Jmc
mifi
'T KLEINE KRANT5JE
in- dé fiew
Makelaardij
en
Bedrijfs-
make/aardij
voor Friesland
VOOR LEEUWARDER EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 5
-
EEWAL60
Sinds ruim anderhalf jaar woon
ik in het pand Eewal 60 tussen
Minnemastraat en Grote Hoog
straat. Een daalders plekje, zo
als iedere rechtgeaarde Luwad-
der met mij eens zal zijn.
Uiteraard ben je als eigenaar/
bewoner van zo'n monument
benieuwd naar de historie. En
die is lang. Vanaf 1619 hebben
hier mensen lief en leed ge
deeld. Ga je dan in de archie
ven sneupen, dan kom je er
achter dat het huis vanaf onge
veer 1880 in tweeën bewoond
is geweest n.l.: boven en on
der! Een paar namen?
De zusters Siberdina en En
geltje Warmolts 1866-1912,
de zusters Gerardina en
Helena Sijses 1918-1920, J.
A. van Erp (kaashandelaar)
1912-1915, Evert Jansen 1915-
1916, Aaron Broekhuyzen van
1922 tot zijn overlijden in 1940,
Grietje v.d. Woude (vrouw van
bovenstaande??) van 1922 tot
1940, toen zij verhuisde naar
Raadhuisplein 32, het pand van
Max Cohen's gelukskantoor.
Van 1922-1925 hebben op de
verdieping nog Jan Kootstra en
Wilhelmina Jonker gewoond.
Na 1940 is het pand verworven
door de Raad van Arbeid die er
een woning voor de concierge
van heeft gemaakt. Dat was
de heer Groen(e)veld. In 1947
is er in de tuin een nieuw kan
toorpand opgetrokken, hetwelk
in 1993 is gesloopt. In latere
tijd heeft de heer Th. Dijkstra
(boekhandelaar) er nogge
woond, die het huis in de jaren
tachtig heeft verkocht aan de
gemeente, waarna het onder
deel uitmaakte van het conser
vatorium.
Zijn er onder de lezers van het
"Kleine Krantsje" die herinne
ringen hebben aan dit monu
mentale pand en zijn bewo
ners? Graag uw reacties.
Leeuwarden
A. Fahner
Volgens de gegevens in
onze archieven is Grietje
van der Woude, geboren 13
maart 1908 en waarschijnlijk
dezelfde, die uw pand be
woonde, overleden op 20
maart 1943 in Sobibor.
Red. 't KI. Kr.
KERSTREIS1944
Vijftig jaar geleden had de laat
ste barre oorlogswinter ons
Wonen aan de Eewal: voor
recht voor enkelen... (Foto:
Fenno Schoustra)
land in zijn greep. Het was
hard werken'om te overleven.
Sjouwen om de nodige etens
waren te vinden, hout voor de
rus, het beroemde kacheltje.
Aan alles was groot gebrek.
Het "organiseren" van de le
vensbenodigdheden werd voor
het grootste gedeelte gedaan
door vrouwen en kinderen.
Heel veel mannen en jongens
moesten onderduiken. En zo
ploeterden we verder.
In onze familie bestond zorg
over de alleenwonende bejaar
de oma in Haren (Gr.). Open
baar vervoer bestond niet
meer. Telefoon en post hadden
het laten afweten. Dus ging ik
in de kerstvakantie op stap
naar Haren. Er bestond nog
een diligenceverbinding tussen
Leeuwarden en Groningen. Met
de nodige moeite kon ik daarin
een plaatsje krijgen.
De diligence was een fraaie
wagen met rondom grote gla
zen ramen. Van voren naar
achteren liep een middenpad.
De reizigers zaten goed inge
pakt met de ruggen naar de ra
men en het gezicht naar het
middenpad. Verwarming was
afwezig. Achterin via een trapje
instappen en toen maar op
stap. De voerman zat op de
bok en het armzalige paardje
had toch nog de kracht om ons
naar Groningen te trekken.
Na enkele uren rijden was er
een stop in een logement aan
de linkerkant van de Groninger
straatweg. Er stond in de ge
lagkamer een grote stoof, waar
elke passagier een tijdje op
mocht staan om zijn koude
voeten op te warmen. In Bui
tenpost was de eerste dagroute
voorbij. Een echtpaar en ik
vonden onderdak in een loge
ment rechts van de weg. We
kregen wat eten van de eige
naars, hielden voorzichtige ge
sprekjes. Ik kreeg een bed een
verdieping hoog. Ik werd met
kaarslicht naar boven gebracht
en verder ging alles op de tast.
Bij het wakker worden zag ik
dat mijn bed tussen stoelen en
tafeltjes in een grote gelagka
mer stond.
De volgende namiddag bereik
ten wij zonder problemen het
centrum van Groningen. Daar
na nog een fikse wandeling
naar Haren en daar vond ik
een verraste en blije oma, met
wie het naar omstandigheden
prima ging. Zij ging met veel
animo de moeilijkheden te lijf.
Ik mocht niet vertrekken zonder
voor de familie een koffer met
levensmiddelen mee te nemen,
helaas een behoorlijk zware
koffer.
Terug in Groningen, bij de dili
gence was de toestand precair
geworden. Er was veel sneeuw
gevallen en de koetsier durfde
niet te vertrekken. Uiteindelijk
gingen we toch met weinig pas
sagiers. Maar in de buurt van
Grijpskerk maakte de wagen
een geweldige schuiver en
schoot bijna de sloot in. Voor
de koetsier was het toen tot
hier en niet verder. Met een an
dere passagier ging ik toen lo
pend richting Leeuwarden. Bij
Visvliet begon het donker te
worden. Mijn medereizigster
kwam ook uit Leeuwarden, zij
had een corsettenzaak op het
hoekje van de Peperstraat en
de Weaze. Samen kregen we
een lekker, maar wel wat smal
bed in een hotelletje in Visvliet.
c
De volgende dag weer op stap
naar Leeuwarden. Het was
sprookjesachtig mooi buiten
met al die sneeuw. Er was
geen verkeer op de weg en het
was heel stil om ons heen, je
hoorde de stilte, zogezegd.
Maar geen verkeer betekende
ook geen mogelijkheid om te
liften. En het was nog in de
Kerst nadagen. Wij begonnen
moe te worden en de koffer
werd steeds zwaarder. Daar
stopte een Duitse militaire bus
voor ons, en mof of geen mof,
wij stapten in. Er zaten twee
Duitse militairen in de bus heel
somber met elkaar te praten en
verder werd er niets gezegd.
Het einde van de lift was bij het
station van Veenwouden.
Wij gingen eens kijken of we in
het stationsgebouw wat te drin
ken konden vinden. Bij het bin
nenkomen in de gelagkamer
waanden we ons in een volko
men vreemde wereld. Van bo
ven naar beneden hing de zaal
vol oranje slingers. Oranje,
oranje en nog eens oranje. Wij
waren in een oranjehemel te
rechtgekomen, iets wat in deze
vijandige oorlogswinter hele
maal onmogelijk was.
Waarschijnlijk hadden Duitse
soldaten de slingers gevonden
en gebruikt bij hun Kerstfeest.
Wij gingen opgetogen naar bui
ten en kregen al gauw een lift
naar Leeuwarden. En daarmee
waren wij weer thuis.
Leiden
Tjaaktje F. Lugtenborg
MECANODOZEN
De foto van de firma Van Gel
der en Van der Meulen in de
W0*ïm
rubriek "Uit Grootmoeders An
sichtenalbum" deed mij denken
aan de prachtigste Marklin en
Bingspoortreinen en stoomma
chines, die hier te koop waren.
De concurrent was de firma J.
Postma van de Wirdumerdijk,
die ook sterk was in Mecano-
dozen, voor beginners doos O,
voor de "volmaakten" doos
nummer 7.
Daarmee kon men alles bou
wen, zoals functionele auto
versnelling, autostuurinrichting
en cardanoverbrenging vanaf
de versnellingsbak tot op de
achterwielaandrijving.
In de bovenwoning van het si
garenmagazijn Bams in de
Schrans, ook afgebeeld in 't
Kleine Krantsje, woonde vroe
ger een schoolvriend van mij,
Willem Wichers Boelens. Deze
jongen was in het bezit van
Mecano nummer 7 en hij kon
alles bouwen, wat hij wou - hij
werd later natuurlijk Delfts Inge
nieur.
Dit speelgoed, reeds eind 1800
ontwikkeld door de heer Frank
Hornby te Liverpool, is na hon
derd jaar nog zeer goed bruik
baar en is nu in heel speciale
winkels zelfs nog wel verkrijg
baar.
n
Leeuwarden
DE JOOD!"
Lijfering
In het jubileumnummer van ok
tober stond onder de kOD "Die
vent van de muziek" een ver
haaltje over een jongetje, dat
de bezoekende dominee Wa
genaar bij zijn moeder aankon
digde met de kreet "Mamma,
Leeuwarden, Nieuweweg 7-11
tel. 058-131215*
hier is die vent van de muziek!"
De knaap had tijdens een eer
dere kerkdienst meer genoten
van de orgelmuziek, dan van
de predikant.
Wel, ook ik genoot tijdens de
verplichte kerkgang van het
prachtige orgelspel van George
Stam! En dat voorval deed mij
de volgende herinnering herle
ven.
In diezelfde tijd kwamen er veel
kooplui met hun handelswaar
langs de deur. Zo kwam er bij
ons vaak een (joodse) koop
man in manufacturen.
Eens deed mijn jongere broer
op zijn bellen de deur open en
riep hij naar boven: "Moeke,
hier is de Jóód!"
Haastig kwam mijn moeder
naar beneden lopen om mijn
broer terecht te wijzen: "Jonkje,
dat mógst niet sègge!"
Waarop meteen het antwoord
kwam: "Mar dat seit Moeke
tochoekaltiedü!"
Enschede S. D. Postmus
Was het Hartogh Cohen, die bij de familie Postmus aan de deur
belde? Hartogh (1875-1942) ging met een kar met manufacturen
door de stad. Maar hij verkocht ook zure bommen. Vandaar zijn
bijnaam: De Zuurkoning. (Foto: Collectie Fenno Schoustra/'t Kleine
Krantsje)
