NAAM KOEMARKT
ZWART OP WIT
KANTOOR
R VASTE GOEDERE'N-
'T KLEINE KRAHTS JE
OUDE VERHALEN
ROND DIEPE VIJVER
OP KOOPACTE:
•NNEGA J. VAN DER STEEG
BIJ CAMMINGHASTINS
en
van
LEEUWARDEN
>ude koemarkt) 163.
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
"Heeft het stuk van het Ruiterskwartier tussen de Wirdumerdijk en de oude
Lombardsteeg ooit een andere naam gehad? Was dit eens de Oude Koemarkt mis
schien?" Dat was de vraag, die wij de vorige maal in 't Kleine Krantsje stelden, nadat
een van onze abonnees tot onze verbazing had geschreven, dat dit stuk straat in zijn
jonge jaren zo werd genoemd. Tot onze verbazing inderdaad, want hoewel we
natuurlijk wisten, dat eens op deze plaats de veemarkt is geweest, voor er een nieu
we markt werd aangelegd in de onmiddellijke nabijheid van het station, hadden we
nog nooit van een straatnaam Oude Koemarkt gehoord.
De aanduiding is in vroeger
jaren dus zeker gebruikt en zal
voor de meeste Leeuwarders
intussen verloren zijn gegaan.
Van de stelling, dat er ook een
officieel straatnaambord aan
een van de winkelpanden geze
ten heeft, kregen we nog geen
bevestiging, maar er zijn in
ieder geval toch meer mensen,
die dat zeker menen te weten.
Trouwens, dat de Oude
Koemarkt geen officiële straat-
pagina 6
naam is geweest mogen we
wel aannemen. Daarom komt
de aanduiding ook niet voor in
dat straatnaamboekje van Wim
Dolk, zoals daar ook niet in
voorkomt een kreet als
Bargesteeg en, om nog maar
eens wat te noemen, ook niet
de aanduiding De Vette Hoek,
die de Leeuwarders in vroeger
jaren zo graag gebruikten, wan
neer zij de Boterhoek bedoel
den...
Ook in het door Wim Dolk in
1969 geschreven werkje
"Leeuwarder Straatnamen"
komt de aanduiding niet voor;
in de Wijkbrieven van Leeuwar
den van 1843 en 1878 is deze
naam ook al niet te vinden.
Maar onze vraag heeft tot
gevolg gehad, dat we nu meer
weten, dan we wisten.
In de eerste plaats werden we
opgebeld door onze abonnee
de heer Klaes Sierksma te
Tytsjerk, die zijn jeugdjaren in
de omgeving van de
Wirdumerdijk en het Ruiters
kwartier heeft doorgebracht en
die ons zei heel zeker te weten,
dat de straat hier weleer Oude
Koemarkt heette.
Hij heeft zich er altijd over ver
baasd, dat de straatnaam
"Ruiterskwartier" vroeger pas
begon waar Sido van der
Meulen zijn bloemenzaak had
en hij meent, dat de naam
Oude Koemarkt best eens ver
dwenen kon zijn na de komst
van de Mercuriusfontein en dat
was in 1923.
ZEKER WETEN
Onze abonnee de heer Klaas
van der Meulen te Marssum,
een zoon van de net al
genoemde Sido van der
Meulen en die hier in 1925
werd geboren, zei ons desge
vraagd zeker te weten, dat dit
stuk van het Ruiterskwartier in
vroeger jaren inderdaad de
Oude Koemarkt werd
genoemd.
De heer L. Scheepstra te
Assen, wiens brief over de zaak
van deze straatnaam wij de
vorige maal afdrukten en die
zelf vijf en tachtig is, belde ons
om te zeggen dat hij na het
publiceren van zijn verhaal,
"voor alle zekerheid" nog even
zijn twee jaar jongere broer in
Rotterdam had gebeld met de
vraag naar de vroegere naam
van de straat.
"Ik weet niet beter dan Oude
Koemarkt," luidde zijn onmid
dellijke antwoord.
Tegenover deze getuigenissen
kwam, merkwaardigerwijs, wel
de mening te staan van onze
abonnee de heer J. Wouda, bij
wie wij ook informeerden,
omdat wij wisten, dat hij hier
eveneens is geboren en wel in
1915 in het hoekhuis, waar de
sigarenzaak van Bloemhof
was.
"Die naam Oude Koemarkt," zei
hij, "daar had ik nog nooit van
gehoord. Een aanduiding als
bijvoorbeeld De Bargesteeg
herinner ik me wel, maar Oude
Koemarkt, nee, werkelijk die
zegt me niks."
Terwijl deze affaire van de oude
straatnaam ons meer en meer
begon bezig te houden vonden
we op een avond bij thuiskomst
op onze redactie een dertiental
notariële stukken in de bus van
een gulle gever, die er zijn
naam niet had bijgezet, wat
trouwens wel vaker voorkomt
het is algemeen bekend, dat
't Kleine Krantsje altijd erg geïn
teresseerd is in oude stukken,
die op Leeuwarden en
Leeuwarders betrekking heb
ben.
Ook later meldde de schenker
zich niet, zodat we nog steeds
niet weten, of deze stukken van
verschillende notariskantoren
iets met het vraagstuk van de
straatnaam te maken hadden.
Of dat ze heel toevallig bij ons
"als geroepen" binnenkwamen.
Want waar bleek een van de
bijgesloten koopcontracten van
afkomstig te zijn? Wel, van het
Administratiekantoor en Kan
toor voor vaste goederen van
N. J. Sonnega en J. van der
Steeg uit Leeuwarden, dat (in
1930) gevestigd was aan het
Ruiterskwartier (Oude Koe
markt) 163."
DUS TOCH...
Dus toch; Oude Koemarkt,
zwart op wit - het kon niet
mooier!
Soms treft men in het leven van
nu dingen aan die oude
geschiedbeschrijvingen of
overleveringen bevestigen.
Op de plaats waar nu de
Supermarkt van De Boer is aan
de Voorstreek, heeft eens een
stins gestaan, die het woonhuis
was van de familie Cammin-
gha. Deze adellijke familie
woonde hier reeds vóór de stad
Leeuwarden bestond, dus vóór
het jaar 1200.
Bij die stins van Cammingha
was een geweldige tuin, die de
gehele ruimte vanaf de
Amelandstraat tot de Hoek-
sterpoort besloeg.
Omstreeks 1200 waren ook de
stadsgrachten er nog niet, die
zijn veel later gegraven, groten
deels door de grond van de
familie Cammingha. Er stond
wel een kerk, ongeveer waar
nu het parkeerterrein is, dat
was de Catharijnekerk, de
bebouwing die er nu is heet
daarom: Catharinahof.
In die tijd was er geen waterlei
ding, men ving het water op in
regenwaterbakken, er werden
ook wel pompen geslagen om
water uit de diepte te kunnen
halen. Volgens oude verhalen
moet er in de tuin van de
Cammingha's een vrij grote vij
ver geweest zijn, ongeveer op
de plaats waar nu het verzor
gingshuis 'Het Nieuwe Hoek'
staat. Het water uit deze vijver
diende als drinkwatervoorzie
ning voor de Cammingha huis
houding.
Het bouwbedrijf waarvan ik tal
van jaren directeur ben
geweest, heeft het verzorgings
huis 'Het Nieuwe Hoek'
gebouwd. Onder dit gebouw
moest een grote kelder worden
gemaakt. Toen wij de ontgra
ving hiervoor hadden gedaan,
kregen wij te maken met water
overlast, elke morgen als we
weer op het werk kwamen
stond er veel water in het gat
waarin wij de kelder moesten
maken.
Om een waterdichte kelder te
maken, kun je dat natuurlijk niet
hebben. Dus, uitzoeken: waar
komt al dat water vandaan.
Toen bleek ons, dat er in die
ontgraving een wel aanwezig
was, waaruit mooi helder water
met vrij grote kracht omhoog
borrelde.
Wij hebben er nogal wat moeite
voor moeten doen om die wel
af te stoppen. Dat heeft ons
ettelijke zakken cement gekost,
maar het moest gebeuren en
het is ook gelukt, toch blijft er
een gevoel van spijt bij je han
gen.
Als je dan zulke omstandighe
den ontmoet, denk je dat dit
een duidelijk bewijs is voor de
oude verhalen dat daar een
drinkwatervijver van de
Cammingha's was. En ik vind
het belangrijk dat in de naam
van het verzorgingshuis de
naam van het gehucht (Hoek),
dat daar was voordat
Leeuwarden bestond, bewaard
blijft.
Leeuwarden O. Heidinga
Een zeldzame opname uit de tijd,
Schoustra/'t Kleine Krantsje)
dat de Oude Koemarkt nog de koemarkt was. (Foto: Collectie Fenno