Al
RT
ISTEN
BIJ
SI
LEIN
HET SPEKTAKEL VAN LA BELLA
'T KLEINE KRAHT5JE
"HET GEZICHT VAN DE VIJAND"
IP CASTE
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
opgebracht. Ik dank iedereen
voor de moeite om te bellen of
te schrijven. Sommigen deden
nog schenkingen voor het ar
chief. Heel hartelijk dank. Er
liggen nog foto's van orkestjes
en muziekgroepen, misschien
eens leuk voor een zoekplaatje,
want ik weet het zelf niet altijd.
En dan zijn er altijd nog wel
pagina 6
verhalen over onze Friese artis-
ten. T ot wederhoren
Historisch Variété Archief
Ritsko van Vliet senior
Met deze foto van het voormali
ge hotel-restaurant-cabaret
"Spoorzicht" van Sipke Caste-
lein wil ik dan graag deze serie
besluiten. Er stonden al hekken
omheen! Foto's van artisten en
lieftallige artistes zijn er genoeg
geplaatst, zodat u enige inzage
had van wat er zo vroeger op
dit gebied te doen is geweest.
De jeugd zegt dit niets, want zij
zijn in een tijd opgegroeid
waarin het variété al verdwe
nen was. De geplaatste foto's
waren allemaal van zo tussen
1920 en 1940. De bloeitijd van
het variété was om 1900.
Er is wel meer verdwenen,
maar er kwam vaak iets beters
voor in de plaats. Vroeger was
er de wastobbe, nu de moder
ne wasmachine. Een verbete
ring. Nu, dat kan ik nu niet be
paald zeggen over datgene wat
voor het variété in de plaats
kwam. Wij hebben nu ook een
nieuw woord: "Podiumkun
sten". Het variété was 3e, 2e
en 1e-rangs. Ik zou de artisten
van "Spoorzicht" zeker tot 2e-
rangs en velen tot 1e-rangs wil
len indelen wat betreft een ja
renlange studie van dit métier.
Het bewijs?! In vele plakboeken
van artisten staan artisten afge
beeld, die ook bij "Spoorzicht"
hadden gestaan, maar tegelij
kertijd in wereld-variéfés optra
den. Dus wel 1 e-rangs artisten.
Een ondernemer moest bij het
engageren van artisten wat de
gages betreft en vaak aan ge
brek om een 1e-klas artist
te engageren, wel eens con
cessies doen. Daarom wat mij
betreft - "Spoorzicht" was 1e-
klas.
Wanneer ik dan nu de lijst, de
lange lijst, met namen en pro
ducties, en later de recensies
van een journalist(e) van de
"Podium-artisten" van bijvoor
beeld de voormalige Wester-
kerk bekijk, dan ben ik geneigd
over "brandhout" te spreken,
ten opzichte van wat er vroeger
aan amusement geboden werd.
Dit is trouwens ook de mening
van alle oude artisten en artis
tes, die nu tachtig jaar en ou
der zijn, en waar ik kind aan
huis ben, wanneer wij over het
huidige amusement spreken.
Jammer, heel jammer, dat Fa
veur niet meer komt, en dat er
nergens meer variété is. En de
straatfestivals? De meeste
stellen niets voor, omdat er
geen selectie is. Ik spreek hier
niet over Rotterdam, waar alle
nationaliteiten komen, na een
zorgvuldige selectie. Ja, wie
een rode neus opzet is nog
geen clown, leder noemt zich
maar mimische kunstenaar.
Enz. enz.
Het nieuwe gebouw dat in de
plaats is gekomen voor "Spoor
zicht" zal binnenkort geopend
worden. Nou, dan zijn er wel
lelijker gebouwen in Leeuwar
den. Wij zullen er weer aan
moeten wennen. Iedere dag
wanneer ik er langs loop, hoor
ik in gedachten nog de muziek
van de band, die aan de straat
kant speelde, en ik zie mij nog
naar binnen gaan.
Deze serie heeft veel telefoni
sche en persoonlijke contacten
Merkwaardig toch, dingen die
gisteren of enkele dagen gele
den zijn gebeurd, kan ik me als
zeventigjarige moeilijk voor de
geest halen, terwijl bij de ge
dachte aan de eerste oorlogs
dagen in 1940 me moeiteloos
een gebeurtenis te binnen
schiet, die als het ware in mijn
geheugen gegrift staat.
Ik werkte in die dagen na het
behalen van mijn MULO-diplo-
ma in 1937 als schilder in de
zaak van mijn vader. De Duit
sers, die Leeuwarden binnen
trokken, begonnen meteen het
toen nog kleine en nog onbe
kende vliegveld Leeuwarden uit
te breiden. Mijn vader kreeg
van een makelaar voor wie hij
veel werkte, het verzoek enig
binnenschilderwerk te verrich
ten aan een grote woning aan
de Mr. P. J. Troelstraweg. De
huurder bleek een gezelschap
Duitse officieren te zijn, en aan
gezien mijn vader, noch de ma
kelaar, makkelijk met de heren
konden overleggen, werd ik er
met mijn Mulo-diploma met een
8 voor Duits bijgehaald. "Dou
kanst wel goed met die duut-
sers prate" zei mijn vader.
Het Duitse gezelschap bleek de
Bauleitung van het vliegveld te
zijn, dat wil zeggen, Duitse
bouwkundigen, maar wel in uni
form. Men had die woning als
onderkomen uitgezocht en Herr
Schreiner was het hoofd en
had dè leiding. De woning was,
zoals vroeger gebruikelijk, ge
heel in donkere kleuren ge
schilderd, in terra cotta en Herr
Schreiner wilde alles "in Hellen
Farben und schnell, schnell, in-
nerhalb einer Woche abgefer-
tigd haben."
Mijn vader kwam met de make
laar een prijs overeen en we
begonnen. Het schilderwerk
werd inderdaad in zeer vlot
tempo uitgevoerd en Herr
Schreiner toonde zich zeer te
vreden.
Het was een zeer correct ie
mand, evenals trouwens de an
dere officieren. Ik kon met Herr
Schreiner in mijn Mulo-Duits
goed converseren, en had het
met hem, behalve over het
schilderwerk, natuurlijk ook
over de Duitse inval in ons
land.
,Als negentienjarige kon ik, ze
ker toentertijd, de gevolgen
nog niet overzien, maar onder
meer uitte ik wél tegenover
hem mijn ontevredenheid over
het feit dat er geen petroleum
meer verkocht mocht worden.
En daardoor zouden we in
onze kampeervakantie in Cam
perduin ons potje niet kunnen
koken op onze petroleumtoe-
stellen.
Herr Schreiner: "Petroleum,
was ist denn das? Ach so.
Aber das können Sie meinent-
wegen doch Bauleitungswegen
bekommen" - dat kunt U wat
mij betreft toch wel via de Bau-
leiting krijgen.
En inderdaad: de volgende dag
kwam de heer Schreiner met
een geweldig Duits Dokument
aanzetten, voorzien van stem
pels en handtekeningen, waarin
werd verklaard dat Mahlermeis-
ter Postmus zehn Liter Petro
leum brauchte für Mahlerarbei-
ten".
Met dit dokument gewapend
ging ik naar onze Petroleum
boer Harder, ook die naam her
inner ik me makkelijk en ik
kreeg vlot tien liter Petroleum
voor, als ik het wel heb, drie
cent per liter. Zodoende kon
den we, dank zij Herr Schrei
ner, heerlijk ons potje koken op
onze petroleumtoestellen.
Maar het mooiste komt nog:
onze petroleumboer vertelde
me later, dat hij bij de leveran
cier geen druppel petroleum
kon krijgen op het "Baulei-
tungsdocument".
"De hest geluk had jonkje" zei
Harder, en ook dat hoor ik hem
nóg zeggen.
Enschede S. D. Postmus
Na een ernstige ziekte is de
vorige maand overleden onze
stadgenoot, de heer R. de Wil
de, in vroeger jaren horecaex-
ploitant in verschillende plaat
sen in Friesland. Roel de
Wilde, die zestig jaar is gewor
den, heeft vooral in Leeuwar
den naam gemaakt als exploi
tant van de bar La Bella in de
Grote Hoogstraat.
LANGE RIJEN
Hij zag kans daar zoveel pu
bliek te trekken, dat de aspi
rant-bezoekers letterlijk in lange
rijen moesten afwachten tot er
eindelijk binnen een plaatsje
was. De pakkende slogan,
waarmee hij in die dagen ad
verteerde, leek niet overdreven
te zijn: "Frieslands meest gran
dioze barbedrijf" zoals hij zelf
zijn zaak noemde, bleef een
tijdlang in Leeuwarden en wijde
omgeving het gesprek van de
dag. Nooit eerder hadden we
hier de sensatie beleefd van
een zó stormachtige toeloop
van publiek naar een onderne
ming op het terrein van de ho
reca.
Roel de Wilde, de man achter
dit plotselinge en ongedachte
succes, was, na een tijd op zee
te hebben gevaren, kelner in tal
van café's in de provincie en
barkeeper bij Frits Woldendorp
in de Heerestraat geweest.
In 1963 begon hij een eigen
café in Dokkum om drie jaar
later in de Grote Hoogstraat het
café Terminus van de weduwe
Koster aan te kopen. Daar
maakte hij de succesvolle Fla-
mengobar van, terwijl hij nog in
hetzelfde jaar in Heerenveen
de veel minder succesrijke
Boemerangbar begon.
Weer een jaar later volgde Het
Wijnvat in Drachten en daarop
volgde de stap, die hem voor
goed bekend deed worden. Hij
kocht, ook aan de Grote Hoog
straat, het pand aan, waar eer
der de textielgroothandel van
Weyers zat. En dat zou dan de
geruchtmakende Bar La Bella
worden.
Na een zeer kostbare verbou
wing opende hij zijn nieuwe
zaak, waarvan de eerste be
zoekers niet wisten wat ze za
gen. Dit was nou eens een bar
met een ambiance, die velen
aansprak. Ook werd het door
velen gewaardeerd, dat De Wil
de langharige en slecht gekle
de bezoekers buiten de deur
wist te houden.
Van meet af aan meldden er
zich tegen het openingsuur dan
ook lange files voor de zaak en
trots vertelde de exploitant, dat
hij de eerste drie maanden vijf
tigduizend gasten in zijn eta
blissement mocht verwelko
men.
TREFPUNT
Zo werd La Bella inderdaad
een trefpunt, waarover ieder
een sprak. Toch is Roel de Wil
de niet lang in deze zaak ge
bleven. Vijf jaar na zijn glorietijd
daar begon hij, alweer in de
Grote Hoogstraat, een bar met
een omvang, die heel wat klei
ner was. Die kwam De Bolhoed
te heten. En nog weer later
werd hij bemiddelaar voor col
lega's, die de aan- of verkoop
van horecazaken ambieerden.
Ook heeft hij bij de handel in
plezierboten bemiddeld.
