ONDERAARDSE GANGEN
IN OUD-LEEUWARDEN
KINDERFEEST
'T KLEINE KRANTSJE
ARTISTEN IN VROEGER JAREN
BIJ SIPKE CASTELEIN
FANTASIE OF WAARHEID?
loe
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 7
Op het 'zoekplaatje' in het no
vembernummer van 't Kleine
Krantsje was nog net een stuk
je te zien van het hoekhuis van
de Grote Kerkstraat en de Klei
ne Hoogstraat, waarin in vroe
ger jaren een slagerij gevestigd
is geweest.
Na de oorlog heeft dat pand
geruime tijd leeg gestaan, tot
het werd aangekocht door een
zekere heer J. Leenders. Deze
man had een kennis, die daar
graag een koffieshop wou be
ginnen - koffieshops waren in
die tijd, plusminus 1967 - heel
erg 'in'.
Ik kende de heer Leenders en
aangezien ik daar als dranken
handelaar de klandizie zou krij
gen, kwam ik veel in dit hoek
pand dat door de heer
Leenders geheel moest worden
verbouwd om aan de drankwet-
telijke eisen te voldoen.
Onder het pand lag een diepe
kelder met een soort wel, die
de nieuwe eigenaar heel wat
tegenslagen bezorgde. Hij wil- -
de de kelder ook gebruiken als
zitgelegenheid en er een soort
grot van maken, net als in Val
kenburg, maar dan in het klein.
Maar de ruimte moest dan wel
aan de voorgeschreven afme
tingen voldoén.
Ook moesten er toiletten in de
kelder komen en dat was nog
het grootste probleem. Die
moesten namelijk op een grote
diepte komen om aansluiting te
krijgen op het bestaande riool.
Toen de tekeningen van de ge
meente er waren kwam aan het
licht dat dit het hoogste punt
van Leeuwarden was en dat er
dus heel wat grond moest wor
den uitgegraven.
Met een paar hulpen heeft de
heer Leenders met een emmer
aan een stuk touw in de tijd
van ruim een week de grond
naar boven getakeld - een an
dere mogelijkheid was er niet.
OUDEKAART
Toen ik paar tijdens deze werk
zaamheden weer eens een
kijkje nam, kwam er iemand die
zei dat hij van de politie was,
maar dat hij als hobby de histo
rie onderzocht. Hij vertelde een
kaart in zijn bezit te hebben
met dit gehele gebied er op uit
de tijd, dat de Jacobijner- of
Grote Kerk nog van de katho
lieken was.
Uit die kaart bleek ook dat het
Sint Elisabeth Gesticht, ge
bouwd op de plaats van de
vroegere kerk van Nijehove,
ondergronds met de Jacobijner-
kerk in verbinding stond en dat
er van het gesticht ook gangen
liepen naar de Paterskerk in de
Speelmansstraat.
En van die kerk zou er weer
een gang zijn geweest naar het
hoekpand Grote Kerkstraat -
Kleine Hoogstraat.
Daar zou een nis in de kelder
moeten zitten, welke toegang
gaf tot die gang, die vroeger
moest zijn gebruikt als vlucht
gang in tijden van geloofsver
volging. Via onderaardse gan
gen zouden de vluchtelingen
dan terecht zijn gekomen op
schepen, waarmee zij konden
uitwijken naar de Middelzee -
het eind van de gang zou gele
gen hebben bij de ingang van
de Prinsentuin, waar weleer het
pontje lag.
De politieman met zijn histori
sche liefhebberij vroeg nu de
heer Leenders toestemming om
dit in de kelder verder uit te
zoeken, maar deze voelde wei
nig voor verdere uitgravingen,
omdat hij al zo lang met het
pand bezig was en de nieuwe
koffieshop eindelijk wel eens
geopend wilde zien.
Zelf verbouwde de heer Leen
ders de kelder daarna tot een
prachtige grot en 'La Grotta'
werd dan ook de naam van de
Deze foto van "een onderaardse gang" konden wij maken in
1977, toen er werkzaamheden plaatsvonden bij de Langepijp ter
hoogte van de Bagijnesteeg.
koffiebar. Maar lang heeft de
exploitant het daar niet kunnen
bolwerken en er werd al gauw
een sexclub van gemaakt.
Toen liep het storm, maar er
kwamen meer van deze clubs
in de stad en uiteindelijk moest
de zaak bij gebrek aan de juis
te papieren gesloten worden.
Er kwam daarna weer een kof
fiebar in met de naam 'De Lin
ke Hoek' - de gevaarlijke hoek.
Tot ook die zaak verdween,
waarna het pand opnieuw een
lange tijd leeg bleef staan.
Nu we tientallen jaren verder
zijn, zal die politieman met z'n
oude kaart met gangen wel niet
meer leven, maar mocht er ie
mand zijn die hier ooit iets Van
heeft gehoord, dan zal ik dat
graag vernemen.
Leeuwarden R. Poelstra
Het is niet de eerste maal,
dat ons berichten bereiken
over onderaardse gangen in
Leeuwarden. Zo zouden er,
volgens geruchten, ook gangen
lopen onder de Bagijnestraat in
de richting van de Westerkerk.
En toen de heer Melis van Sey-
en jaren geleden een winkel
pand aan de Wirdumerdijk be
trok, werd hij, naar zijn zeggen,
geconfronteerd met restanten
van een gang, die liep van de
kelder van zijn pand in de rich
ting van de vroegere Wirdumer-
poort.
Red.'t KI. Kr.
De hierbij afgedrukte bijzonder
leuke (bruine) foto vertelt wei
nig over de juiste namen van
de afgebeelde Duitse artisten.
In het bijschrift voor Pension
Hager tekenen zij als Dely
Jost. Achter op de foto staat
ook niet waar zij woonden;
deze foto's werden immers ook
bijna altijd in een album bijge
plakt.
De foto, in ieder geval het af
drukken van meer exemplaren,
werd weer bij een "Graphische
Anstalt" in Magdeburg gedaan.
Verder geen enkele vermel
ding. Ik vind de foto zo mooi,
omdat op het tafeltje, tussen de
beide artisten, een montage is
aangebracht van wat zij werke
lijk deden, namelijk "kracht-
acrobatiek". Duidelijk is te zien,
dat de heer de dame dikwijls
met één hand naar boven
drukt. Op de foto draagt de
dame een avondjapon en de
heer een rokcostuum, maar tij
dens hun werk het traditionele
acrobaten-costuum.
Voor de familie Hager aan de
Oosterkade schrijven zij; "Vie
len Dank für die schonen 7
Tage und für die gute Pension,
die wir bei Ihnen verbracht ha-
ben. Liebe Familie Hager, blei
ben Sie gesund und hoffentlich
werden wir uns bald wiederse-
hen!
Ihre Dely und Jost. Leeuwar
den, "Spoorzicht" im Mai
1931."
En in diezelfde tijd kon men
ook bij de Groene Weide, bij
Buis en in de "Wintertuin" di
verse variété-artisten bewonde
ren. Elke week - het staat er
toch - 7 Tage - een ander of
andere nummers.
Leuk die foto van de heer J. G.
Haasdijk van het Friesche
Rundvee Stamboek in 't vorige
Kleine Krantsje. Een hele leuke
reaktie. Ja, nu zie ik het duide
lijk op die foto, al die tegels,
enkele zijn niet vakkundig ver
wijderd, en die kan men nu nog
zien. Het klopt ook. Sipke Cas-
telein en het F.R.S. waren bu
ren, en daarom werd het pand
later er bij gekocht voor de uit
breiding van het F.R.S. Maar,
bij de ingang van "Spoorzicht"
was altijd een tegeltableau te
zien van de oorspronkelijke
herberg, die daar al jaren was.
Allicht heeft de redaktie of een
abonné van dat tegeltableau
wel een foto. Neem aan, dat dit
geheel, vakkundig, met het Ko
ninklijk F.R.S. meegenomen is
naar het nieuwe gebouw.
Of u nu behoefte hebt naar
acrobaten te kijken, waar moet
u dan nu naar toe? Er was een
lichtpuntje. De impressario
Hanson uit Rotterdam, die ja
ren terug zelf als illusionist
werkte met de Metro-Magic-
Show "stond" enige dagen in
het Posthuis met het Poolse
Staatscircus. Daar waren "top"-
acrobaten bij. 's Avonds zijn de
circussen leeg - de jeugd is er
niet mee opgevoed en heeft
geen interesse - de ouderen
gaan liever 's avonds de straat
niet meer op. Zo ver hebben
wij het gebracht!
Leeuwarden
Historisch Variété Archief
Rltsko van Vliet senior
(Vervolg van pag. 6)
tussen de Nieuwe Pijp en de
Duco Martenapijp kon men
echter steevast rekenen op een
zilveren horloge als eerste prijs,
beschikbaar gesteld door Van
Erp de zilver- en goudsmid, ter
wijl op de Voorstreek een fiet-
senzaak als eerste prijs een
jongensfiets met alles wat daar
aan en daarop behoort te zit
ten, in de etalage had.
Inmiddels begon men 's avonds
de scheuren en barsten met
heet water dicht te laten vrie
zen. Soms met grote teleurstel
ling, want wanneer het water
niet heet genoeg was, smolt de
zijkant van een scheur niet vol
doende mee, zodat men de an
dere dag, vooral bij strenge
vorst, het bevroren water zó uit
de scheur kon halen. Dat bete
kende de volgende avond wéér
in diverse huishoudens water
aan de kook brengen en zo
vlug mogelijk in de koude naar
de gracht om de scheuren voor
de tweede of derde keer dicht
te gooien.
Met een ijsschaafje probeerde
men de baan zo goed mogelijk
glad te krijgen. De comitéleden
en hun vrouwen deden dat
hoofdzakelijk zelf.
Wanneer er meer dan één
wedstrijd was begonnen de jon
gens en meisjes al vlug de
wedstrijden onderling te verde
len, zoals men ook bij de be
roepsrijders deed. Ik herinner
me dat er soms een jongen of
meisje werd uitgesloten, zoals
Frans Brenninkmeijer en een
meisje van Van der Zee van
het Raadhuisplein, die te hard
reden en steeds een eerste
prijs kregen. Ze zullen dan wel
tevreden zijn gesteld met een
of ander cadeautje.
Na het uitreiken van de prijzen
bleven de comitéleden onder
genot van een bord snert en
alles wat daaraan vooraf en
daarna bijbehoort, bijeen in een
der melksalons, om daarna, al
of niet tevreden, maar in elk
geval vermoeid, weer naar huis
te gaan.
Tenslotte: zijn er nog personen
die wedstrijdlijsten hebben?
Dan zouden die eigenlijk ter
beschikking moeten worden ge
steld van het gemeentearchief
na gepubliceerd te zijn in 't
Kleine Krantsje.
Berg en Dal
J. I. Kuhlmann Azn
woonde er in de Heerestraat
een koster van de joodse syna
goge, die zich ook verdienste
lijk maakte als venter in porse
lein. Van der Kaas heette die
man. Hij had een winkeltje in
porselein en trok met een por-
seleinkar door de stad. En vrij
dags stond hij voor het hotel
Amicitia, waar de boeren bij
hem stukken krentenkoek kon
denkopen.
