OPZICHTER ALS
RAT IN DE VAL
1 KLEINE KRANTSJE
GATZE HIEMSTRA
EEN "HALVE KRACHT"
DE AVONTUREN VAN
JUFFROUW KNIP EN KNAP
INTORENMIEDUM
MA NU S de PORDER
autobedrijf
BOELENS VAN DEN AKKER
DEALER VOOR LEEUWARDEN
en omstreken
058-130141
2. Over afbraak en gemiste Na 1960 verdween ook de
kansen Klanderij... (Foto: Chris Visser)
Op een vrijdagavond in juni
1993 verlaat juffrouw Knip haar
woning in de Leeuwerikstraat
en springt op haar rijwiel en
fietst vervolgens na het kruisen
van de Mr. P. J. Troelstraweg
naar de Spanjaardslaan waar
ze linksaf slaat naar de Ren-
gerslaan. Ze is op weg naar
juffrouw Knap die in De Fennen
woont. Even later is ze bijna op
de hoogste etage bij juffrouw
Knap.
Knip: 'Dag Knap, alsjeblieft.
dit is voor jou.'
Knap: 'Oh, Negerzoenen.
wat lief van je.'
Knip: 'Wat heb je hier een mooi
uitzicht. Zullen we op het bal
kon zitten? Binnen is het nog
zo warm.'
Knap: 'Ja natuurlijk, de stoelen
staan er al. Zal ik thee of koffie
zetten?
Knip: 'Met dit weer heb ik 't
liefst thee.'
Terwijl juffrouw Knap in haar
keuken met het bereiden van
de thee bezig is geniet juffrouw
Knip van het uitzicht.de Bo-
nifaciustoren steekt boven alles
uit. Naar de andere kant durft
ze amper te kijken, daar staat
immers die misplaatste kan
toortoren midden in de Lange-
marktstraat.
Knap: 'Hier is de thee al. Wil je
ook een koekje? 'k Heb bokke-
pootjes, Arnhemse meisjes en
Negerzoenen.'
Knip: 'Indien ik een jongen was
nam ik een Arnhems meisje, nu
wil ik wel een Negerzoen.'
Knap: 'Grapjurk.je moet
hem wel snel opeten anders
smelt de chocola.'
Knip:'Mmm..lekker.'
Knap: 'Wel een zoete zoen
hè?'
Knip: 'Ik schrok net van dat
ding op de Rengerslaan bij die
nieuwe school. Zo mooi als die
school is, zo lelijk vind ik dat
kunstwerk voor de school.'
Knap: 'O, je bedoelt de hoge
school Noord-Nederland. Ja,
die vind ik ook prachtig. Die
school is een ontwerp van
Frans de Vos. Dat beeld is van
Auke de Vries. Tja, kunst hoeft
per definitie niet mooi te zijn,
maar dit kunstwerk past echt
niet bij die school. Het zou veel
beter tot zijn recht komen op
het terrein van de AVI dan aan
de riante Rengerslaan.'
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
breed trottoir en daardoor is er
veel winkelend publiek en dat
zijn toch allemaal voetgangers.
Als ze al met de auto zijn staat
hun wagen elders. De Nieuwe-
stad zuidzijde is al voetgan
gersgebied door het brede trot
toir. Nieuwestad noordzijde,
Weaze, Berlikumermarkt,
Groentemarkt, Peperstraat,
Kelders, Voorstreek en Tuinen
oostzijde moeten allemaal voet
gangersgebied worden. Dan
pas is Leeuwarden een aan
trekkelijke stad voor winkelend
publiek. In de Grote Kerkstraat
en Bagijnestraat moet een par
keerverbod komen. Het blik
past niet in die oude straatjes.
Bij de Oldehove komt gelukkig
een parkeerkelder. Die moeten
er nog meer komen, zodat de
mensen hun auto kwijt kunnen
als ze gaan winkelen.'
Knip: 'Jij overtuigt me meer dan
mijn baas. Auto's kunnen im
mers ook de hele dag goed
koop terecht op het parkeerter
rein Hoeksterend.'
Knap: 'Over gemiste kansen
gesproken, wat zou het mooi
zijn geweest als het nieuwe
theater op de plaats van de
Rijks-H.B.S. zou komen. De
nieuwbouw van Justitie had lo
gischerwijze achter het oude
Paleis van Justitie kunnen ko
men in plaats van aan het
Zaailand. Maar ja, als het Rijk
iets wil eindigt de democratie.'
Knip: 'Of als de projectontwik
kelaarsiets willen.'
Knap: 'De bevolking zou zich
meer moeten roeren.in Fra-
neker heeft de bevolking een
paar stedebedervende plannen
van de plaatselijke bestuurders
tegen kunnen houden.'
Knip: 'Lekkere thee heb je.'
Knap: 'Dank je. Zullen we naar
binnen gaan? Dan kunnen we
nog even naar muziek luiste
ren. Je blijft toch slapen? De
logeerkamer staat tot jouw be
schikking.'
Knip: 'Ik durf nu ook niet meer
alleen naar buiten.'
Knap: 'Zullen we morgen fiet
sen?'
Knip: 'Ja, dat lijkt me leuk.'
Terwijl de dames genieten van
het Pianoconcert van Robert
Schumann en nog wat bijko
men van de warme dag is de
zon al lang onder en verandert
de hemel boven Leeuwarden
langzaam van donkerblauw
naar bijna zwart. De laatst ge
sproken woorden in huize Knap
zijn dan ook 'Welterusten' en
'Slaap lekker' en tenslotte 'Tot
morgen.'
Chris Visser
pagina 13
Knip: 'Je had het laatst over de
Hoeksterpoort. Mijn vader zei
dat Leeuwarden wel zeven
poorten had, Hoeksterpoort,
Tuinsterpoort, Wirdumerpoort
en Lieve Vrouwenpoort. De
Tuinsterpoort was alleen een
waterpoort. De andere poorten
hadden een binnen- en buiten-
poort. Wat waren het toch een
barbaren om al dat moois af te
breken.'
Knap: 'Wat je zegt. De vesting
stad Leeuwarden is alleen nog
te herkennen aan de stads
gracht en een restant van een
bolwerk in de Prinsentuin. Maar
nu zijn ze geen draad beter
hoor! Na 1960 zijn bijvoorbeeld
Hotel De Nieuwe Doelen, Hotel
Amicitia, Hotel De Klanderij en
het Amelandshuis verdwenen,
en dit is nog maar een gedeel
te van alles wat de laatste der
tig jaar verdween. Verder bou
wen ze ook zo dat de stad nog
lelijker wordt. Het Nieuwe Hoek
had nooit achter de Sint Bonifa-
ciuskerk mogen komen. Nu
gaan ze ook nog uitbreiden aan
de Amelandsdwinger zodat de
kerk nog meer in de verdruk
king komt. Een veel betere op
lossing was geweest om het
voormalige Diaconessenhuis te
renoveren voor de bewoners
van Het Nieuwe Hoek en Het
Nieuwe Hoek maar te slopen.
Daar, hadden weer eengezins
woningen kunnen komen in de
stijl van voorheè'n. Een gemiste
kans.'
Knip: 'Ja, inderdaad, ook nu
hebben barbaren het voor 't
zeggen. Je zei ook dat de
Voorstreek afgesloten moet
worden voor alle verkeer. Mijn
baas zei dat er dan geen klan
ten meer komen.'
Knap: 'In 't begin misschien
niet, maar daarna des te meer.
Wat is de drukste winkelstraat
van Nederland?'
Knip: 'Weet ik veel.o ja, de
Kalverstraat in Amsterdam. En
daar komt ook geen verkeer.'
Knap: 'Ik heb de Herestraat in
Groningen ook nog gekend met
verkeer. Nu mag er geen ver
keer meer komen. Vroeger
vond ik die straat mooier. Maar
's middags kun je er over de
hoofden lopen, zo druk is het.
De Nieuwestad zuidzijde in
Leeuwarden heeft een prachtig
A a
slaapje
V'
k 0TÏ1
dr proppe
gaapje nog
Laat me zoo
langniefcloppe
Oudere Leeuwarders zullen zich nog herinneren, dat het
dorp Huizum in het oorlogsjaar negentien vier en veertig bij
de gemeente Leeuwarden werd gevoegd. Het raadhuis van
de gemeente Leeuwarderadeel aan de Schrans moest toen
komen te vervallen - in Stiens kreeg deze gemeente een
ander gemeentehuis.
Niet alleen Huizum, maar onder andere ook het dorp Lek-
kum en het gehucht Miedum werden bij deze "annexatie"
bij Leeuwarden gevoegd.
Zo kon het gebeuren, dat de gemeente Leeuwarden vijf jaar
later een architectenbureau uit onze stad verzocht eens een
onderzoek in te stellen naar de stand van zaken in de toren
van Miedum.
Dat bureau stuurde er dus een opzichter-tekenaar naar toe,
die natuurlijk een sleutel meekreeg, want anders had hij
zich geen toegang tot de toren kunnen verschaffen.
De goede man opende de deur, die hij open liet staan,
zonder de sleutel uit het slot te halen. En wat gebeurde er
nu, terwijl hij binnen de toren aandachtig de muren bekeek?
Er kwamen een paar kwajongens, die niet alleen de toren-
deur dichtsmeten, maar ook nog de sleutel omdraaiden -
de opzichter zat dus als een rat in de val.
Zijn steeds sterker wordende hulpkreten werden niet ge
hoord - de enige boerderij en de paar huizen in de omge
ving van de toren stonden er te ver van af, zodat niemand
van de bewoners daar de angstkreten kon opvangen.
Pas toen er na enkele uren een melkrijder bij de buurman-
boer moest zijn, zag de gevangene kans deze te beroepen.
Maar waarempel, die kerel beantwoordde de hulpkreten van
de gevangene met een laconiek: "Jo sitte der goed" en... hij
reed door!
Inmiddels begon het al bijna donker te worden en nu kwam
de-rat-in-de-val op het idee om de torenklok te luiden. En
dat signaal werd op dit tijdstip van de dag door de omwo
nenden wel zo ongewoon gevonden, dat ze maar eens een
kijkje kwamen nemen. En zo werd de opzichter-tekenaar
dan eindelijk uitzijn vreemde gevangenis bevrijd.
Er heeft ooit in Leeuwarden
een Gatze Hiemstra gewoond,
een sjouwerman, die onder de
bijnaam Halve Kracht door het
leven ging. Dat was een merk
waardige aanduiding voor een
man die heel wat in de bouten
had.
Maar Hiemstra moet als arbei
der van de "siepeldrogerij" op
de hoek van de Harlingertrek-
weg eens op een dag grote
moeite hebben gehad met het
versjouwen van de zware kor
ven en balen uien, die hij op de
weegschalen moest zetten.
Dat gebeurde toevallig op een
dag, dat hij nogal wat vrolijker
was dan gewoonlijk.
"Man" zeiden zijn kameraden
toen, "wat idder met dij anne
hand. Dou liekst wel een halve
kracht!"
En van dat moment af was het
voor zijn verdere leven "Halve
Kracht".
Dat leven eindigde tragisch,
toen Gatze op een stikdonkere
avond in de Tweede Wereld
oorlog bij de Vlietsterbruggen
te water raakte en jammerlijk
verdronk.
In de Korfmakersstraat heeft
weleer een tabaksverkoper ge
woond, die op de luifel van zijn
huis het volgende vers had
aangebracht:
Toebak is kostelijk en niet dier
Zij is voedzaam, maar maakt
niet vet
Zij is voor Soldaat en Bootsge
zellen
Een tijdverdrijf en een plezier
Voor heeren en borgers een
banket
Veel schoonder als men kan
vertellen
Verkoop-onderhoud-reparatie
APK en milieukeuringen
W. de Geeststraat 44, Leeuwarden
