overwin
ning voor zich opeiste. Het be
stuur van de Friese Elfsteden-
vereniging evenwel beloonde
de afspraak, die de heren eer
der hadden gemaakt en gaf ze
allen de eerste prijs.
GROTE WOORDEN
Toen Auke Adema zich aan de
vooravond van de nieuwe tocht
van '41 in Leeuwarden aan
meldde, kwamen er grote woor
den uit zijn mond. "Ik win deze
Elfstedentqcht en ik win nu al
leen!" verklaarde hij zonder
blikken of blozen. En wat ge
beurde er? Auke Adema maak
te zijn woorden waar! Hij won
ook deze tweede tocht en.
hij won nu alleen!
Dat Auke Adema ditmaal vast
besloten was te winnen bleek
al op het eerste traject naar
Dokkum, waar hij meteen al fier
de leiding had. Met de jonge
Joop Bosman uit Breukelen op
zijn hielen en met cracks als Lo
Geveke uit Leeuwarden en Cor
Jongert in zijn kielzog, kwam hij
tot uitbundige vreugde van zijn
stadgenoten ook als eerste in
Franekeraan.
Lo Geveke, onze stadgenoot,
had het jaar daarvoor ook be
hoord tot de tweede groep, die
toen de tweede prijs veroverde
en Cor Jongert zat toen in de
winnende kopgroep van vijf.
Tot Harlingen hield Auke
Adema nog een voorsprong
van een minuut op de onver
saagd achtervolgende Joop
Bosman, maar bij Witmarsum
brak een hakleer van zijn Frie
se schaatsen en bij Bolsward
kwamen Adema en Bosman bij
elkaar. Zij lagen toen al negen
minuten voor op Lo Geveke en
Jan van der Bij, op de slager
Sietze de Groot uit Weidum en
op de Franeker Anne de Vries,
die (grappige situatie!) oom
moest zeggen tegen Auke
Adema.
In Workum, waar Bosman en
Adema besloten wat te gaan
eten, werden de koplopers plot
seling door de achtervolgers
verrast en toen ze, ijlings naar
het ijs teruggekeerd, weer op
streek kwamen, lagen er vijf
mannen een driehonderd meter
voor: Lo Geveke, Anne de
Vries, Jan van der Bij, Douwe
de Groot uit Oldeboorn en Hen
drik de Boer uit Warga.
In een felle sneeuwjacht zetten
Adema en Bosman hun rivalen
na en voor Hindeloopen haal
den de Franeker en de Breuke
laar de vluchtelingen alweer in.
Op het Slotermeer viel daarna
de beslissing in deze Elfsteden
tocht. Daar zag Auke Adema
kans zich los te rijden van het
intussen tot drie man geslon
ken groepje rivalen en bij het
afstempelen van zijn kaart in
IJlst lag hij al acht minuten op
zijn tegenstanders voor.
Wel slonk die prachtige voor
sprong aanzienlijk, toen Adema
in Sneek aan de kant van de
baan ging zitten om wat uit te
rusten, maar zelfs van een be
denkelijke inzinking van de Fra
neker daarna, konden Bosman
en Geveke ai niet meer profite
ren: hun achterstand was te
'?sS;v'
Auke Adema: hij maakte zijn grote woorden waar.
groot om helemaal teniet te
doen.
VOORSPRONG
Met een voorsprong van drie
minuten op Joop Bosman ging
Adema winnend over de
streep en nog eens twee minu
ten later kwamen Lo Geveke
en Anne de Vries als derde en
vierde bij het eindpunt op
Schenkenschans aan.
Auke Adema, de sterke kracht
patser uit Franeker, bleek niet
te hebben gebluft: hij had zijn
grote woorden op de voora
vond van deze Elfstedentocht
dan tóch maar waar gemaakt!
FENNO L. SCHOUSTRA
De trotse winnaar Auke Adema met links naast hem Joop Bosman en rechts Lo Geveke en Anne de
Vries. Zij waren de eerste vier aankomenden.
Er is een tijd geweest, dat we
ten we allemaal, dat het spook
te in Nederland. Waar je je ook
bevond, dat maakte weinig uit,
overal kon je de gekste dingen
overkomen.
In Leeuwarden was het lang
niet pluis in de omgeving van'
de Eewal. Dikwijls liep daar in
het holst van de nacht een gro
te zwarte hond, die maar niet
kon worden verjaagd - altijd en
altijd weer kwam dat dier terug.
Omwonenden konden vaak ho
ren dat het beest doende was
met het verrollen van een enor
me zwerfsteen en wie deze
plaats in het nachtelijk duister
passeerde deed er verstandig
aan om bijzonder op z'n hoede
te zijn.
Ook de smalle Zuupsteeg, tus
sen de Speelmannsstraat en
de Eewal, een behoorlijk hel
lend straatje, was een heel ge
vaarlijke plaats. Sommige men
sen werden daar door
onzichtbare en onverklaarbare
krachten voortgedreven in de
richting van het water langs de
Eewal en het schijnt zelfs zo te
zijn geweest, dat velen hier het
leven lieten - zij verdronken
jammerlijk in de Ee.
Een Joodse stadgenoot, die op
een late avond door de Zuup
steeg liep, kreeg zomaar een
duw in de rug, zonder dat hij
iemand in de steeg had gezien.
Voortdurend aangepord begon
hij zo hard te lopen, dat hij niet
meer voor de gracht kon stop
pen en dus ook kopje onder
ging. Gelukkig evenwel zag hij
nog kans weer op het droge te
komen en hij kon er later dus
van vertellen. Zijn bange erva
ring maakte veel indruk op de
Leeuwarders.
Toen ook onze stad straatver
lichting kreeg en het gaslicht de
duisternis hier ophief, kwamen
er niet zo veel tragische ver-
drinkingsgevallen meer voor.
En er kwam helemaal een eind
aan het spoken bij de Eewal,
toen in 1884 de gracht hier
werd gedempt. Het was toen
eenvoudig niet meer mogelijk
om hier de ploempert in te
gaan.
