ANDELA'S TEXTIELZAAK
HOUDT ER MEE OP
'T KLEINE KRANTSJE
mu
NA ZES EN ZESTIG JAAR
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
(vervolg van pag. 4)
dus, temeer omdat ik net onder
andere een verblijf in het Huis
van Bewaring achter de rug
had en elders aan een onge
wenst verblijf was ontsnapt. Ik
voelde mij toch min of meer ge
vangene, maar nu in betere
omgeving.
's Nachts werd ik vaak wakker,
want je was toch wel altijd op je
openst voor onraad en dan
hoorde ik heel vaak het gerasp
van de zaag en breken van
takken in het voorterrein tussen
Borniastraat en Borniapark.
Helaas is dit laatste park er
nooit, zoals in vroegere staat,
bovenop gekomen en dat is erg
jammer.
Tenslotte werd ik door de arts
weer genezen verklaard, na on
derzoek van het zoveelste uit-
strijkje en kon weer onder de
mensen voor zover mogelijk en
veilig was.
Tot het eind van de oorlog zat
ik daarna ondergedoken bij fa
milie in Hempens.
Wat zo'n foto alleen al toch een
herinneringen kan opwekken!
Leeuwarden J. Tolsma
TIED IS OM...
Bij het doorkijken van oude
Kleine Krantsjes, een prima
tijdpassering op een regenach
tige herfstdag, trof ik in een
nummer uit 1981 een stukje
aan onder het kopje "Niet veul
tied", van mevrouw Marie Kui
pers-Kroes uit Emmeloord. De
inhoud van dit stukje heeft mij
zeer getroffen.
Kort gezegd kwam het hierop
neer, dat in het jaar 1912 twee
meisjes elke dag samen naar
de kleuterschool gingen aan
het Tournooiveld. Het ene
meisje was altijd aan de late
kant, zodat het andere kind
elke dag aan de trap moest
roepen: "Marietje, opschiete,
we hewwe niet veul tied."
De twee bleven vriendinnen op
de lagere en ook op de volgen
de scholen. Zelfs na bijna ze
ventig jaar kwamen ze nog ge
regeld bij elkaar. Toen ze de
laatste keer bij elkaar vandaan
gingen zei de een bij het af
scheid: "Marietje, kom je gauw
weer, we hewwe niet so veul
tied meer."
Ik heb geprobeerd met me
vrouw Kuipers-Kroes contact te
krijgen om haar toestemming te
vragen op dit stukje terug te
komen. Maar helaas, daar ben
ik niet in geslaagd, zodat ik wel
moest concluderen: "jim tied is
om..."
Leeuwarden J. Wouda
KRUIDENIERS
Toen ik in 't Kleine Krantsje
het verhaal las over de Leeu
warder kruideniers, stond ik
versteld van het aantal, her en
der verspreid in de stad.
Ik heb nog enkele aanvullingen.
Wonend aan de Gysbert Ja-
picxstraat wordt vermeld "Hul-
zinga, de kruidenier met de
eerste DKW-bestelwagen. De
naam was echter Hulstra; hij
was een buurman van ons.
Mijn vader was medefirmant
van de firma F. Romkes, meu
belfabriek, resp. machinale
houtbewerking. De fabriek had
nummer 46 en de kruidenier
woonde op 48. Zijn voornaam
was Harm en hij was vrijgezel.
Zijn ouders woonden in de
voorkamer en in de achterka
mer was de winkel, waarin ook
de moeder hielp. Zijn vader
was godsdienstleraar. Later, na
het overlijden van zijn ouders is
Harm getrouwd met de huis
houdster/winkeljuffrouw Trijntje
Na zijn dood kwam er een
schildersbedrijf in het pand.
In de voormalige meubelfabriek
is nu een groothandel jn slage-
rijprodukten en op de boven
verdieping heeft een hobbyclub
een zeer uitgebreid miniatuur-
spoorbaancomplex gebouwd. Ik
ben daar vorig jaér op bezoek
geweest. In mijn ouderlijk huis
is nu het kantoor van de slage
rijgroothandel gevestigd.
De niet te plaatsen kruidenier
Van der Werf heette van voor
naam Jozef. Hij is bij mij be
kend als "Ome Jozef" en hij
was een zwager van mijn tante
J. Romkes-Korfage. De echtge
note van Jozef van der Werf
heette Christien Korfage.
De kruidenierswinkel was ach
ter de Spoorstraat op een
hoek, mogelijk de Van Asbeck-
straat. Ome Jozef had veel
"uitbrengklanten", zoals overi
gens ook veel andere kruide
niersdie hadden.
Zoetermeer Jos Romkes
inbegrepen. Ik moest examen
doen bij de heer Kielman in de
Huizumer Raadhuisstraat en
dat kostte meen ik drie of vier
en een halve gulden.
Op 10 mei 1940 moest het ge
beuren: examen doen en de
auto ophalen. Maar... juist in de
nacht daarvoor vielen onze
"buurlui" de Duitsers ons land
binnen.
De vrijdagsmorgens ben ik van
uit Stiens door het Jodenland
binnendoor naar Leeuwarden
gefietst, omdat men mij vertel
de dat iedereen bij het vlieg
veld werd aangehouden.
Toen ik in Leeuwarden was
heb ik op afstand naar garage
Rosier gekeken. Er waren alle
maal Duitsers, maar onze auto
stond er niet meer. Het exa
mengeld heb ik teruggekregen.
Na de oorlog heb ik een Willy
Six gekocht van 1929. Later is
mij verteld dat de vorige eige
naar een meneer De Jong was,
die een bodedienst in Boksum
had. Deze vrachtauto had bij
een boer onder het hooi ge
staan. Ik moest toen wel meer
dan vijfhonderd gulden betalen;
er was toen ook bijna niets
meer te koop.
Tenslotte nog een vraag: zat bij
garage Rosier iemand op kan
toor die van Duitse afkomst
was?
Stiens P. Tienstra
GEDETINEERDE ENGELSEN
In aansluiting op wat er in
't Kleine Krantsje werd ge
schreven over in Leeuwarden
gedetineerde Engelse militairen
in de Eerste Wereldoorlog is
het misschien aardig op te mer
ken, dat ik me ook wat herin
ner. En wel dit: de heer Pull,
die een heren-modezaak had
aan de Nieuwestad 135 tussen
Joosten (later P.S. Bakker) en
Kuhlmann verkocht aan die En
gelsen Engelse overhemden,
manchetknopen met het Engel
se wapen, Engelse clubdassen,
glacé handschoenen en Schot
se ruiten, want Schotten waren
er toen ook.
Ook leverde hij "flanneerstok-
jes", die de heren onder de
arm droegen, wanneer ze in
hun buitenmodel uniform moch
ten wandelen of inkomen doen.
Berg en Dal
J. I. Kuhlmann
RUTH
Ik moet even reageren op de
foto van de jongedame met de
naam "Ruth" in 't oktobernum
mervan 't Kleine Krantsje.
Dit moet een dochter van Zwer
ver zijn; haar vader had een
textielzaak op de hoek van de
Voorstreek en de Korfmakers-
straat. Zij had ook nog een
broer en die deed met zijn va
der de zaak. Samen zaten ze
in de wielrennerij, was dat niet
de Friese Leeuw?
Even na de oorlog kwam ik als
broodbezorger op mijn trapbak-
fiets zowat overal in de stad.
Ook in de Camperstraat, onder
andere bij de familie Leegstra,
waarvan de dochter vriendin
was met deze "Ruth". De fami
lie Zwerver woonde daar ook.
Ik ga nu heel diep in mijn ge
heugen terug. Maar deze jon
gedame "Ruth?" Ik twijfel aan
deze naam. Misschien in het
Engels? Ik trof haar veel aan
op straat, waar ze woonde en
met dansen bij Sip Castelein
heb ik ze ook wel gezien.
Zij was een knappe jongedame
en als ik de foto nog eens goed
bezie, dan kan het niet missen.
Ik heb in die jaren langs de
straat zoveel meisjes gezien en
thuisgebracht na een prachtige
dansavond. Maar enkelen blij
ven je bij, net zoals deze
"Ruth".
Leeuwarden
Rinze van der Heide
DERUMTE
Mijn man en ik zijn rasechte
Friezen, maar nu we in Ermelo
wonen zijn we dus "Friezen om
ütens".
We hebben een zeilboot ge
kocht en willen die graag de
naam Ruumte of Ruümte
of Rümte geven.
Maar we weten niet, hoe we
"ruimte" in het Leeuwarders
moeten schrijven. Kunt u ons
dat vertellen?
Ermelo
Grieten Hessel Dethmers-
Kooistra
As 't Kleine Krantsje sun
skip hat, su het moai de
rümte opsoeke!
Red.'t KI. Kr.
AUTO VAN ANDRINGA
Vroeger werkte ik bij mijn vader
in de brandstoffenzaak in
Stiens, waar het vervoer ge
schiedde met een transportfiets
en een handkar, tot mijn vader
besloot een vrachtauto aan te
schaffen.
Bij garage Rosier in Leeuwar
den stond een twee tons
vrachtauto te koop van Andrin-
ga, de boter- en kaashandelaar
uit de Uniabuurt, over wie on
langs nog in 't Kleine Krantsje
werd geschreven.
Dat was in april 1940 en de
auto werd voor vijfhonderd gul
den gekocht. De heer Anton
Rosier leerde mij het chauffe
ren, want dat was bij de prijs
"Nee, zeg, dit kanne jim ons niet andoen. Dit mene jimme niet. Waar mutte we
heen at jim hier straks niet meer sitte?" Zo ongeveer luiden de verontruste verha
len, die de Andela's in deze weken moeten aanhoren, nu zij besloten hebben hun
textielzaak in de Schrans aan het eind van dit jaar op te heffen. Na zes en zestig
jaar komt er een eind aan het bestaan van dit bedrijf, dat van een bijzondere
betekenis is geweest. Want velen kwamen niet alleen bij Andela om er wat te
kopen, maar ook om er even te praten, om weer even contact te hebben met de
heer of mevrouw Andela of met een of meer leden van het personeel.
Zo heeft de firma Andela klan
ten gehad, die er al tientallen
jaren kwamen, maar die er
haast elke dag wel even bin
nenwipten: de zaak had ge
woon een sociale betekenis,
zodat we ook niet zo heel
vreemd hoeven op te kijken
van die uitingen van verdriet -
er zijn in deze dagen zelfs al
tranen gevallen aan de klanten
kant van de toonbank.
De zaak is in 1927 opgericht
door de heer Petrus Hermanus
Andela, die tot dat moment ver
tegenwoordiger was van de uit
1880 daterende manufacturen
zaak van A. Wartna en Zonen
inBolsward.
De toen vier en dertig jaar
oude heer Andela vestigde zich
in Huizum en wel in de Anton
Mauvestraat met zijn, zoals de
Kamer van Koophandel het re
gistreerde, "Winkelbedrijf in
heeren- en jongensbovenkle-
ding en heerenmodeartikelen,
stukgoederen en huishoud-
goed, onderkleeding, baby-
goed, corsetartikelen, kousen,
sokken en woningtextielgoede-
ren".
Lang duurde het niet of de
energieke Andela begon de
wens te koesteren ooit nog
eens te verhuizen naar de
Schrans, naar de belangrijkste
Huizumer winkelstraat dus.
Vlak na de Tweede Wereldoor
log, in 1946, werd die droom
realiteit: Andela betrok het
pand nummer 145 met aan de
ene kant, op de hoek van de
Huizumerlaan, de sigarenzaak
De Wildeman van Bams en
aan de andere kant de banket
bakkerij van Geestman.
Helaas is het Petrus Hermanus
niet gegeven erg lang te genie
ten van de opbloei van zijn
zaak aan de drukke Schrans -
in 1956 kwam hij te overlijden.
Zijn zoon, Petrus Nicolaas Jo
zef, Piet in de wandeling, werk
te toen al tien jaar bij vader in
de zaak en het was dus duide
lijk, dat hij de onderneming
voortzette, later samen met zijn
vrouw Tiny en geholpen door
een honkvaste ploeg perso
neelsleden. Sommige dames
bleven er. tien of vijftien jaar,
anderen maakten er zelfs de
twintig jaar vol.
Zo kon er dus zo'n hechte
band ontstaan tussen deze
zaak en haar vaste klanten
kring. Waarbij ook de service
verlening van Andela zeer be
langrijk was. Er was gewoon
geen "nee" te koop en artike
len, die nergens anders te krij
gen waren, hadden ze hier wel.
Het waren ook bepaald niet uit
sluitend Huizumers, die hier
hun textielwaren betrokken. In
tegendeel, de dames kwamen
uit alle dorpen rondom Leeu
warden en ook uit andere delen
van de stad.
Nog in volle fleur besloten Piet
en Tiny Andela nu dus te stop
pen, "maar," zeggen ze, "in
deze laatste weken van het
jaar krijgen we nog een giganti
sche klus."
En het is zelfs zo, dat ze er ook
nu, vlak voor het scheiden van
de markt, nog een hekel aan
hebben om "nee" te moeten
verkopen. Daarom kan het ge
beuren, dat er zelfs in deze da
gen nog wel vakken worden bij
gevuld. Zo zal die bekende
kreet dus voorlopig ook nog
wel opgeld doen: "Andela hèt 't
wel!"
