HET WAS WEERZO VER
pagina 6
SPECTACULAIRE VLUCHT
UIT ONZE GEVANGENIS
Wat een stunt de vorige maand, die ontsnapping met een helicopter uit de Leeu
warder strafgevangenis! Een tweeenveertig jaar oude Turkse drugshandelaar, die
nog zeven jaar moest zitten van de twaalf, die hij aan zijn broek had gekregen, liet
doodleuk een hefschroefvliegtuig landen op de middenstip van het voetbalveld,
waar hij net liep te recreëren, stapte in, alsof het een voorgereden taxi was en
verdween zomaar uit het oog van de verblufte bewakers. Die hadden een dergelij
ke onthutsende ontsnapping al eens eerder aanschouwd, maar toen gold het 'een
proef', die ze zelf op touw hadden gezet om te zien, of hun gasten werkelijk op
deze wijze zouden kunnen ontvluchten. Dat bleek de eerste keer al wonderwel
mogelijk te zijn - wat er nu gebeurde was gewoon een navolging van het voor
beeld van toen.
Deze Turk ontvluchtte dus, als
een van de eersten, de nieuwe
'penitentiaire inrichting De Mar
wei' en zijn ontsnapping zal als
een spektakelstuk geboek
staafd blijven. Maar veel van
zijn soortgenoten zijn hem in
het verleden voorgegaan en
ook vanuit de oude strafgevan
genis aan het Blokhuisplein zijn
in de loop der jaren gevange
nen op spectaculaire wijzen
ontsnapt.
Zo'n gewaagde sprong naar de
vrijheid, geraffineerd uitgedacht
en koelbloedig uitgevoerd,
heeft bij veel buitenstaanders
altijd een zekere waardering
gevonden en al zou er niemand
van vreugde zijn opgesprongen
bij het horen van het bericht,
dat de hele gevangenis was
leeggestroomd - de meeste
mensen wilden toch altijd wel
blijk geven van een zeker res
pect voor de gevangene, die
kans zag zijn bewakers maan
denlang te misleiden om er
tenslotte spoorloos vandoor te
gaan.
NIET STRAFBAAR
Het ontvluchten zelf heeft
de-
wetgever niet strafbaar gesteld,
dit in tegenstelling met heel
vroeger, toen ontsnapte gevan
genen opnieuw voor de rechter
werden gebracht, zodra ze wa
ren gevat. Richt nu een gevan
gene bij zijn ontvluchting niet al
te grote vernielingen aan en is
hij zo attent om bij het verwis
selen van zijn gevangenis- voor
burgerkleren de rijkseigendom
men naar de gevangenis terug
te sturen (zou dat wel eens ge
beuren?) dan is er geen rechter
die hem wat maakt.
Spectaculaire ontvluchtingen uit
de Leeuwarder gevangenis zijn
er dus veel vaker geweest.
Zo'n geruchtmakende ontnap-
ping was er bijvoorbeeld in juli
1964, toen drie gevangenen op
klaarlichte dag de benen na
men, een Duitser, veroordeeld
tot vijf jaar, een Rotterdammer
(vier jaar) en een Amsterdam
mer (twee en een halfjaar).
De mannen waren begonnen
met het losschroeven van de
tralies voor een raam op de
kleermakerij. Daarna lieten zij
zich aan een lang stuk touw
zakken tot een ongeveer zeven
meter lager liggende muur.
Vandaar sprongen ze op een
platje en via een ijzeren trap
daalden ze verder af naar de
begane grond. Daarna liepen
zij langs het Huis van Bewaring
de vrijheid tegemoet.Een van
de vluchtelingen werd nauwe
lijks een uur later al in de
Schrans gevat; van de beide
anderen kon één vele maanden
op vrije voeten blijven, tot ook
hij weer door het scherpe oog
van de politie werd gezien.
In het najaar van 1962 ont
snapte een gevangene na een
levensgevaarlijke sprong van
de ene op de andere (hoge)
muur: hij kwam behouden op
de grond, wandelde naar de
binnenstad en verschafte zich
toegang tot de boekhandel van
De Haas en De Boer aan de
Brol, om hier de nacht door te
brengen. Met een flink geldbe
drag stapte hij de volgende
morgen de straat weer op - op
weg naar de trein, die hem
naar Amsterdam zou brengen.
Onderweg kwam z'n prille vrij
heid nog in groot gevaar bij
een ontmoeting voor het Beurs
gebouw met een bewaarder
van de gevangenis. De be
waarder - met ziekteverlof -
was nog niet op de hoogte van
de vlucht en hij wou best gelo
ven, wat de vluchteling zei: dat
hij voorwaardelijk in vrijheid
was gesteld!
Ook deze vluchtpoging evenwel
zou eindigen met een terugkeer
van de vluchteling naar de ge
vangenis: in Amsterdam werd
de gevangene weer in de kraag
gepakt.
Een wilde en bijzonder sensa
tionele jacht op twee uit de ge
vangenis in Leeuwarden ont
vluchte gevangenen ontstond in
de zomer van 1955, toen de
gemeente Idaarderadeel in rep
en roer was gebracht door het
bericht, dat een van de vluchte
lingen een tot levenslang ver
oordeelde moordenaar was!
De beide ontsnapten waren de
negen en twintigjarige Chris B.
uit Bodegraven, tot levenslang
veroordeeld wegens moord op
een politieagent en de dertigja
rige Herman H. uit Maastricht,
veroordeeld tot zes jaar voor
OVER WARE
KLOPJACHTEN
verschillende inbraken. De he
ren hadden elkaar al in de ge
vangenis in Haarlem leren ken
nen, van waaruit H. al
tweemaal was ontsnapt; B. ont
snapte vóór 1955 bij een eer
der verblijf in Leeuwarden ook
al eens uit de gevangenis.
De hernieuwde kennismaking
in het sombere gebouw aan het
Blokhuisplein leidde tot een
nieuw en vermetel ontvluch
tingsplan, waarvoor H. kans
zag een valse sleutel te maken
van een deur in het bij de ge
vangenis behorende kleding
magazijn. Tot het moment,
waarop deze sleutel moest
worden gebruikt, verstopte H.
ze in een holte in z'n brood
plankje.
Van stukken touw, afkomstig
van hangmatten, die niet meer
werden gebruikt, maakten de
mannen een lange lijn, met aan
de uiteinden ijzeren haken, die
keurig met rubber werden om
wonden.
Na het voltooien van deze
voorbereidende werkzaamhe
den, die vele maanden in be
slag namen, kozen de mannen
de gure en regenachtige zon
dag van de zevende augustus
als meest geschikte datum voor
hun vlucht. Bij het avondappel
van zes uur meldden zij zich
nog present; onmiddellijk daar
na slopen ze ongemerkt naar
de zolder, waar ze zich schuil
hielden tot het donker werd.
Dank zij de valse sleutel kwa
men ze toen in het kledingma
gazijn, waar H. z'n eigen kleren
zag hangen - B. trok er het jas
je aan van de inmiddels be
rucht geworden dokter O.
Via een snel gemaakt gat in
het dak bereikten de mannen
de dakgoot, vanwaar ze hun
lijn naar beneden wierpen en
het klaarspeelden de haak aan
het eind van het touw om een
hekje te slaan. De heren kon
den zich toen laten zakken en
kwamen zonder een schram
metje en zonder een spetje
over de (nog niet gedempte)
gracht heen op de Keizers
gracht te staan.
Een passerende fietser stapte
af om de spectaculaire vlucht
rustig te kunnen gadeslaan en
een vrijend paartje in de Kruis
straat, dat de beide mannen
eveneens naar beneden zag
komen, dacht er evenmin aan
om alarm te slaan.
Zo konden de beide vluchtelin
gen ongehinderd de stad verla
ten en terwijl in de gevangenis
hun vlucht werd ontdekt zoch
ten de mannen een slaapplaats
in een hok bij een boerderij,
even ten zuiden van de stad.
Nog voor het opgaan van de
zon vervolgden ze hun weg in
zuidelijke richting en toen het
begon te dagen, bleek een
hooischelf een veilige berg
plaats te zijn.
Voor hun verdere vlucht wach
ten de mannen de nieuwe
nacht niet af: aan het eind van
de middag zochten ze de weg
weer op, maar toen ze bij
Roordahuizum een wachtmees
ter van de Rijkspolitie passeer
den, achtten ze het beter het
De Leeuwarder Strafgevangenis met de nog niet gedempte Keizersgracht. Hier
hebben heel wat ontvluchtingen plaatsgevonden.
land weer in te gaan. Dit be
vreemdde de politieman wel zo,
dat hij op z'n schreden keerde
en dat was voor de beide
vluchtelingen het sein er als de
wind vandoor te gaan.
Met de daverende knallen van
enkele waarschuwingsschoten
werd daarna een wilde jacht in
geluid: de wachtmeester had
nu wel zekerheid, dat deze bei
de mysterieuze figuren de ge
zochte gevangenen waren en
samen met een juist passeren
de persfotograaf zette hij de
achtervolging in. Heel snel
kwamen er nu ook enkele tien
tallen politieagenten en mee
helpende burgers op het to
neel; zij vormden een
overmacht, waarvoor de beide
vluchtelingen wel moesten
zwichten: de inbreker H. was
de eerste, die door een politie
man werd gepakt.
Zeker anderhalf uur evenwel
kon de moordenaar B. nog op
vrije voeten blijven: dank zij
een geweldig uithoudingsver
mogen bleef hij zijn achtervol
gers voortdurend voor, tot hij
zag, dat de jacht door de door
weekte velden hem geen enke
le kans op ontsnappen meer
gaf. Zo eindigde ook deze
spectaculaire ontsnapping in
een terugtocht naar de gevan
genis: de voorgenomen vlucht
door België, Frankrijk en Span
je naar het vreemdelingenlegi
oen in Noord-Afrika ging niet
door.
SENSATIONEEL
Helemaal sensationeel was een
ontsnapping in het jaar 1868,
toen zes van de zwaarste jon
gens uit de Leeuwarder Straf
gevangenis, allemaal moorde
naars en verkrachters, de
benen namen. Zij lieten zich
aan de kant van de Keizers
gracht zakken langs een touw
en vluchtten aan de oostkant
van de stad de velden in.
Daar ontstond een ware klop
jacht, waarbij achtervolgende
boeren zich met hooivorken be
wapenden. Gelukkig konden al
len vroeger of later weer wor
den gevat en drie van hen
werden zwaar geboeid bij de
Hoogebrug op een trekschuit
gezet.
Toen deze schuit met de ge-
pakten onder de rook van
Leeuwarden kwam, zag een
van de kerels warempel kans
opnieuw te ontkomen: hij
schoot razendsnel door een
van de openingen in de trek
schuit en ploempte zo in de
vaart. De politiemannen waag
den het niet om hem langs de
zelfde weg te volgen en toen
zagen zij voor hun ogen hoe er
zich een drama voltrok: de
vluchteling, die zich al handig
van zijn handboeien had ont
daan, slaagde er niet in de vei
lige overkant te bereiken. En hij
(Vervolg op pag. 15)
