Al
RT
ISTEN
BIJ
SI
P CASTE
N
GOUDEN JUBILEUM
MARTEN'S CAFETARIA
50 jaar
MARTEN'S 1QQ1
f1941 raAni£n'9 i99i
'CAFETARIA vV
LU
IJS, ZACHT ALS FLUWEEL
'T KLEINE KRAHTSJE
nieuwestad 56
leeu warden
;>,v. V. <5^1
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
Tenslotte, ook de vriendelijk
heid en sympathie, die van de
Buysman's uitging, hebben tot
hun grote sukses bijgedragen.
Het verstrekken van een foto
ging altijd met een joviaal ge
baar gepaard. Ook gaven zij
graag advies voor jongelui, die
zelf als amateurs een dergelijke
groep hadden.
Waren zij nu het populairste?
Ja, maar samen met een ande
re groep, bestaande uit drie
zusters en een broer, namelijk
"The Honululu Queens" uit Den
Haag. Deze groep werkte vele
jaren bij het variété-gezelschap
van Faveur (Koelewijn en Hof
man). Zij moesten echter in
pagina 6
1942 hun namen wijzigen in
"Honolulu Koninginnen", omdat
vanaf mei 1942 Engelse toneel
namen verboden waren.
Ik zou hun prestaties beslist op
één lijn willen stellen met die
van de Kilima's. Beide groepen
waren geweldig, en de vele
groepen, die tijdens de oorlog
opgericht werden en reisden,
konden nooit hun top bereiken.
Na 1949 heb ik nooit meer iets
gehoord van de "Honolulu Ko
ninginnen". Ze zijn waarschijn
lijk "weggetrouwd", deze Ge
zusters Apontoweil.
Bill en Mary en medewerker(s)
stonden al in 1949 in het varié
té Allotria op de Reeperbahn in
Hamburg. Ja, op de Reeper
bahn was ook wel wat anders!
Het Operettenhaus staat er
ook! De "Kilima Hawaiians"
werkten tot 1988.
Bill Buysman stierf onlangs, 84
jaar oud, in Berkenwoude. Ve
len van ons zullen met genoe
gen aan hen terugdenken.
Sommigen zullen bij "de Har
monie" nog wel in de rij heb
ben gestaan om kaarten te be
machtigen. Op de foto v.r.n.l. -
leider Bill Buysman, Wim van
Herpen, Vic Spannenberg en
tenslotte Mary Buysman-van
Zon.
Historisch Variété Archief
Ritsko van Vliet senior
Enige maanden geleden stierf
de leider van de Kilima Hawaii
ans Bill Buysman. Aangezien
deze Kilima Hawaiians ook wel
bij "Spoorzicht" van Sipke Cas-
telein zijn opgetreden, o.m. in
1941, zou ik graag iets over
deze groep willen vertellen.
Bill Buysman begon als jonge
man in een padvindersbandje.
Bij de marine hield hij zich ook
met muziek bezig en in 1934
begon de artistieke carrière. In
1988 zijn ze gestopt. Zij, d.w.z.
Bill en zijn echtgenote Mary
Buysman-van Zon en nog een
medewerker.
Wat was eigenlijk het grote
sukses van deze Kilima Hawaii
ans? Dat lag in hun muzikali
teit, hun veelzijdigheid, steeds
weer goede medewerkers in
hun groep, en tenslotte het tij
dig ontdekt worden door een
variété-ondernemer, namelijk
de heer Herman Rinket uit Gro
ningen. Herman Rinket, zoon
van een feestartikelenhande
laar, uitgever en impressario
Christoph Rinket, reisde door
het gehele land. Later heeft
Herman Rinket ook wel samen
gewerkt met Faveur om de
concurrentie het hoofd te bie
den. Onder leiding van Herman
Rinket werden de Kilima Ha-
waiians vooral in de oorlogsja
ren, en kort daarna, zeer popu
lair. De foto werd gemaakt
n.a.v. het 10-jarig toneeljubi
leum.
ZEER POPULAIR
Kort voor de oorlog werd deze
hawaiian-muziek zeer populair.
Het was iets nieuws. En.in
de oorlog mocht er geen En
gels-Amerikaanse muziek ge
speeld worden. Ook geen En
gelse toneelnamen, maar
Hawaii was nog geen deelstaat
van de Verenigde Staten, het
was neutraal, bovendien was er
in het begin van de oorlog nog
geen oorlogsverklaring met de
V.S. - de artisten, die in dit
genre werkten, werden door de
Nederlandsche Kultuurkamer
ongemoeid gelaten, mits zij
zich maar hadden laten regis
treren. Ook het publiek wilde
zich tegen de vele Duitse mu
ziek afzetten, juist omdat de
andere vormen aan banden
werden gelegd door die Kul
tuurkamer, en ook dat heeft be
slist bijgedragen tot het grote
sukses van de Kilima Hawaii
ans.
Buiten Bill en Mary - Engelse
toneelnamen waren verboden,
maar iedereen noemde hen zo,
en ook dat werd stilzwijgend
toegelaten - hadden zij Wim
van Herpen als bassist, en de
Indische medewerker Vic Span
nenberg als electrische guita
rist. Deze werd na de oorlog
vervangen door de heer Th.
Ehrlicher.
SARI MAREIS
Het repertoire van de Kilima's
bestond niet alleen uit muziek
uit Hawaii, zoals de Kilima-
Wals, Hawaii Tattoo en o.m.
het lied Strand van Waikiki, zij
speelden ook Zuidafrikaanse
liedjes, zoals Sari Mareis, Su-
kerbosje, ik wil jou he, enz.
Ook krongjong-muziek en ook
het liedje: "Er hangt een paar-
dehoofstel aan de muur" en ik
geloof beslist, toen ik ze in
1941 bij Castelein hoorde spe
len, dat zij ook het toen be
roemde liedje "Ouwe Taaie" op
het repertoire hadden staan.
Een memorabel jubileum aan
de Nieuwestad: deze maand
bestaat Marten's Cafetaria pre
cies vijftig jaar. Toevallig komt
deze verjaardag in een bijzon
der licht te staan, nu tegelijker
tijd de herbouw van het afge
brande pand van de Wibra
wordt voltooid - dit stukje van
de oude binnenstad zal nu
weer bijzonder in de belang
stelling komen te staan.
Het was dus in het benauwde
oorlogsjaar 1941, dat de heer
Marten van der Velde in zijn
geboorteplaats Leeuwarden
een broodjeszaak begon en
wel in een piepklein pandje in
de Torenstraat. Eerder had de
jonge ondernemer onder ande
re gewerkt in de bekende koek
en banketbakkerij van Wiger-
smainhetNaauw.
Een iets grotere behuizing vond
hij niet lang daarna in de Doe-
lesteeg, waar de zaken uitste
kend marcheerden. Met het
aanhouden van de oorlog werd
de voedselvoorziening er im
mers niet beter op en veel
kwam er op de bon. Maar Mar
ten bleef zijn broodjes met een
eitje of een gebakken bokking
leveren tegen de civiele prijs
van vijf en dertig cent, terwijl
zijn kopje koffie er nog niet
meer dan een kwartje kostte.
De energieke Van der Velde,
die voortdurend dacht aan ver
beteringen en uitbreidingen,
vond weer een nieuwe plaats
van vestiging aan de Voor
streek in de voormalige banket
zaak van Heins, waar hij zorg
de voor een primeur: Hij open
de hier de eerste cafetaria van
Leeuwarden met een lunch
roomerachter.
Zijn laatste adres zou het trou
wens niet zijn, omdat hij op een
k
goede dag zijn oog liet vallen
op de vroegere apotheek van
Vogel aan de zonzijde van de
Nieuwestad. Hij verhuurde
daarom zijn zaak op de Voor
streek en stond op het punt zijn
intrek te nemen in de oude
apotheek, toen bleek, dat die
door een misverstand tussen
de eigenaar en de makelaar in
tussen zonder zijn medeweten
aan een ander was verhuurd.
Zo kwam het echtpaar Van der
Velde, geheel onverwacht, in
Winterswijk terecht om daar
een pension te exploiteren.
Maar het hart van Marlen bleef
in Leeuwarden en de eerste
kans, een jaar later al, om naar
hier terug te gaan, greep hij
met beide handen aan. De Van
der Velde's betrokken nu aan
de drukke kant van de Nieuwe
stad de vroegere viswinkel van
Blokzijl.
Van 1967 tot 1982 werd hier de
zaak onder de oude vertrouwde
naam "Marten's Cafetaria" ge
ëxploiteerd door de firma Ja
ger, de eigenaresse van het
pand; daarna kwamen de Van
der Velde's er weer in.
En daar kan nu dus het gouden
jubileum worden gevierd.
Helaas zonder de "oude" heer
Van der Velde zelf. In '71 werd
hij door een hersenbloeding ge
veld en hij stierf op de nog jon
ge leeftijd van twee en vijftig
jaar. Zijn vrouw zette later de
zaak met veel wilskracht even
wel door en het is de oudste
zoon, ook al een Marten, die
nu in de intussen grondig ver
bouwde Marten's Cafetaria de
scepter zwaait.
Klanten, die hem niet beter
kennen, spreken hem dikwijls
als "meneer Martens" aan,
maar dat hebben zijn vader en
moeder ook veel beleefd: "Me
neer Martens, nog een koffie
graag" of "Mevrouw Martens,
mogen we even afrekenen?"
Ech och, dan laat je dat maar
zo.
Ook telefonisch opgegeven be
stellingen: "Graag bezorgen bij
Van der Velde op de Nieuwe
stad" zorgden vaak voor mis
verstanden. Want wie denkt er
dan niet aan de boekwinkel
aan dezelfde kant?
Maar voor de man in de straat
is het dus "Marten's Cafeta
ria" - zo is het altijd geweest
en zo zal het blijven ook.
Een mooi plaatje van Marten's vroegere zaak aan de Nieuwestad
- deze foto is in negentienzevenenvijftig gemaakt.
