KNIPSELS OVER TRAGISCHE
VERDRINKINGSGEVALLEN
Vogeltsje Bosch
UIT DE DOOS METSNIEPSNAREN
pagina 8
Wat er nu bij een greep in onze Grote Doos met Sniepsnaren naar boven kwam?
Een grote paperclip met daaraan vastgehecht drie krantenknipsels, die alle betrek
king hebben op droevige ongevallen in de wereld van de schipperij. De berichten
zullen in of omstreeks negentienhonderd negenentwintig in de krant hebben ge
staan en ze moeten, op wie weten we niet, zo'n indruk hebben gemaakt, dat men
het de moeite waard vond ze te bewaren. Zo kwamen ze tenslotte in onze
sniepsnarendoos terecht en nu komen de jammerlijke gevallen, waarover ze gaan,
dus nogmaals in de krant.
Een van de knipsels spreekt
over een wel heel tragisch on
geluk, dat onder Bergum is ge
beurd en waarbij een meisje
van drie jaar en de man, die
haar wou redden, het leven
verloren.
Het kindje, een dochtertje van
de motorschipper A. Jasper uit
Leeuwarden, was overboord
geslagen, waarna een zekere
Pieter de Boer uit Eindhoven,
een eenentwintig jaar oude
schippersknecht, de kleine na
sprong om haar te redden.
Maar helaas, het meisje en de
redder verloren beiden bij dit
ongeval bij Bergumerdam het
leven. Het stoffelijk overschot
van de knecht werd naar Eind
hoven overgebracht om daar te
worden begraven; het meisje
kreeg in Marssum een Jaatste
rustplaats.
Het tweede knipsel maakt ge
wag van een droevig ongeluk
aan boord van de stènfriesboot
"Stad Leeuwarden" op de Zui
derzee in de zomer van negen
tiennegenentwintig.
De tweeentwintig jaar oude
Pieter Hiemstra uit Leeuwarden
moet toen overboord zijn gesla
gen en jammerlijk zijn verdron
ken. Hij liet een vrouw en kind
je achter. Toen het bericht over
dit ongeval in de krant ver
scheen was zijn stoffelijk over
schot nog niet gevonden.
Tenslotte het derde knipsel, dat
gaat over het omslaan van een
motorboot van het stoomschip
"Siberoet" in Nederlands Indië,
ook in de zomer van negenen
twintig.
Daarbij kwam de Leeuwarder
jongen Ale Jan Veltman om het
leven, een veelbelovende
knaap, van wie zijn ouders, die
in de Barent Fockesstraat
woonden, heel wat hadden mo
gen venvachten.
Ale Jan Veltman was hier in de
Schoolstraat en later op de Ulo
aan de Wissesdwinger op
school geweest. Het was een
hartewens van hem geweest
naar zee te gaan. Zijn ouders
hadden daar aanvankelijk be
zwaren tegen, maar tenslotte
stemden ze toch toe en stuur
den ze hem naar de Zeevaart
school in Harlingen.
Zoals hij in Leeuwarden op
school altijd een van de eer
sten was geweest, was hij dat
op de Zeevaartschool ook. Hij
slaagde dan ook spoedig voor
zijn eerste examen.
Toen hij aan het examen voor
derde stuurman wou meedoen,
raadde de directeur van de
school hem dit af, omdat hij er
nog niet klaar voor zou zijn.
Ook zijn ouders vonden het be
ter nog maar een tijdje te
wachten. Maar Ale Jan zette
door - hij voelde zich er goed
genoeg voor. Op het examen
bleek hij nog vier jaar jonger te
zijn dan de jongste deelnemer,
maar van alle achttien was het
alleen Jan Ale Veltman, die
slaagde.
Verbonden aan de Koninklijke
Paketvaart Maatschappij voer
Veltman in mei negentienach
tentwintig uit. Een jaar later
schreef hij zijn ouders, in een
van zijn laatste brieven, te zul
len gaan studeren voor marco
nist. Ook berichtte hij reeds als
tweede stuurman dienst te
doen.
Het omslaan, in ruw weer, van
de motorboot van zijn schip
maakte aan dit jonge leven een
einde; ook de twee andere in
zittenden van de boot kwamen
om.
Drie simpele krantenberichten
dus, drie nu al lang vergeten
tragedies. Of hebben ze bij de
nabestaanden sporen nagela
ten, die nu nog altijd voelbaar
zijn?
Sommige abonnees hebben het abonnementsgeld voor 't Kleine
Krantsje voor dit nieuwe jaar 1992 nog niet betaald. Een groot deel
van deze groep bestaat uit abonnees, die ieder jaar moeten worden
aangemaand om aan hun betalingsverplichtingen te voldoen. Wij
doen een dringend beroep op allen, die nog niet hebben betaald
om dit nu per ommegaande te doen. De daarvoor te gebruiken
acceptgirokaart hebben zij in november 1991 ontvangen. Zo nodig
kan ook rechtstreeks worden gegireerd: 29,- naar postbank num
mer 28 05 901 t.n.v. 't Kleine Krantsje.
Als Gerrit Bosch kenden ze hem bij de Burgerljke Stand en mis
schien ook nog bij de Frico, waar hij tientallen jaren heeft gewerkt,
maar verder was hij voor iedereen "Vogeltsje Bosch" en anders niet.
"Vogeltsje Bosch" was een soort erenaam voor deze amateur-orni
tholoog, die altijd gewoon gek van vogels is geweest. En dan niet
van kanaries, van postduiven of papegaaien, maar van al het geve-
derte in het vrije veld.
Hij was de zoon van een kweker aan het Zuidvliet en al heel jong
maakte hij op vaders tuinen kennis met het vogelleven, dat hem zou
blijven boeien, z'n hele leven lang.
Bij Vogeltsje Bosch kon iedereen terecht, die maar op de een of
andere manier met vogels werd geconfronteerd. Eerst in zijn huis
aan het Koeplein, later in de Ferdinand Bolstraat en de Auke Stel
lingwerfstraat en tenslotte ook nog op zijn eindstation Greunshiem,
ontving hij talloze mensen, jong en oud, die wat over half of hele
maal verongelukte vogels wilden weten, of die hem iets over waar
genomen vogels hadden mee te delen.
Een eindeloze reeks van, meest korte, publicaties in de krant - eerst
in het Leeuwarder Nieuwsblad, later ook in de Leeuwarder Courant,
maakte Vogeltsje Bosch buitengewoon populair en hij werd, kortom
dé vogelman van Leeuwarden.
In negentiendrieëntwintig gaf hij de stoot tot het oprichten van het
Fries Natuur Historisch Museum, dat intussen tot het bekende Fries
Natuurmuseum is uitgegroeid. Hij was er vele jaren secretaris van,
maar nogal wat spectaculairder was zijn werk voor deze nuttige
instelling als preparateur.
Vogeltsje Bosch zelf zette voor de collecties van het museum de
vogels op; daarbij zag hij, ietwat eigenaardig als hij toch wel was, er
geen been in het prepareren en het boterham-eten aan dezelfde
tafel te verenigen.
In zevenenveertig was hij een van de oprichters van de Bond van
Friese Vogelbeschermingswachten en ook voor deze organisatie
deed hij heel veel verdienstelijk werk.
Toen het eerste deel verscheen van de serie "Vogels in Friesland"
werd dit boek opgedragen aan "Gerrit Bosch, de man, dy't mear fan
üs Fryske fugels wit as hwa oars en dy't safolle minsken ynspirearre
hat ta stüdzje fan dy fQgels
Vijf jaar later, in de zomer van eenentachtig, kwam Vogeltsje Bosch
te overlijden; hij was toen negenentachtig jaar oud.
