'T KLEINE KRANTSJE
MOOIE HERINNERINGEN AAN DE
OUDE VERTROUWDE HARMONIE
PAARD LEEUWARDEN
SUCCESVOL IN HET
VERRE AUSTRALIË
ONDER
DEN
LINDEN-
BOOM
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 6
Wanneer ik herinneringen op
haal aan de oude Harmonie
moet u wel met mij terug naar
de twintiger jaren, de gouden
tijd toen wij in onze goede
oude stad de wereld om ons
heen begonnen te verkennen
om onze weg daarin te zoeken.
Het was in het oude Leeuwar
den, toen het Zaailand inder
daad één van de mooiste plei
nen van Nederland was.
Het is wel zeer bijzonder, dat
onze stad beschikt over een
uitgave als: 't Kleine Krants-
je", waarin zo levendig het
beeld van die oude karaktervol
le stad telkens weer wordt op
geroepen en zo bewaard wordt
in de herinnering van velen.
BEPAALDE KLEUR
Het leven van alledag had in
die jaren in onze stad een be
paalde kleur. Het concentreer
de zich toen nog binnen de sin
gels en langs de oude
grachten. Dat gaf aan dat leven
een heel eigen vertrouwd ka
rakter en aan de samenleving
van de toen nog kleine stad
een bijzonder cachet.
Waar het Noorden toen nog -
ik weet niet hoe dat nu is - vrij
geïsoleerd lag en daarom niet
kon delen in de culturele hoog
tepunten van Amsterdam en
Den Haag, was men wel ge
dwongen eigen culturele centra
te stichten. Vandaar onze Har
monie.
De grandeur van de vroegere Harmonie. "Wij waanden ons in de
heilige hallen van de muziektempels in verre plaatsen.
Of u de Harmonie nog gekend
hebt in haar oude grandeur,
weet ik natuurlijk niet. Grandeur
had die zaal. Wij hadden wel
eens gehoord van de Scala in
Milaan of de Opera in Parijs.
Echt waar, toen wij voor 't eerst
in de Harmonie kwamen, waan
den wij ons in de heilige hallen
van de muziektempels in die
verre plaatsen. De pracht van
de loges en zelfs het verheven
uitzicht vanuit de "Engelenbak"
brachten ons in de waan geko
men te zijn op de toppen van
de cultuur in de wereld.
Zo herinner ik mij de concerten
van het "Symphonie-orkest
Leeuwarden zoals dat toen nog
heette. Nog voel ik de spanning
als dirigent Willem Zonderland
het toneel opkwam, zijn diri
geerstokje hief en de muziek
inzette. Onvergetelijk blijft mij
de avond, toen hij achter de
vleugel plaats nam om het pia
noconcert van Beethoven -
nog we! het vijfde - voor ons te
spelen, terwijl hij vanaf zijn
plaats achter de vleugel het or
kest meekreeg in de begelei
ding van dit majestueuze pia
noconcert.
Andere concerten die mij bijge
bleven zijn waren die door het
Concertbureau Dr. De Koos ge
arrangeerd werden. Dat bureau
waagde het de sterren uit de
muziekwereld naar Leeuwar
den te halen. Dan hoorde je
Dirk Schafer, man met een we
reldnaam, José Iturbi, een an
dere piano-leeuw, of Alexander
Schmuller, de cellist en de co
loratuurzangeres, de nachte
gaal Birgitt Engel.
In de Harmonie gaf ook "Eufo-
nia", de oratoriumvereniging,
haar jaarlijkse concerten. Twee
avonden leidde dan de dirigent,
de heer Beintema zijn bevlogen
koor in de uitvoering van bij
voorbeeld "Das Lied von der
Glocke" met die prachtige in
zet: "Fest gemauert in der
Erde", of de "Messias". De
meeste indruk maakte toen op
mij de uitvoering van de "Elias"
van Mendelsohn. De solisten
waren toen het vermaarde
kwartet Jo Vincent, Theodora
Versteegh, Louis van Tulder en
Willem Ravelli. Zoals Van Tul
der die avond zong de aria "Da
werden die Gerechten leuch-
ten.zo heb ik die nooit
meer gehoord.
In mijn ouderlijk huis hing een
inspirerende plaat. "Mensen op
een concert". Mij boeide hun
houding en hun gezichten met
al de spanning en innerlijke
overgave in het luisteren naar
muziek, die ongehoord in eigen
hart resoneerde. Die plaat zag
ik dan in de realiteit op de mu
ziekavonden in de Harmonie.
Die avonden in de concertzaal
blijven mij onvergetelijk. Maar
ook om andere festijnen blijft
mij de Harmonie bij. Dat waren
de uitvoeringen van de gym
nastiekvereniging met de toen
klinkende naam "Kracht en
Vriendschap". De directeur
daarvan was de gymnastiekle
raar van ons gymnasium, de
heer L. Hoffman. Als kapitein
van de B.V.L., de roemruchte
Bijzondere Vrijwillige Land
storm, een martiale figuur. Hij
maakte ons gek, bezeten van
gymnastiek en in de zomer van
athletiek. Op de grote concour
sen in de noordelijke provincies
haalde K. V. meestal de eer
ste prijs bij de marsoefening.
Hij drilde ons ouderwets en wij
vonden het prachtig.
Met grote spanning werd altijd
heengewerkt naar de jaarlijkse
uitvoering in de Harmonie.
Hoogtepunt was altijd weer het
nummer na de pauze: hoogrek
heren, de jongens boven zes
tien. De zaal werd doodstil als
de reuzenzwaai werd uitge
voerd, of op de hoge brug: de
.Jeeuwengang.
Alle oefeningen werden bege
leid dóór een uitstekend orkest,
dat vooral bij de opening van
de avond de opmars van alle
deelnemenden con brio speel
de: Einzug der Gladiatoren.
Die muziek en de cadans van
een meeklappende zaal ver
geet je nooit meer.
Ik hoor dat de oude Harmonie
verdwijnen moet. Als straks
een nieuw gebouw verrezen is,
hoop ik dat komende genera
ties daar ook zulke onvergetelij
ke avonden mogen beleven als
wij hadden in de sfeervolle zaal
van wat toen de trots van
Leeuwarden was: "die oude
trouwe Harmonie."!
Amersfoort
J. van der Linden
Wie ooit een brief zou willen
schrijven aan de schoenenzaak
van Schlichting zal dit poststuk
moeten richten aan het adres
Naauw nummer 18. Maar in
vroeger jaren bestond er een
heel andere aanduiding voor
het pand op deze plaats. De
Leeuwarders uit vorige eeuwen
kenden het huis niet anders
dan onder de naam "Onder
den Lindenboom".
En dat was een heel typerende
naam, want honderden jaren
lang heeft er aan de kant van
het stukje gracht tussen het
Naauw en de Peperstraat een
grote lindenboom gestaan - het
hoekhuis van het Naauw stond
dus letterlijk onder de linde
boom.
Er was bovendien iets heel bij
zonders aan de hand met deze
boom. De takken ervan waren
zodanig gespreid, dat het mo
gelijk was er een plankier over
heen te leggen en dat heeft
men dan ook gedaan. Op dat
plankier werden een tafel en
stoelen gezet en zo ontstond er
dus een heel merkwaardig
"buitenhuisje", dat men via een
speciaal geconstrueerd brugge
tje kon bereiken vanuit het huis
Onderden Lindenboom.
Op warme zomerdagen zaten
de bewoners van het hoekhuis
dus prinsheerlijk tussen het ge
bladerte van hun lindeboom en
dat moet zeker in die oude tijd
iets heel aparts zijn geweest.
In het begin van de vorige
eeuw moet het zitje verdwenen
zijn, mogelijk door het sneuve
len van de lindeboom, want die
was toen al hoogbejaard. Im
mers, op kaarten uit 1616, dus
uit het begin van de zeventien
de eeuw, kwam de boom al
voor.
In negentienvijftig emigreerde
de twee en twintig jaar eerder
in Leeuwarden geboren heer A.
van der Werf naar Australië,
waar hij ook nu nog woont. On
langs viel hij in handen van een
hartspecialist, die hem vroeg of
hij uit Nederland kwam.
Na- het bevestigende antwoord
vroeg de arts of hij dan ook
een plaats met de naam "Leeu
warden" kende. "Nou en of' re
ageerde de heer Van der Werf,
"dat was mijn geboorteplaats!"
Het bleek toen, dat de vader
van de dokter, een meneer Jim
Ayres, een renpaard had gehad
met de naam "Leeuwarden".
Dat was een zeer succesvol
dier dat een groot aantal over
winningen op zijn naam had
gebracht. In de vijftiger jaren
won het renpaard duizend
pond, wat heel wat was voor
die tijd.
De heer Van der Werf schreef
het ons niet, maar we mogen
aannemen, dat het paard
"Leeuwarden" werd genoemd,
omdat de eigenaar ook Friese
koeien had - er kan dus een
band tussen Australië en Leeu
warden zijn geweest.
De heer L. Hoffman, de gymnastiekleraar van het gymnasium. "Hij
was bezeten van gymnastiek en atletiek en maakte ons gek.
