ARTISTEN BIJ
SIP CASTELEIN
DE LELIJKE POETS BIJ
DE SICHERHEITSDIENST
"GOOI CENT ONDER"
LEEWADDERS,
WAAR IS DIT?
'T KLEINE KRANTSJE
VREEMD GEVAL
ATTRACTIE VROEGER
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 15
Over Karin ZosKa heb ik al eer
der geschreven, ik heb er een
heel artikel aan gewijd. Nu vlak
voor de feestdagen lijkt het mij
juist om weer iets over haar te
schrijven. Zij werkte in de pe
riode van 1927 tot 1929 ook al
eens met de Kerstdagen in
"Spoorzicht". Mevrouw Van
Goor-Castelein, de jongste
dochter van Sipke Castelein,
vertelde mij laatst, dat haar
moeder de zaak met de Kerst
dagen zo prachtig versierde.
Ouderen zullen zich dit allicht
herinneren. Ook is er al eens
een prachtig versierde arresle-
de met Kerstman buiten aan de
gevel of op het dak aange
bracht geweest. Wat een tijd!
Karin Zoska stierf in 1987 aan
de gevreesde ziekte kanker. Zij
heeft mij nooit verteld, dat ze
deze ziekte had. Ik zou haar
eventueel nog bezoeken in
Wellesley bij Boston. Maanden
had ik niets gehoord, toen bel
de ik en een verpleegster ver
telde, dat zij ziek was en sliep.
Daarna kwam er een briefje: ik
moest niet boos zijn, het ging
allemaal zo vlug. Een lange lij
densweg is haar bespaard ge
bleven.
Karin Zoska, geboren in Berlijn,
werd opgeleid tot klassiek dan
seres, maar zij koos voor het
variété. Wanneer ik zo haar ge
schonken plakboeken bekijk,
heeft zij heel wat landen als ve
dette afgereisd. Toen zij ver
nam, dat ik uit Leeuwarden
kwam, was het eerste: Cabaret
Een vreemd geval, dat was het zeker, waarmee de Leeu
warder gemeentepolitie in 1959 werd geconfronteerd. Toen
kwam er een belhamel van amper negen jaar, een zekere
S. S., op het politiebureau aan de Nieuwestad om'vlotweg
op te biechten, dat hij een portemonnee had ontvreemd. Hij
zou de beurs hebben gestolen op de zaterdagmarkt aan de
Nieuweburen, waar een colbertje over een groentekist hing.
Daar stak de portemonnee uit en toen hij zich ermee uit de
voeten had gemaakt bleken er tien briefjes van tien in te
zitten - in die tijd nog een aardig bedrag. Als overtuigend
bewijs deponeerde de knaap de beurs op de balie. Maar nu
zat er nog maar twee en twintig vijftig in en toen de politie
vroeg, waar de resterende zeven en zeventig gulden vijftig
was gebleven, kwam de jongen met een hele reeks ver
schillende verklaringen op de proppen. Bovendien, en dat
was toch ook merkwaardig, was de beurs, die de knaap op
de balie had gelegd, duidelijk een damesportemonnee, die
je niet direct zou verwachten in de zak van een herencol
bert op de zaterdagmarkt. En.er was helemaal geen
aangifte geweest! Allemaal raadsels dus. Of het voor de
politie raadsels zijn gebleven weten we niet. Maar mis
schien kan de heer S. S., nu veertig jaar oud, dat zelf nog
eens uit de doeken doen.
"Spoorzicht" en familie Caste
lein. Haar impresario was toen
de bekende sportjournalist Ibe-
lings uit Groningen, die zich la
ter als impresario in Den Haag
vestigde. Hele tournees organi
seerde hij voor haar in Neder
land.
De plakboeken zijn vol met pro
gramma's en recensies uit alle
grote steden. Bioscopen, want
die hadden toen nog een tus-
sennummer, variétés, cabarets,
enz. Ook Valkenburg komt
steeds voor in de plakboeken
en natuurlijk advertenties uit de
Leeuwarder Courant en het
Leeuwarder Nieuwsblad.
Een leuke recensie van de
Noorderlijke Wielervereeniging
Leeuwarden, waarin de naam
Andriessen voorkomt en waarin
alle artisten, die deze week in
1928 bij Sipke Castelein optra
den, ook genoemd worden.
Toen de oorlog ip 1939 begon,
bevond Karin Zoska zich in
Amerika. Buitenlandse artisten
moesten toen een soort loyali
teitsverklaring afleggen, en
konden dan blijven. Zij heeft dit
gedaan, bleef in de V.S. en
trouwde daar een beursmake
laar. Het luxe reclamealbum
van haar bevat de mooiste fo
to's, gemaakt door de bekend
ste artistenfotografen. Zij trad
met de grootsten der aarde op,
o.a. met Marlène Dietrich. Karin
Zoska werd 80 jaar oud. Haar
as is overgevlogen naar Offen
bach bij Frankfurt/Main, omdat
zij in Duitse aarde wilde rusten.
Nu met de Kerstdagen vind ik
het gepast één van haar mooi
ste foto's in deze serie over
Sipke Castelein te plaatsen,
met handtekening en naam van
de fotograaf: Bruno of Holly
wood, New York. Zij behoorde
tot de grootste variété- en re
vuedanseressen van haar tijd.
Bij het zien van het amusement
van vandaag de dag denk ik
wel eens: nu méént het pu
bliek, dat het moet klappen.
Vroeger klapte het publiek echt!
Leeuwarden
Historisch Variété Archief
Ritsko van Vliet senior
(Vervolg van pag. 9)
Zodra Pieter Reitsma, na nog
heel wat aarzelen, zijn handte
kening op papier had gezet,
werd Fransoos Lammers de
vriendelijkheid zelf. Hij zei dat
Pieter hiermee het verstandigst
had gehandeld en dat hij nu
niet meer verhoord zou wor
den.
Bijna drie maanden bleef Pieter
Reitsma nog in Leeuwarden in
gevangenschap. Op zestien au
gustus bracht men hem over
naar het concentratiekamp
Vught. Daar werd de ongelukki
ge Pieter Reitsma, twee dagen
later, tegelijk met verscheidene
andere verzetsstrijders, gefusil
leerd. Ook zijn onderduiker,
Henk Lever, verloor op dat mo
ment zijn jonge leven.
REPRESAILLE
De fusillade moet een repre
saille zijn geweest voor het li
quideren op vijftien augustus
van twee Duitse S.D.-ers in Bir-
daard en voor een (mislukte)
aanslag op het leven van Za-
charius Sleyfer in Leeuwarden
op de dag ervoor.
De meest opmerkelijke bezoe
ker, die de gewonde Sleyfer in
het ziekenhuis aan zijn ziekbed
kreeg was de inmiddels weer
met hem verzoende Fransoos
Lammers. Hij kwam zijn kame-
raad-in-het-kwaad vertellen, dat
er in Vught een groot aantal
'terroristen' was doodge
schoten.
"Ook jouw boer Reitsma was
daarbij" zei hij met een onver
holengenoegen.
Het moet in vroeger jaren voor
de jeugd uit de buurt van de
Boterhoek een hele attractie
zijn geweest, het vreemde spel
letje, dat "Gooi-cent-onder"
werd genoemd.
Wanneer bezoekers van de Ol-
dehove de toren beklommen,
verzamelden de jongens en
meisjes zich aan de voet van
het oude monument om het
volk op het torendak aan te
moedigen wat centen naar be
neden te werpen. "Gooi-cent-
onder!" werd er dan geroepen.
Wie een beetje sportief was
greep dan de portemonnaie en
wierp een paar centen de diep
te in. De jongens en meisjes
beneden zagen de centen aan
komen en staken hun handen
uit om ze op te vangen. Maar
altijd kwamen die op een ande
re plaats terecht, dan ze had
den verwacht.
Dan werd het een hele of halve
vechtpartij om de buit in bezit
te krijgen en veel groter dan de
oogst was vaak de schade aan
de kleren. Vooral de lange kou
sen wilden nog wel eens stuk-
scheuren op het scherpe grind.
Ook viel er wel eens een drup
pel bloed, wanneer er wat al te
fel naar de omlaag gekomen
geldstukken werd gezocht.
Maar natuurlijk bleef het, door
de jaren heen, een hele aardig
heid, dit "Gooi-cent-onder". Al
leen zullen de weinige kinde
ren, die nu nog in de schaduw
van de Oldehove wonen, er
geen weet meer van heb
ben.
In de trein van Den Haag naar
Leeuwarden trof een Leeuwar
der echtpaar een oudere stad
genoot met krukken en in het
bezit van slechts één been. De
man en de vrouw hadden de
invalide vroeger als valide ge
kend en zij lieten nu duidelijk
merken brandend nieuwsgierig
te zijn, hoe hij dat ene been
had verspeeld.
Even duidelijk echter pareerde
de man met de krukken alle
onbeschaamde toespelingen
van het echtpaar met nietszeg
gende antwoorden, tot de
vrouw op de man af vroeg "hoe
het gekomen was".
"Nou, dat zal ik u dan vertel
len," zuchtte de invalide, "op
één voorwaarde en dat is, dat
u mij hierover geen verdere
vragen stelt."
"Tuurlijk niet," antwoordden de
man en de vrouw tegelijk,
"'t Is afgebeten," reageerde de
invalide toen droog om zich
vervolgens voor de rest van de
reis te verschuilen achter een
blijkbaar erg interessante
krant.
Dit is de nieuwe opgave voor onze fotoprijsvraag "Leewadders waar
is dit?" Oplossingen, uitsluitend schriftelijk, binnen veertien dagen
naar de redactie van 't Kleine Krantsje, Vredeman de Vriesstraat 1,
8921 BP Leeuwarden. Uitslag over vier weken.
Onder de abonnees, die ons het juiste antwoord geven, verloten wij
een exemplaar van het boekje "Leeuwarden - ach ja, zo was het..."
met zestien zeer fraaie foto's van de stad uiteen lang vervlogen tijd.
