BOERDERIJ KALVERDIJKJE
■Hl
'T KLEINE KEANTSJE
SCHOORSTEEN STUK
UIT HET HEMELTSJE
Oeroud nieuws uit de
Stads- en Dorpskroniek
van dr. G. A.
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 11
Dit is een foto van een bijzonder schilderij uit het bezit van de
Leeuwarder antiqairs A. C. Beeling en Zn. Het werk heeft gezeten
in de schoorsteenmantel van "Het Hemeltsje" van de architect
Antonius Coulon in de Doelestraat, waarover wij onlangs hebben
geschreven. Het schoorsteenstuk, vervaardigd door de in 1768
overleden Albert Otto Swalue, kwam na het jammerlijke slopen
van het Hemeltsje in 1956, op een onbegrijpelijke manier terecht
bij een handelaar in ongeregeld aan de Nieuweburen, waarschijn
lijk de bekende "nestor" van de vrijdagmarkt Gerrit Visser.
Een ander verhaal spreekt over de schandalige situatie, dat een
particulier het historische stuk kon aantreffen in een afvalbak,
waarin het puin van het Hemmeltsje werd gestort. Tenslotte kwam
het schoorsteenstuk, voorstellende een Lodewijk de Veertiende
Console met het wapen van Coulon, waarop een vaas met bloem
stuk, tenslotte gelukkig in het bezit van de B. V. Beeling. Die heeft
er later een passende Lodewijk de Veertiende vergulde lijst aan
toegevoegd.
Overleden Trijntje Pieters Sijbersma, provenierske in
het Sint Anthony Gasthuis, waar zij acht en veertig
jaarlang een ijverige, trouwe dienstbare was (1837).
Pieter Brandsma, boekverkooper te Leeuwarden, ver
koopt in de Stadsschuttersdoele de bibliotheek van
Foeke Sjoerds, schooldienaar en dorpsrechter te Nij-
kerk(1771j.
Aanbesteed het bouwen van twintig arbeidswoningen
op Werkmanslust te Leeuwarden (1873).
De verjaardag van Stadhouder Willem V gevierd met
kanongebulder. De zevenjarige Severinus Menetree,
zoon van den sous-luitenant Joh. L. Menetree uit het
regiment van generaal Burmania, lost het eerste schot
(1753).
De kastelein L. M. Kramer met eenige liefhebbers van
Sint Jacobiparochie laten verkaatsen drie zilveren le
pels. Als de prijs gewonnen wordt door een partuur,
dat niet in de gemeente hoort, zullen zij daarenboven
nog op een glas besten wijn getracteerd worden. Daar
de prijs er in geen vijftien jaar is weggehaald, zouden
de ingezetenen zulks gaarne zien (1833).
In het nieuwe Stadsweeshuis te Leeuwarden wordt
het herinneringsfeest gevierd aan M. A. Baljée, die
een eeuw geleden geboren was op het Hoekster Ach
terom, in het weeshuis kwam, opklom tot Raad van
West-lndië en het Weeshuis universeel erfgenaam
maakte van zijn vermogen (1852).
In vooroorlogse jaren heeft er
ook in Leeuwarden een afde
ling van de NBAS bestaan -
dat was de Nederlandse Bond
van Abstinent Studerenden.
Abstinent Studerenden waren
jongelui van de Ulo's, de Hoge
re Burger Scholen, het gymna
sium en de kweekschool, die
geen alcohol dronken - absti
nentie is de vrijwillige onthou
ding, inzonderheid van spijs,
drank en geslachtelijke om
gang.
Er zullen zeker nog veel oude
ren zijn, die prettige herinnerin
gen bewaren aan hun lidmaat
schap van deze NBAS en die
met veel genoegen terugden
ken aan onbezorgde jaren, met
vrienden en vriendinnen door
gebracht.
De leden plachten in het week
end bij elkaar te komen in hun
"Hok" aan de Eestraat en om
dat er veel aan volksdansen
werd gedaan, kon het gebeu
ren, dat er zich heel wat be
langstellenden verzamelden op
het pleintje naast de Manege
om de verrichtingen van de
dansende jongens en meisjes
te volgen.
Ook werden er fietstochtjes ge
maakt langs traditionele route's
als die van de Kanterlanden en
de Vierhuisterweg, terwijl velen
genoegen vonden in het volgen
van Esperantocursussen.
Later 'verplaatsten de activitei
ten zich naar een lokaliteit in
de Gloppe in de Weerd en ook
in de Willem Sprengerstraat
zijn de Abstinent Studerenden
een tijd gezellig bij elkaar geko
men.
Waar nu, in het oosten van de
stad, de Reinier de Graafstraat
ligt, liep in vroeger jaren het
Kalverdijkje, waarvan - verder
op - een restant nog altijd be
staat - het komt tegenover de
plaats waar weleer het Oud
Tolhuis stond, op de Groninger
straatweg uit.
Aan dat Kalverdijkje, zo onge
veer tegenover de Schape
straat, stond ooit een grote
boerderij, die welbekend was
bij de Leeuwarders, omdat ie
dereen die gebruik maakte van
het Kalverdijkje deze plaats
moest passeren.
En dat deden weleer heel wat
wandelaars en fietsers - zij gin
gen hier dwars door de weilan
den heen om er, fijn buiten de
stad, de pure natuur op te snui
ven.
De boerderij, die heel lang door
een familie Tysma bewoond is
geweest, moest het veld rui
men, toen de stad op deze
plaats in oostelijke richting be
gon op te rukken.
Zo zag Simon Tysma zich ge
noodzaakt het boerenbestaan
op te geven - het was in de
winter van 1931 en '32, dat hij
de plaats verliet om niet lang
daarna een sigarenzaak te be
ginnen aan het Naauw, dicht bij
de Sint Jacobsstraat.
De boerderij werd toen nog niet
direct afgebroken en boer Tys
ma kreeg zowaar nog een op
volger in de veehouder W. E.
Kooistra, die uit Jellum kwam.
Zeven jaar heeft deze Kooistra
de state nog bewoond, maar in
mei 1939, vlak voor het uitbre
ken van de oorlog dus, was het
toch zo ver: de boerderij, die
hier altijd zo'n markante plaats
had ingenomen, werd tot de
laatste steen toe afgebroken.
Maar dat betekende toch nog
niet het einde van het bouw
werk. Dank zij notaris Nanne
Ottema, die zich zo vaak in
spande om het oude te behou
den, werd al het bouwmateriaal
vervoerd naar Molenend en
daar is de plaats door de Rij-
perkerker timmerman S. Vlieger
in oude glorie hersteld.
