BOERDERIJEN BIJ DE STAD
HERINNERING AAN
EEN OUDE KERK
'T KLEINE KEANTSJE
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
DE HEYERMANSSTRAAT
EN OMGEVING
Met belangstelling heb ik de
laatste "Avonturen van Juf
frouw Knip en Knap" van Chris
Visser gelezen.
In deze aflevering ging het dus
over de Heijermansstraat en in
het bijzonder over groenteman
Wietze Huizinga en echtgenote.
Het zij mij gegund me een
beetje met dit gesprek te be
moeien Om hier en daar wat
aan te vullen.
Ik ben geboren in 1926 in de
Heijermansstraat no. 22, het
eerste "nieuwe" huis aan de
zuidzijde van de straat. Ons
huis was, naar ik meen, twee
jaar eerder gebouwd door aan
nemer Pier Riemersma uit de
1e Parkstraat. Deze nieuwe
wijk ontstond op het grondge
bied van de voormalige tuinde
rijen van de Huizinga's.
Wat mij opviel in het gesprek
was dat men het voornamelijk
had over de middenstand, de
buurtwinkels, die de straat ge
zellig maakten. Naar mijn be
scheiden mening droegen de
overige bewoners ook het hun
ne daartoe bij.
Ik zal trachten, nog even verder
in de historie terug te gaan, de
beginjaren '30.
OUDENAMEN
De andere oude straatnamen
(van vóór de annexatie bij
Leeuwarden) zouden ook ge
noemd kunnen worden: Aylva-
straat was Torenstraat, Donia-
straat was 1 e
Torendwarsstraat, Sierksma-
straat was 2e Torendwars
straat, Wiardastraat was
Nieuwstraat terwijl de Aebinga-
straat destijds Korteweg heette.
Aan het begin van de Heijer
mansstraat aan de Z.Z. vanaf
de Verl. Schrans stond een rij
tje oude kleinere huizen. Enke
le bewoners waren kapper v/d
Zee; een Keimpe, vrijgezelle
slagersknecht; Tuininga, had
een bakkerswijk en bezorgde
het brood per bakfiets; Zadel
maker T. Fleur; later Hans en
Oentje van Dijk. Hun zoon Jel-
te, na aanvankelijk gewerkt te
hebben in de meubelzaak van
G. Hamersma, kreeg later be
kendheid als medewerker van
het Oranje Bierhuis; Hensema;
Stelpstra en op no. 20, het laat
ste, H. v/d Molen, een rente-
nier-smid uit Bergum. Hij had
een garage naast z'n huis laten
bouwen voor z'n luxe auto, een
A-Ford.
Bijna rug aan rug was een een
zelfde rij huizen gebouwd aan
de nauwe 1e Dwarsstraat. Ver
derop waren de 2e en 3e
Dwarsstraat.
De "nieuwbouw" (nog geen
waterleiding en w.c. maar re
genwaterbak en ton) begon op
ruime afstand van de bestaan
de huizen, misschien wegens
een voormalige sloot. Reden
waarom mijn vader belang had
bij het eerste pand (no. 22). Hij
had hier ruimte voor een hou
ten "garage" als stalling van
z'n nieuwe vrachtauto, een A-
Ford. Hij had n.l. een expeditie
bedrijf met beurtdienst op
Sneek.
Onze achterbuurman in het
laatste huis van de 1e Dwars
straat was een Terpstra, naar
ik meen Siebren/ Samen met
z'n broer, die in de La Reij-
straat (thans Jan de Baan-
straat) woonde, had hij een
schapenhandel. De schapen
graasden op het Friesland-ter-
rein en het Sport-terrein aan de
Borniastraat. De grasmat werd
zo kort gehouden maar de keu
tels moesten wel verwijderd
worden. Ik zie hem nog op het
veld lopen met een harkje en
een emmer. Vrijdags moest
men vaak met schapen naar de
markt. Ze werden dan door de
straten gedreven de Schrans
in. Dat kon toen nog. Onze
buurman in de W. Zijlstra, ma
chinist bij N.S. Hij droeg de bij
naam "Süp met Süker". Dan
de hoekwinkel aan de 1e Park
straat. Dit was vanaf het begin
de kruidenierswinkel van J. van
Zurk. Achter de winkel in die
zijstraat was een houten
schuur. Hierin had De Groot z'n
oliebollenbakkerij "Het Friezin
netje". Toen fam. v. Zurk naar
de winkel op de hoek van de
2e Parkstraat vertrok en ook
oliebollenbakker De Groot ver
dween, vestigde zich daar bak
ker Lamsma. De schuur ging
plat en er werd een stenen
bakkerij gebouwd. Na Lamsma
kwam bakker Keuning, naar ik
meen, van Wommels. Keuning
deed het bedrijf weer over aan
de vrijgezelle broers en zuster
Mensonides, ook uit Wommels.
Toevallig kennissen, want mijn
vader was ook een Wommel-
ser. Gebakken werd er niet
meer want de oven was on
klaar. In de winkel werd wel
brood verkocht. Eén van de
broers, Sieds, had later een pa-
tatkraam op de Stationsweg bij
de rijwielstalling van N.S.
Op de andere hoek van de 1e
Parkstraat was de Slagerij van
Douma, een zogenaamde elite
slager. Hij had veel uitbreng
klanten, vooral in het westen
van de stad. De slagerij werd
later overgenomen door Greij-
danus. De huizen tussen de 1e
en 2e Parkstraat werden o.a.
bewoond door Last, Nijenhuis,
beiden machinist N.S. en archi
tect Halma. Zoals eerder ver
meld, verhuisde kruidenier J. v.
Zurk van de hoek 1e naar de
hoek 2e Parkstraat. Later heb
ben zij de winkel overgedaan
aan Duipmans. Verder in de
straat het huizenblok tussen 2e
Parkstraat en 1e Torendwars
straat. Hier woonden o.a. de fa
milies v.d. Meer, Wielinga, op
no. 50 fam. J. de Groot, De
Groot was in de beginjaren be
stuurslid van F.V.C. Daarnaast
zat Kapper Zondervan, z'n me
dewerker Kuipers speelde ook
in "Volharding". In het hoek
pand no. 54 had eerst v.d.
Werf z'n schoenmakerij. Na zijn
verhuizing naar de overkant,
kwam de fam. De Ruiter, naar
de meen van Ferwerd, het
pand bewonen en begon er
een sigarenzaak. Ook de eer
dergenoemde Jan de Groot zat
voorheen in de rokerij, n.l. siga
renmagazijn "De Wildeman" op
de hoek van de Schrans en de
Huizumerlaan. Later overgeno
men door de heer Bams. Nu
staat er een bankgebouw.
Dan nog even de Noordzijde
van de straat.
Allereerst, nog aan de Verl.
Schrans, het oude gardeniers
huis van Huizinga. Er is sprake
van geweest om dit huis te be
houden, maar het heeft plaats
gemaakt voor het notariskan
toor van mr. Postma. Het rijtje
leilinden staat er nog. Het eer
ste huizenblok is weer van eer
der datum. Hier woonden o.a.
Dol, Hoekstra en mevr. v.d.
Ley. De fietsenzaak van Herre-
ma, op de oostelijke hoek Heij-
ermansstraat/Torenstraat, was
oorspronkelijk een woonhuis,
bewoond door fam. v.d. Meer.
De werkplaats was toen een
hok voor hun pluimvee. Toen
v.d. Meer naar een ander hoek
pand in de Torenstraat verhuis
de, verbouwde Renkema het
huis tot rijwielzaak. Latere be
woners waren Haitsma, Klaas
Herrema en zoon Wietse Her-
rema. Het naastgelegen pand
werd bewoond door Braaksma,
Kamminga, v.d. Meer en Ron-
ner. Tenslotte nam KI. Herrema
het pand over voor uitbreiding
Op de vraag, onlangs in 't Klei
ne Krantsje aan onze abon
nees, waar in en rond Leeu
warden boerderijen hebben
gestaan, kregen en krijgen we
nog steeds interessante reac
ties - een woord van hartelijke
dank aan het adres van allen,
die ons schreven of belden, is
hier wel op z'n plaats.
Vanzelfsprekend zijn er nog
wel heel wat vragen onbeant
woord gebleven.
Zo herinneren wij ons, dat er
ook een boerderij heeft gestaan
aan het eind van de Leeuwerik
straat, ongeveer 'op de plaats,
waar deze straat nu het Euro-
papléin raakt. Over deze boer
derij hebben wij helaas niets
mogen vernemen.
Zijn er lezers, die weten welke
familie deze plaats heeft be
woond? En zouden er nog fa-
van z'n zaak.
Pand no. 21, tegenover ons
huis, is weer het begin van de
"nieuwbouw". Dit was een vrij
staand bedrijfspand met woon
huis van fourage- en oliehande
laar v.d. Pol. Deze mensen zijn
niet lang onze overburen ge
weest. Na vertrek van v.d. Pol
vestigde G. Hamersma er zijn
meubelzaak. Daarvoor was Ha
mersma al actief in de meubel-
handel vanuit zijn woning in de
Borniastraat. Dan volgde er
een vrij lange woningrij, niet
onderbroken door zijstraten, tot
de 1e Torendwarsstraat. De
volgende bewoners kan ik uit
mijn herinnering opdiepen: Re-
nema, verzekeringsinspecteur;
Wolthuizen, onderwijzer aan de
Zuiderstraat-school (later C.
Fabriciusstraat); Hogeveen,
rijkspluimvee-consulent en ver
derop Piet Huizinga sr.; Bies-
ma, huisschilder die ook deed
in begrafenissen; groenteman
Wietse Huizinga; Lamminga;
schoenmaker v.d. Werf en
loodgieter J. Vos.
Nu alles weg is op het pand
van Tuincentrum Beek na
(voorheen Kapper van der Zee)
- de afbraak begon in de ze
ventiger jaren - leek het me
goed ook eens oude herinne
ringen op te halen. Ik ben me
er van bewust niet volledig te
zijn geweest.
Leeuwarden Lieuwe Sj. Ypma
milieleden bereikbaar zijn?
Hetzelfde geldt voor leden van
de familie Koopmans, die een
boerderij heeft gehad op de
hoek van de Ruyterweg en de
Insulindestraat. Zijn er hog le
den van deze familie in leven
en zo ja, waar zitten ze? wie
het weet mag het zeggen: re
dactie 't Kleine Krantsje, Vrede
man de Vriesstraat 18921 BP
Leeuwarden of telefoon
120302.
Stel je voor, dat we dit plaatje ooit hadden gebruikt voor
onze prijsvraag rubriek "Leewadders, waar is dit?" Zou er
dan wel één goede oplossing op onze redactie zijn binnen
gekomen? Wat we hier zien is een interessante herinnering
aan de oude Sint Bonifatiuskerk, die ooit tussen de Nieuwe
stad en de Bagijnestraat heeft gestaan. Wij konden deze
foto maken door het recente slopen van de Tivolibioscoop,
die gestaan heeft op de plaats, waar de katholieke kerk in
de zeventiende eeuw werd gebouwd. In de jaren 1805 en
1806 werd deze oude kerk herbouwd en die stond toen nog
achter de huizen 'van de Nieuwestad. Omstreeks 1825 werd
het huis voor de kerk afgebroken, waardoor er een royaal
voorplein ontstond, dat door een hek werd afgescheiden
van de Nieuwestad. Op dit plein moeten, volgens de overle
vering, de Duitse hannekemaaiers zich vaak verzameld
hebben om zich zo aan te bieden aan de Friese boeren, die
van hun werkkracht gebruik wilden maken. Toen in 1884 de
nieuwe Sint Bonifatiuskerk aan de Voorstreek werd voltooid,
werd de oude kerk aan de Nieuwestad gesloten. Er kwam
toen een kachelsmederij van Van Duysen in het kerkge
bouw en de familie Van Duysen zelf kwam te wonen in het
kleine pandje, waarin nu de firm Miedema zit. Later werd
het voorplein van de oude kerk weer bebouwd, maar bij het
slopen van de Tivolibioscoop kwamen er (dichtgemetselde)
raampartijen bloot, waardoor de Van Duysens ooit uitzicht
hadden op het plein. - erg interessant allemaal. (Foto: Fen-
no Schoustra)
