'T KLEINE KRANTSJE
HARTSTIKKE GOED NIJS:
$<V
>SS» t&Psfr
'isr^>yv -
SLANGENACROBAAT IN OORLOG VOOR DE KANTONRECHTER
111
,'dS>
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 5
ER IS UN WOARDE BOEK
FAN UT LEEWARDERS!
Voor de Leeuwarders en alle niet-Leeuwarders, die van Leeuwarden en het Leeu
warders houden, is er groot nieuws. Hartstikke goed nijs suden je segge kanne. Er
is nu een Leeuwarder woordenboek, ofwel "Un Woardeboek fan ut Leewarders".
Het is uitgegeven door de Fryske Akademy, die vandaag - vrijdag de vijftiende
november - het eerste exemplaar officieel aanbiedt aan Leeuwardens burgemees
ter John te Loo. Van zaterdag af zal het in de boekhandel verkrijgbaar zijn, terwijl
het eveneens te bestellen is, waarbij gebruik kan worden gemaakt van de informa
tie in een advertentie in deze krant.
sproken om nog zoveel moge
lijk Leeuwarder materiaal uit
andere bronnen te verwerken.
Dit jaar werd de concepttekst
van het woordenboek nog eens
critisch doorgenomen door ver
schillende mensen, "dy't met ut
Leewarders opgroeid binne".
"Ut woardeboek berust, met de
"Ut Woardeboek fan ut Leewar
ders" is een pracht uitgave ge
worden, waaraan een voorbe
reiding van vele jaren is
voorafgegaan. Het boek kwam
tot stand met steun met Ade-
ma's Bouwbedrijf, de Friesland
Bank, de Gemeente Leeuwar
den, het Grafisch Bedrijf Fedde
Dykstra BV en 't Kleine Krants-
je. Het heeft een formaat van
14 x 20 centimeter en het telt
driehonderd pagina's.
Voor echte Leeuwarders, maar
zeker ook voor niet-Leeuwar
ders, is het een waar genoegen
om er in te grasduinen - het
zal daarom bepaald niet alleen
worden gehanteerd om na te
gaan, hoe bepaalde woorden
dienen te worden geschreven
in goed-Leeuwarders.
Het boek is samengesteld door
A. C. B. van der Burg "met
metwerking fan anderen" en
van die anderen moeten ge
noemd worden "de Maten fan
ut Stadsfrys" en verder de al of
niet van deze vereniging deel
uitmakende J. van Bergen, A.
Feddema, J. F. Janssen, G.
van Minnen, K. Sierksma, J. T.
Vellenga, S. de Vries en J. van
der Wey-Laverman. Verder ga
ven H. Beers en B. van der
Veen adviezen en de eindre
dactie was in handen van
Klaas F. van der Veen.
DIALECTEN
Het is al heel lang geleden, dat
de Fryske Akademy zich het
vastleggen van alle dialecten in
Friesland ten doel heeft ge
steld. Daarbij zou het niet uit
maken, of het nu Friese of an
dere dialecten betrof.
"Met dit woardeboek, waar
'gaans ménsen naar ütsien
hewwe" aldus de eindredac
teur, "is dat doel wear un bitsje
dichterbij kommen". Eerder gaf
de Fryske Akademy "yn 'e rige
Fryske dialectstüdzjes", waarin
deze uitgave de zesde is, on
der andere al woordenboeken
uit van het Hindeloopers en het
Amelands.
Aan het eind van de zeventiger
jaren werd er op de Fryske
'end; ünüer
dergrüns(k!n 'e mmen hewwe je V
dy t - werkt*. a''1 *mer; un- lden. de;
ondergroanse, onderP- .e'v- rslach mimen os
clergronclse; imderi"- leming;
onderp- ^(v^wStde
t\e'lU U-' r- nidmantsje waar
OV' lech om te silen,
.4ie%u'eeP •0«tV net buiten Leeu-
en, de (de (Friese)
■mer; ün- '4™. de; 'e
rslach rninsen as
.,eW
•'l» .At- „O >s -■ d
Hidmantsje waar
lech um te silen,
net buiten Leeu-
m voor bewoner
tchug; wraak-
waarach-
kaas die
el; ut is
»deli|k
uod-'
AC"1
A11
m
n*1
A®1
\ii\'
>t<ed
,fü>
«P et'1'1
,\ev- »ö-t A
e* ao* s*
pc?1
,««v
,<05
0?V'
on,
°"a
°ndt
derkoi.
soeke, c
onderkk
derkrüper a
altydwelu t
onderlaast
kerlêsten. 'c- a e'^'
onderlaken. ,v>'1
lekken V1 Z
onderlyf, s. ut 'f e!* sd- e*.ltvl! v
pine in l-, ondt ct,i. Af° V 'i6v
onderling, ad). ,c as e\d- C<<\e<v \cdv\ ei
our. fim muite ut - e\^ s e- v^
onderlip, s de Ono Ae>efe^'^<e- W6'
onderlope. v. Onder, 4,' vj..^ v O*1
nnHprmekaar.
etf£' -»d>-
ytü1'
-A>A>«V'"(0£V JdW r^~
ved'
vd-.
""v,£ C*"
ondermekaar, adv. C.
oar .Jim mutte ul - eem.
ondermelk, s. dc. L
molkc Zie ook- dragc.
ondermine, v. ondertny
te''1 <v!»'
- .- t»51 e
Ondermijnen; ündermynie. eA^c\v,^£V,e e11'^,0e%
©ndcrmijnen; untiermynje. c\a A, ^e^1
ondernimme. v Ondert.
nimme ..ak1 a. ,uil \\ev
wriuwers-
186
Akademy met het oog op het
samenstellen van een woor
denboek al met het systema
tisch verzamelen van Leeuwar
der teksten begonnen. Nu
negen jaar geleden bood Lode-
wijk Stienstra, van oorsprong
een Vlietster, aan om thuis en
kele teksten uit te typen en
spoedig daarna ook om een
woordenlijst te maken. Dat
werd een gigantische lijst met
duizenden woorden, die Stien
stra zich uit zijn ouderlijk huis
kon herinneren.
Vijf jaar later, in zevenentach
tig, kreeg Anne van der Burg
de opdracht om met de lijst van
de inmiddels overleden Lode-
wijk Stienstra als uitgangspunt,
een woordenboek samen te
stellen. Tegelijkertijd werd afge-
inbreng van Stienstra en de
weardefolle op- én anmerkin-
gen fan de kritische lezers, foar
un heel belangryk part daleks
op 'e folksmon" zo schrijft de
eindredacteur in zijn inleiding.
Daar sluiten verwerkt enquête
materiaal en verschillende
bronnen bij aan.
In het woordenboek zijn negen
tiende en twintigste eeuwse
bronnen verwerkt, maar geen
bronnen uit de achttiende eeuw
of uit een nog vroegere tijd. "Bij
alle ferwerkte bronnen moest
wel altyd nagaan wurde of ut
om Leewarders ging dan wel
om Stads in ut algemeen. Al
leen de spesifiek Leewarder
bronnen konnen in anmerking
komme. (-) Der moest ferder
rekening houwen wurde met de
graad fan suverhyd fan 'e Lee
warder teksten. A. Brouwer en
R. Brolsma (Brouwer: "Weer
klanken, uut 't leeven in 'n fe-
dweenen buu't in 't stadfries"
en Brolsma: "Gesprekken op
de brug" in 't Leeuwarder
Nieuwsblad, Sch.) befoarbeeld
hadden ut Leewarders nyt fan
hüs üt metkregen; der su tefeul
Frys in hur teksten sitte kanne.
Tóch is werk fan hur metno-
men, omdat se wel goéd lüs-
terd hewwe naar de autöchtoa-
ne Leewarders om hun hene
foardat se wat opskreven".
WOORDENSCHAT
De eindredacteur zegt verder in
zijn inleiding onder andere, dat
het boek in de eerste plaats
bedoeld is voor mensen, die in
het Leeuwarders willen schrij
ven of nu al schrijven. Zij krij
gen met dit woordenboek een
groot deel van de woorden
schat en bovendien de schrijf
wijze van de woorden onder,
ogen. Dit laatste is ook van
groot belang. Er zijn immers
mensen, die zich nog niet aan
het Leeuwarders gewaagd heb
ben, omdat zij niet zeker zijn
voor wat de spelling betreft.
Het woordenboek is verder ook
bedoeld voor alle Leeuwarders
en oud-Leeuwarders, die met
het Leeuwarders zijn grootge
bracht.
"In ut woardeboek staat foaral
de kern fan de Leewarder
woardeskat" zegt eindredacteur
Klaas F. van der Veen. "Dat wil
aldereerst sêge dat der nóch
heel wat woarden binne, foaral
samenstellings en afleidings,
dy't nyl in dit woardeboek te fi-
nen binne. De meeste opno-
men woarden binne nóch al
tyd gangbaar in ut Leewarders,
sommege waarskynlek nyt
mear, alhoewel dat noait met
sekerhydtesêgen is".
Tenslotte, zoals uit de hierbij
afgedrukte pagina's al blijkt
geeft het Woardeboek fan ut
Leewarders vetgedrukt de
Leeuwarder tekst, dan de ver
taling in het Nederlands en ver
der de vertaling in het Fries. s h
't Zij men generaal is, 't zij ven
ter of kermisreiziger, ieder Ne
derlander krijgt vroeg of laat
een brief in de bus waarop
staat, dat hij dan of dan zijn
identiteitsbewijs kan halen. En
op de bevolkingsbureaux zullen
ze waarschijnlijk nooit geweten
hebben, dat onze medemen-
schen in zooveel beroepen en
in zooveel nuanceeringen van
een beroep hun brood verdie
nen. Geen wonder dat er wel
eens vergissingen gemaakt
vyorden en dat, toen Douwe
Andries Bijlsma uit Leeuwarden
als beroep opgaf fakir en
slangenacrobaat, de juffrouw
aan gene zijde van de tafel ver
stond van straatacrobaat. Aldus
werd op het identiteitsbewijs in
gevuld. Bijlsma bemerkte de
vergissing eerst toen hij weer
thuis was.
En toen was Leiden in last.
"Want", zoo zegt hij, als hij he
den als verdachte verschijnt,
"als slangenacrobaat kan ik wel
permissie krijgen om voorstel
lingen te geven, maar als
straatacrobaat niet". Dus ver
anderde hij straat in slangen.
Maar Bijlsma was blijkbaar wei
nig acrobaat met de pen, zoo
dat de politie deze verandering
onmiddellijk herkende.
En thans heeft hij zich voor
deze eigenmachtige handelwij
ze moeten verantwoorden.
"Je had beter even naar het
bureau bevolking kunnen
gaan", zegt de rechter, "daar
had men het wel voor u in orde
gebracht".
Hierbij heeft Bijlsma echter niet
stilgestaan.
Eisch 4,- boete of 2 dagen
hechtenis; vonnis 2,50 of 2
dagen.
