^occ
hellema
'T KLEINE KRANTSJE
Makelaars en
Taxateurs
voor geheel
Friesland
m
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
■W0#W0:i
MOLEN 'DE FISKER"
Graag wil ik reageren op het
artikeltje in het februarinummer
van 't Kleine Krantsje over de
in 1964 afgebrande houtzaag
molen "De Fisker" aan de Dok
kumer Ee. Meer dan driehon
derd jaar heeft hij daar
gestaan. Men heeft nooit ont
dekt hoe de brand is ontstaan,
waarschijnlijk door kortsluiting.
De molen is in juni 1922 bij een
veiling overgegaan in handen
van de heer R. S. Timmer
mans. Tot aan de brand is de
houtzagerij aan de Dokkumer
Ee aktief geweest. Annex aan
de molen stonden twee huisjes.
Het ene werd bewoond door de
fam. Timmermans, het andere
werd gebruikt als kantoor. De
boekhouder deed daar zijn
werk bij de aangename warmte
van een oude potkachel.
De stammen, die werden aan
gevoerd via de Dokkumer Ee,
kwamen uit Nederland, zoals
Iepen, Essen, Eiken enz. Zij
kwamen terecht in de houtkolk
naast de molen. De stammen
werden "gewaterd" om de
houtsappen er uit te filteren,
zodat ze langer houdbaar wa
ren, en om de kleur gelijkmati
ger te maken. Tevens zaagde
nat hout beter dan droog.
Afgelopen zomer zijn wij in
houtzaagmolen "De Rat" in
IJlst geweest en hebben ons
daar een beeld kunnen vormen
van hoe het ooit geweest moet
zijn in de molen aan de Dokku
mer Ee. Het was hard werken
en niet zonder gevaar met al
die grote raamzagen en rader
werken. Alles kraakte en steun
de en wanneer de wind opstak
was het helemaal zeer indruk
wekkend.
In de tekst bij de foto van mo
len "De Fisker" schrijft u dat
niets ons meer herinnert aan
deze industrie, behalve de ge
velsteen "Krom en Regt", maar
dat is niet waar. Deze gevel
steen heeft zelfs nooit bij de
molen gehoord. Hij zat namelijk
in de gevel van een naast de
molen gevestigde scheepshel
ling (v.d. Meiden en de Rooi?).
"Krom en Regt" is een uitdruk
king uit de scheepsbouw. De
complete tekst is: "Krom en
regt, wie hier houwt is mijn
knegt". De spanten van de
skütsjes werden namelijk krom
dan wel recht geslagen (gehou
wen). Na overname van het
naastgelegen terrein door de
toenmalig eigenaar van de mo
len (de Wind of Timmermans)
en na afbraak van de scheeps
helling is de gevelsteen op het
terrein van de molen terecht
gekomen. Wat ik mij afvraag is
hoe deze steen ooit in de Pijl
steeg beland is, want hij was
ver voor de brand reeds ver
dwenen.
Wat nog wel herinnert aan de
molen is de Fa. Timmermans
zelf. Deze bestaat nog steeds.
Na de brand hebben zij zich
wederom gevestigd aan de
Dokkumer Ee, jammergenoeg
zonder molen maar nog wel
zeer aktief.
De derde generatie Timmer
mans staat dan aan het roer,
namelijk de broers Romke en
Auke Timmermans, van wie
eerstgenoemde helaas vorig
jaar is overleden.
Enkele attributen uit de oude
molen hebben zij kunnen red
den, zoals raamzagen, dom
mekracht, een haak om de
stammen te keren, trekzaag en
olielamp. Deze historische ge
reedschappen sieren nu de
kantine van de fa. Timmer
mans, welke inmiddels alweer
twaalf jaar is gevestigd aan de
Uranusweg op industrieterrein
"De Hemrik".
Bij de opening van dit nieuwe
pand is door het personeel aan
de directie een gezandstraald
raam aangeboden met daarop
een afbeelding van de oude
houtzaagmolen. Naast het be
drijf staat ook weer een molen.
Men is namelijk weer overge
gaan op windenergie, net als
toen, alleen is deze molen iets
gestroomlijnder en minder ro-
matisch en is er een uitwijkmo
gelijkheid naar "gewone" ener
gie, mocht de wind wegvallen.
Ondanks een aantal slechte ja
ren in de houthandel hebben zij
steeds hun hoofd boven water
kunnen houden. Dit jaar be
staat het bedrijf zeventig jaar.
Toch wel vermeldenswaard. Dit
had de heer R. S. Timmermans
vast niet verwacht. Er is dus
nog wel degelijk iets wat ons
herinnert aan de oude molen
"De Fisker", waar tenslotte de
basis is gelegd voor het bedrijf
zoals hel nu is. Zelf ben ik vijf
entwintig jaar bij Timmermans
werkzaam geweest.
Leeuwarden H. C. Beima
Dat de firma Timmermans
nog altijd bestaat was ons
niet onbekend. Wij hebben
dit bedrijf zelf nog de afbeel
ding bezorgd, die als voor
beeld moest dienen voor het
gezandstraalde raam, waar
over u schrijft. In het onder
schrift bij de foto van de mo
len De Fisker bedoelden wij
slechts te zeggen, dat er ter
plaatse, bij de Houtpolle
dus, geen enkele herinne
ring aan de vroegere bedrij
vigheid bewaard gebleven
is. De steen Krom en Regt,
die ons nu nog herinnert
aan de bedrijvigheid van de
scheepshelling van Jan van
der Meijden en Johannes de
Roos, kwam oorspronkelijk
uit Amsterdam. In 1922
werd ze aan het Fries Mu
seum geschonken en in
1925 kwam ze, met meer
stenen, in de Pijlsteeg te
recht. De volledige tekst op
de steen luidt aldus:
"DJ. T.M./1751/Hier houdt
men krom en regt/Die hier
arbeidt is myn knegt/En die
hier by my blyft voor knegt-
/Die moet hier houwen krom
en regt".
Red.'t KI. Kr.
SCHOOLFOTO'S
Regelmatig worden in 't Kleine
Krantsje klassefoto's afgedrukt,
die lang geleden op verschei
dene scholen in Leeuwarden-
/Huizum zijn gemaakt. Ik weet
niet of er ooit klassefoto's zijn
gemaakt van één van de klas
sen van de gemeenteschool 24
in de voor de annexatie gehe
ten Schoolstraat in Huizum. Ik
heb op die school gezeten in
de periode 1941-1948, van
1941 tot 1943 onderwijzeres
juffrouw De Jong, van 1943 tot
1947 onderwijzer P. Bilstra, van
1947 tot 1948 hoofdonderwijzer
Th. Schaafsma. Indien een foto
uit één van deze jaren in uw
archief aanwezig is, gaarne
plaatsing in 't Krantsje. Anders
een oproep aan de lezers of er
foto's van deze periode/klassen
bestaan. Bij voorbaat mijn
dank.
Maartensdijk H. L. Tijsma
WIJNKELDERS
Het was Eddy Christiani die
eens heeft opgemerkt dat her
inneringen de wijnkelders van
de geest zijn. Men kan er op
een prettige manier van onder
invloed geraken.
Die prettige invloed onderging
ik bij 't zien en lezen van het
decembernummer van 't Kleine
Krantsje.
Het begon al met die prachtige
tekening op de voorpagina van
de Grote Kerkstraat met Waal
se kerk (destijds onze trouw-
kerk).
Verder een foto van de hoogste
klas van de Huizumer Ulo
school uit 1935 waarop ik vier
leraren en een lerares herken
de uit mijn Ulo tijd in en na de
oorlog.
Enige flitsen uit die tijd. De ge
degen Franse lessen van juf
Margje Wiersma, die alles altijd
goed in de gaten hield, zelfs in
de pauze, als wij probeerden
een appeltje te pikken uit de
appelboomgaard achter 't
schoolplein. En dan meester
Ploegh onze boekhoudleraar,
die wat doof was. Menigeen
kreeg te horen "Jij praat" als hij
ergens een paar lippen zag be
wegen.
Verder meester Mulder, de
Engelse leraar, met de boekies
"Questions and Answers," vra
gen en antwoorden. Wij als
klas kregen de vragenboekjes
en hij controleerde of onze ant
woorden op de daarin voorko
mende vragen klopten met dat
gene wat in zijn
antwoordboekje stond. In ne
gen van de tien gevallen zat je
fout. Mijn maat en ik organi
seerden toen zo'n antwoord
boekje en vanaf dat moment
stegen onze Engelse papieren
zienderogen in vergelijking met
die van de rest van de klas.
Kennelijk maakten wij het op
een gegeven ogenblik wat te
bont want met een glimlach
van meester Mulder, verdween
onze kortstondige hulp van de
Engelse taal in de Duitse be
zettingstijd, definitief uit ons ge
zichtsveld.
Ja, en dan meester Haven, de
wiskundeleraar. Luchtalarm bij
't begin van diens lessen kwam
nogal eens voor in onze klas
en kwam mij goed van pas,
want wiskunde heeft nooit mijn
voorliefde gehad. Wij met zijn
allen onder de trap en bij het
sein veilig was de les vaak zo
watvoorbij.
Eind september 1944, inpakken
en wegwezen. De een na de
ander verdween van school om
elders onder te duiken ter voor
koming van tewerkstelling voor
de moffen. Met de slogan van
meester Haven "ende des-
pereert niet" tezamen met en
kele prima onderduikadressen,
die barre winters van
1944/1945 goed doorgekomen.
Mei 1945 weer teruggekeerd
naar good old Leeuwarden, net
op tijd om nog een flink stuk
van die onvergetelijke bevrij-
dingstijd mee te kunnen ma
ken.
Maar wij wisten toen ook al dat
't niet altijd kermis was en dus
de draad weer opgepakt en in
juli 1946 geslaagd toen 't net
wéér kermis was op 't Zaailand.
Leeuwarden
KI
Makelaardij eindi 1898
S. Paauw
"met de S", Snakkerburen het
best bewaard is gebleven. Van
Schilkampen zie ik toch ook
nog iets staan maar van
Schenkenschans staan alleen
nog drie loodsen op 'e Houtpol
le. Eén daarvan is de ouwe za
gerij waar vroeger o.m. Piet
Dekker en Sake de Vries veel
werk hebben verzet. Ja en
ookmaar och wie sal mij
dat f rage!?
Tytsjerk A. J. Pietersen
Nou, dan doen wij dat bij
deze!
Red.'t KI. Kr.
MEELFABRIEK FORTUNA
Het was weer op z'n best dat
januarinummer van 't Kleine
Krantsje! De frontfoto van de
meelfabriek Fortuna veroor
zaakte een hersentrilling. In de
late twintiger jaren waren er
twee directeuren bij dat bedrijf:
de heer Feenstra, Pelikaan
straat 3 en de heer J. Miede-
ma, Lijsterstraat 10. De laatste
had een zoon, Andries, die mij
wel eens uitnodigde de fabriek
van zijn vader te bekijken. Het
was in mijn jonge jaren een
van de meest fantastische be
levenissen.
Aan de achterkant van de fa
briek begonnen we dan eerst
het ketelhuis te bekijken. Als je
naast dat gebouw stond en
langs de enorme schoorsteen
naar boven keek was dat een
SCHENKENSCHANS
Ja, as jou't my frage dan su ik
nog wel es een stukje skrieve
wille over ons ouwe Skenkes-
kaans, de Sneker- en Harlin-
gertrekdiek, 't ouwe voetbal
veld, enz. enz. Waarom? Wel,
ten eerste omdat mijn eigen
jeugdherinneringen in dat deel
van de stad liggen. Verder de
aanblik van de prachtige voor
plaat van de Fortuna en Scha-
penmarkt in het januarinummer,
de spoordoksbrug en de Friese
Kolenhandel, in voorgaande af
leveringen, die herinneringen
weer boven brengen. Een crite
rium is ook de afbraak van de
ouwe betonloods op het Kalk-
werk (N.V. Bouwmaterialen
v.h. L. J. de Vries en Co.). Er
staat op dit deel van Schenken
schans nu geen ouwe steen
meer op een andere ouwe
steen. Het is zoals de heer
Fenno Schoustra opmerkt dat
van de drie buurtschappen
(Vervolg op pag. 7)
De houtzaagmolen De Een
dracht, een van de vroegere
molens van Schenkenschans
