LEVENSLANG VEROORDEELDE
VOOR MOFFEN WEGGEMOFFELD
'T KLEINE KEANTSJE
STERK STUKJE IN DE OORLOG
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN pagina 5
jaar oude jongeman, die in au
gustus 1934 in een bananen-
pakhuis in de Amsterdamse Jo
denbuurt een gruwelijke moord
pleegde,, waarvan de kleine
Sara Beugeltas het slachtoffer
werd.
In maart 1935 veroordeelde de
Rechtbank te Amsterdam Sally
daarvoor tot levenslang, welk
vonnis later door het Gerechts
hof bevestigd werd. Zo kwam
IN LEEUWARDER
GEVANGENIS
Sally dus in de Strafgevangenis
in Leeuwarden terecht en hij
zat hier al jaren, toen de Duit
sers ons land overrompelden'
en enige tijd later begonnen
met het wrede vervolgen van
de Joden. En hij bleef hier ook
door de hele oorlog heen -
toen eindelijk de bevrijding
kwam hadden de bezetters
hem nog geen haar gekrenkt.
Altijd hebben wij gemeend, dat
deze Joodse veroordeelde aan
de aandacht van de Duitsers
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
OPGEWONDEN
Het nieuws van de moord op de achtjarige Sara Beugeltas bracht honderden mensen op de been. Hier staan ze voor het bananenpak-
huis aan het Waterlooplein. Grote opwinding ontstond toen de verdachte van de moord in een politieauto verdween.
Hedenmiddag zat de ongeveer
zeventigjarige heer Spiekstra,
gepensioneerd doodgraver te
Huizum, met enkele andere
oude mannetjes op een bank in
het Borniapark te Huizum te
praten. Het gesprek liep over
de politiek en hierbij wond de
oude heer zich zoodanig op,
dat hij plotseling overleed. Dr.
Cath van Huizum constateerde
den dood.
(1934)
Er zijn tijdens de donkere dagen van de Tweede Wereldoorlog heel wat sterke
stukjes uitgehaald om vervolgden te redden uit de klauwen van de Duitse bezetters
en om anderen voor een arrestatie te behoeden. Sommige van die heldendaden
werden later erg bekend, zoals de kraak in het Huis van Bewaring in Leeuwarden
op de achtste december 1944, waarbij onverschrokken illegale werkers kans zagen
niet minder dan eenenvijftig gevangenen te bevrijden. In talloze artikelen in kranten
en periodieken werd er over verhaald, er werd een boek over geschreven en zelfs
werd dit huzarenstukje verfilmd. Andere acties, ook het vermelden zeker waard,
kregen zo'n algemene bekendheid niet - alleen de enkelingen, die er bij betrokken
waren, wisten ervan, maar zij praatten er niet over, althans niet in een bredere
kring.
Eén zo'n nooit bekend gewor
den spectaculaire stunt heeft
zich ook in Leeuwarden afge
speeld en, merkwaardig ge
noeg, eveneens in de Leeuwar
der Strafgevangenis. Pas een
dezer dagen, bijna vijftig jaar
later kregen wij er toevallig
kennis van. Deze actie betrof
het van een zekere dood red
den van een Joodse gevange
ne, die wegens moord veroor
deeld was tot levenslang en die
hier in Leeuwarden zijn straf
uitzat.
Een paar maanden geleden
hebben wij nog bericht over dit
wonderlijke geval van een
Joodse landgenoot, die alleen
dank zij een zwaar misdrijf de
oorlog kon overleven. Jaren
voor de Duitsers hier kwamen,
zat hij al in het sombere ge
bouw aan het Blokhuisplein en
terwijl er tienduizenden Joden
werden weggevoerd en ver
gast, bleef hij zitten, waar hij
zat, ogenschijnlijk volkomen
veilig binnen de .muren van
onze gevangenis.
Sally Z. was de eenentwintig
was ontsnapt en dat hij daar
door ongeschonden de dag van
de bevrijding kon halen. Maar
uit een pas ontvangen brief van
een abonnee bleek ons, dat de
Duitsers wel degelijk op het
punt gestaan hebben ook deze
Joodse Nederlander te deporte
ren naar onveilige oorden.
De heer W. F. van der Harst te
Enschede, vroeger zelf bewaar
der in de Leeuwarder gevange
nis, schreef ons, dat er op een
kwade dag in de oorlog Duit
sers kwamen om Sally te ha
len. Toen betrouwbare perso
neelleden van de gevangenis
dit merkten, ging er onmiddellijk
een telefoontje naar de weverij,
waar Sally te werk was gesteld.
De werkmeester J. Smeding
heeft de kleine gevangene toen
in een kist gestopt, een flinke
spoelenkist, waarin de spoelen
van het weefgetouw werden
bewaard. Met die kist op de
schouder begaf de heer Sme
ding zich naar een ander deel
van het gebouw, waarbij hij no-
tabene de Duitsers, die Sally
De arrestatie van Sally op de plaats waar hij zijn verschrikkelijke
misdrijf had gepleegd.
kwamen halen, in de gang te
genkwam.
Intussen werd de persoons
kaart van de veroordeelde uit
de karthoteek verwijderd en
toen de Duitsers met hun be
kende geblaf om opheldering
vroegen, konden bewaarders
hen wijsmaken, dat Sally al
eerder was opgehaald.
Zo ontkwam deze tot levens
lang veroordeelde Jood dus op
een spectaculaire wijze aan
een arrestatie en aan een ze
kere dood - we mogen niet
veronderstellen, dat zijn lot an
ders zou zijn geweest dan dat
van tienduizenden andere Jo
den in Nederland.
"Sally" aldus de heer Van der
Harst in zijn brief, "was een
echt Amsterdams Joodje, een
praatjesmaker, die in de bak
heel wat heeft moeten aanho
ren van zijn medegevangenen.
Bij die zware criminelen, ge
vangenen met straffen van vijf
jaar tot levenslang, was hij on
bemind door hetgeen hij had
gedaan. Maar wat heeft hij op
die dag in de oorlog in de ge
vangenis in Leeuwarden "een
mazzel" gehad! En wat was dit
een mooi stukje naastenliefde
voor je medemens om zo'n
knaap met gevaar voor eigen
leven uit de handen van het
Herrenvolk te houden!"
