'TKLEIHE KEAHTSJE
MSDRAMA
KINDERSPEL
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 13
(Vervolg van pag. 4)
van de koster van de Wester-
kerk.
Daar naast was een leslokaal
en daar gaf ds. Vorenkamp ca
techisatieles. Ik heb dat ver
scheidene jaren gedaan, dus ik
ken die buurt heel goed. Het
was toen al een heel andere
buurt en er zal inderdaad wel
niets meer van over zijn.
Toen ds. Vorenkamp ziek werd
kwam er een nieuwe dominee
bij, dat was ds. Bruins en die
gaf ergens bij de Oosterkade
les, ook weer in een steegje.
En de Westerkerk is intussen
een muziekcentrum geworden.
Ik vind dat een afgang. Maar
ja, dan is zo'n kerk toch nog
ergens goed voor.
Apeldoorn
J. Boersma-van der Wijk
DENBAS
Tot mijn grote verbazing trof ik
in het Kleine Krantsje een bij
drage aan over de Nederlandse
Bond van Abstinent Studeren
den.
Zelf ben ik van '36 tot '41 lid
geweest van de NBAS. De
bond doekte zichzelf op toen
de joodse leden geen lid meer
mochten zijn. Een vereniging
van Vrienden van het NBAS-
bondshuis (de door NBAS in
Oldebroek gebouwde jeugdher
berg: plaats voor de verschil
lende bondscongressen die elk
jaar enige malen plaatsvinden)
werd toen opgericht, omdat de
leden hechtten aan het voort
bestaan van het geestelijke kli
maat dat de bond hun had ge
boden.
Voor mij en een aantal vriend-
(inn)en uit die tijd is het lid
maatschap van de NBAS le
vensbepalend geweest.
In de beginselverklaring stond,
dat wij er naar streefden ons
bewust te zijn van onze per
soonlijke verantwoordelijkheid
voor de samenleving, zoals die
o.a. tot uiting kwam door de
daad van de geheelonthouding.
De NBAS was een zogenaamd
ongeleide jeugdbeweging, dat
wil zeggen niet geleid door ou
deren of begeleid door geeste
lijke adviseurs.
Mijn reactie op de bijdrage in
het KK werd eigenlijk losge
maakt door de zin: "abstinentie
is de vrijwillige onthouding, in
zonderheid van spijs, drank en
geslachtelijke omgang". Deze
te gecomprimeerde formulering
heeft een onbedoeld komisch
effect: we zouden het niet lang
meer gemaakt hebben.
Wat spijs betreft: er waren vele
leden vegetariër; wat de drank
betreft: geen alcohol; wat de
geslachtelijke omgang betreft:
geen seks om de seks, maar
alleen als uitdrukking van per
soonlijke verbondenheid en ge
negenheid. Het zich afzonderen
van "stelletjes" tijdens bonds-
activiteiten (vergaderingen,
congressen) werd niet graag
gezien, dat kon wel in de eigen
tijd.
Door de open wijze van om
gaan met elkaar zijn vele deug
delijke banden gesmeed. Ik kan
zo vijf meer dan vijftigjarige hu
welijken van NBAS-vrienden en
vriendinnen opnoemen uit mijn
omgeving.
Er is wel eens geschreven over
een afdwaling naar het fascis
me door enkele leden, maar
daarvan had ik nooit iets verno
men.
Er waren er vast meer in het
verzet. Mijn vrouw was in Fries
land koerierster. Ik zat zelf in
Rotterdam, waar ik in de oorlog
werkte, in het verzet. Een vroe
gere Leeuwarder, die in Rotter
dam studeerde is wegens ver
zetsdaden door de Duitsers
gefusilleerd. In de hele bond
zaten er nog veel meer in het
verzet.
De noordelijke afdelingen
(Leeuwarden en Groningen)
waren, wat allerlei experimen
ten in leefwijze en denkwijze
betreft, nogal rustig, al probeer
den wij ons wel door lectuur en
het bezoeken van lezingen
over levensbeschouwelijke en
maatschappelijke onderwerpen
zo veelzijdig mogelijk te oriën
teren.
Tot slot: het 'hok' in de Gloppe
in de Weerd was de (vroegere)
werkplaats van de pianohandel
van mijn vader (Weerd 4), die
in '39 werd geliquideerd, de
pianohandel dan, niet mijn va
der.
Leeuwarden J. J. Sljses
DeNBAS
Ik las met verrassing het stukje
over de NBAS. Ook ik heb nog
veel prettige herinneringen aan
de tijd dat ik er lid van was. Het
was niet zo heel erg lang. Een
paar jaar voor de oorlog en nog
een tijdje gedurende de oorlog,
tot we gedwongen werden om
er mee op te houden. Toen
kwamen kleine groepjes nog
wel bij elkaar thuis voor boek
besprekingen, muziekavonden
en zingen. Ik werd lid toen we
in de Weerd samen kwamen
en later boven een garage in
de Willem Sprengerstraat, wat
handig was voor mij, want ik
woonde in de Meidoomstraat.
We hadden een mooi koortje.
Ik heb mijn hele leven van zin
gen gehouden en zing nu nog
in een kerkkoor.
Ik herinner me nog de fiets- en
wandeltochten en het volksdan
sen. Ik heb zelf ook Esperanto
geleerd, maar dat was voor
mijn tijd in de NBAS. Ik herin
ner me niet veel namen meer,
mijn neef Jaap Meyer, die mij
de eerste maal meenam, Trijn
Bleeksma, die ook bij mij op
het koor 'Excelsior1 zong. Ik zie
de gezichten nog voor me en
heb nog foto's, maar namen
ontkomen me.
Het was een prachtige tijd en
het is jammer dat de jeugd van
tegenwoordig zoiets niet meer
heeft. Wij waren vol idealen.
Maar in deze tijd is het moeilijk
om nog idealen te hebben.
Canada
Mrs. K. Soiseth-Kooistra
DeNBAS
Het nostaligische genoegen bij
lezen en zien in het Kleine
Krantsje, verdiepte zich bij het
stuiten op het artikej over de
NBAS. Dat werd omzien in ver
wondering: vijftig jaar van soci
ale dynamiek tussen toen en
nu. Als NBAS'ers in bezettings
tijd samenkomend boven de
garage van rijschoolhouder De
Vries in de Willem Sprengers-
straat trachtten wij de tijd voor
te zijn.
Heroriëntatie van oude waar
den was aan de orde. We kwa
men uit verschillende zuilen sa
men. Want het oude Leeu
warden was niet alleen ver
deeld in sociale niveau's... Di
verse godsdienstige, politieke,
humanistische en niet-levens-
beschouwelijke kringen ver
deelden de bevolking.
Tegelijkertijd was het zo dat
destijds in Leeuwarden ieder
een (bijna) iedereen kende. Ze
ker in "eigen kring of stand".
De kleine NBAS-afdeling her
bergde vogels van uiteenlopen
de afkomst; dat gaf discussies
en heroriëntatie op oude waar
den, op de slechte economi
sche conjunctuur van de jaren
dertig en de grote, langdurige
werkeloosheid. Het nazigeweld
stond ons, heel jonge mensen,
naar het leven en isoleerde ons
bestaan.
In alle onzekerheid van toen
haakten we naar: "de bevrij
ding", warmden ons aan elkan
ders vriendschap, maakten ook
allerlei ontspannende en vrolij
ke uren door en oriënteerden
ons op "de vrije wereld van
morgen".
Toen de Oldehove-klokken de
val van Hitiers 1000-jarig rijk in
luidde en tegelijk vrij burger
schap voor ons, sloegen de
meeste NBAS'ers hun vleugels
uit en gingen op weg naar
nieuwe studies, banen en ver
dere ontwikkelingen. Het ineen
storten van het nazi-imperium
werd via wederopbouw gevolgd
door een razendsnel verander
de wereld. De spectaculaire
ontwikkelingen van de informa
tica en de electronische tech
nologie, het inburgeren van mi
granten geven toekomst
scenario's waarvan niemand,
dus ook geen NBAS'ers had
kunnen dromen in 1945. Wat
een onwentelingen in Ljouwert
zal het Kleine Krantsje in 2045
kunnen vermelden...
St. Maarten (N.H.)
Ds. Joop Pietersen
(Vervolg van pag. 8)
Meester kon goed inzicht ge
ven in de natuurkunde. Nog
herinner ik me zijn les over
goede en slechte geleiders,
over de warmte en de toepas
sing in het dagelijks leven.
In die klas kwam ook de oplei
ding voor de H.B.S. en kweek
school voor onderwijzers aan
de orde.
Als ik die schooljaren overzie,
dan blijven beelden bij je han
gen. Zoals die van de eerste
april, de dag van de overgang.
Alle kinderen stonden in groe
pen in de grote gang en mees
ter Rosingh stond op een trapje
en las de namen van de kinde
ren die "overgingen", bevor
derd werden. Het was bij het
opnoemen van de namen dat
er een meisje in snikken uit
barstte, het was Geesje Ham
stra, haar naam was niet opge
noemd, ze was dus blijven
zitten. Ik zie het nog voor me.
Ze ging met Teun, Marijke en
een jonger zusje op school.
Hun vader was Haje Hamstra,
huisschilder in de dorpsstraat.
Het bleek achteraf, dat meester
zich had vergist, haar naam
was door hem overgeslagen.
En wat was het hoogtepunt van
de school? Dat was de reünie
van het honderdjarig bestaan
nu met acht lokalen en de
naam "Aebingaschool", een
grootse herdenking, om veel
herinneringen uitte wisselen.
H.Z.
(Vervolg van pag. 7)
buurman op de fiets op uitge
trokken om vader Douma te
waarschuwen. Die werd niet di
rect de volle waarheid verteld;
alleen dat Jan in het water lag
en dat hij daarom direct thuis
moest komen.
Toen Sietze Douma thuis de
schuurdeur opende zag hij het
lijk van zijn dochter Antje lig
gen. Nog niet beseffend hoe
omvangrijk de ramp was, die
hem had getroffen, snelde hij,
roepend naar zijn vrouw, naar
de voorkamer. Maar die was
leeg en antwoord kreeg hij niet.
Nu vloog hij naar de paarden
stal, waar hij dokter Bakker en
enkele anderen bezig zag met
het verzorgen van zijn vrouw.
"Och heden" stamelde de ge
schrokken man, "heeft moeder
het al op de zenuwen gekre
gen?"
Maar meteen zag hij de natte
kleding en toen kwam het vre
selijke vermoeden bij hem op:
"Of heeft moeder er ook inge
zeten?"
"We zullen proberen haar weer
bij te brengen" was het ant
woord, dat hij kreeg.
Maar helaas, dat gelukte niet
meer. Ook de hulp van dokter
Van der Sande uit Wolvega,
die nog kwam assisteren,
mocht niet meer baten: de tra
gedie had drie levens geëist.
Toen de arme Sietze Douma
de volle waarheid begreep was
hij radeloos, net als de kinde
ren, die allen spoedig op de
hoogte waren.
En de hele bevolking in wijde
omgeving toonde zich diep be
wogen door de zware slag, die
deze ongelukkige familie zo
plotseling had getroffen.
Dit is een mooie afbeelding uit de oude doos van de hoek van de Voorstreek en
de Wortelhaven. Zijn alle mensen niet opvallend goed gekleed? Zeker op een
zondag gemaakt. (Foto: Collectie Fenno Schoustra/'t Kleine Krantsje)
