NAAM KOEMARKT ZWART OP WIT KANTOOR R VASTE GOEDERE'N- 'T KLEINE KRAHTS JE OUDE VERHALEN ROND DIEPE VIJVER OP KOOPACTE: •NNEGA J. VAN DER STEEG BIJ CAMMINGHASTINS en van LEEUWARDEN >ude koemarkt) 163. VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN "Heeft het stuk van het Ruiterskwartier tussen de Wirdumerdijk en de oude Lombardsteeg ooit een andere naam gehad? Was dit eens de Oude Koemarkt mis schien?" Dat was de vraag, die wij de vorige maal in 't Kleine Krantsje stelden, nadat een van onze abonnees tot onze verbazing had geschreven, dat dit stuk straat in zijn jonge jaren zo werd genoemd. Tot onze verbazing inderdaad, want hoewel we natuurlijk wisten, dat eens op deze plaats de veemarkt is geweest, voor er een nieu we markt werd aangelegd in de onmiddellijke nabijheid van het station, hadden we nog nooit van een straatnaam Oude Koemarkt gehoord. De aanduiding is in vroeger jaren dus zeker gebruikt en zal voor de meeste Leeuwarders intussen verloren zijn gegaan. Van de stelling, dat er ook een officieel straatnaambord aan een van de winkelpanden geze ten heeft, kregen we nog geen bevestiging, maar er zijn in ieder geval toch meer mensen, die dat zeker menen te weten. Trouwens, dat de Oude Koemarkt geen officiële straat- pagina 6 naam is geweest mogen we wel aannemen. Daarom komt de aanduiding ook niet voor in dat straatnaamboekje van Wim Dolk, zoals daar ook niet in voorkomt een kreet als Bargesteeg en, om nog maar eens wat te noemen, ook niet de aanduiding De Vette Hoek, die de Leeuwarders in vroeger jaren zo graag gebruikten, wan neer zij de Boterhoek bedoel den... Ook in het door Wim Dolk in 1969 geschreven werkje "Leeuwarder Straatnamen" komt de aanduiding niet voor; in de Wijkbrieven van Leeuwar den van 1843 en 1878 is deze naam ook al niet te vinden. Maar onze vraag heeft tot gevolg gehad, dat we nu meer weten, dan we wisten. In de eerste plaats werden we opgebeld door onze abonnee de heer Klaes Sierksma te Tytsjerk, die zijn jeugdjaren in de omgeving van de Wirdumerdijk en het Ruiters kwartier heeft doorgebracht en die ons zei heel zeker te weten, dat de straat hier weleer Oude Koemarkt heette. Hij heeft zich er altijd over ver baasd, dat de straatnaam "Ruiterskwartier" vroeger pas begon waar Sido van der Meulen zijn bloemenzaak had en hij meent, dat de naam Oude Koemarkt best eens ver dwenen kon zijn na de komst van de Mercuriusfontein en dat was in 1923. ZEKER WETEN Onze abonnee de heer Klaas van der Meulen te Marssum, een zoon van de net al genoemde Sido van der Meulen en die hier in 1925 werd geboren, zei ons desge vraagd zeker te weten, dat dit stuk van het Ruiterskwartier in vroeger jaren inderdaad de Oude Koemarkt werd genoemd. De heer L. Scheepstra te Assen, wiens brief over de zaak van deze straatnaam wij de vorige maal afdrukten en die zelf vijf en tachtig is, belde ons om te zeggen dat hij na het publiceren van zijn verhaal, "voor alle zekerheid" nog even zijn twee jaar jongere broer in Rotterdam had gebeld met de vraag naar de vroegere naam van de straat. "Ik weet niet beter dan Oude Koemarkt," luidde zijn onmid dellijke antwoord. Tegenover deze getuigenissen kwam, merkwaardigerwijs, wel de mening te staan van onze abonnee de heer J. Wouda, bij wie wij ook informeerden, omdat wij wisten, dat hij hier eveneens is geboren en wel in 1915 in het hoekhuis, waar de sigarenzaak van Bloemhof was. "Die naam Oude Koemarkt," zei hij, "daar had ik nog nooit van gehoord. Een aanduiding als bijvoorbeeld De Bargesteeg herinner ik me wel, maar Oude Koemarkt, nee, werkelijk die zegt me niks." Terwijl deze affaire van de oude straatnaam ons meer en meer begon bezig te houden vonden we op een avond bij thuiskomst op onze redactie een dertiental notariële stukken in de bus van een gulle gever, die er zijn naam niet had bijgezet, wat trouwens wel vaker voorkomt het is algemeen bekend, dat 't Kleine Krantsje altijd erg geïn teresseerd is in oude stukken, die op Leeuwarden en Leeuwarders betrekking heb ben. Ook later meldde de schenker zich niet, zodat we nog steeds niet weten, of deze stukken van verschillende notariskantoren iets met het vraagstuk van de straatnaam te maken hadden. Of dat ze heel toevallig bij ons "als geroepen" binnenkwamen. Want waar bleek een van de bijgesloten koopcontracten van afkomstig te zijn? Wel, van het Administratiekantoor en Kan toor voor vaste goederen van N. J. Sonnega en J. van der Steeg uit Leeuwarden, dat (in 1930) gevestigd was aan het Ruiterskwartier (Oude Koe markt) 163." DUS TOCH... Dus toch; Oude Koemarkt, zwart op wit - het kon niet mooier! Soms treft men in het leven van nu dingen aan die oude geschiedbeschrijvingen of overleveringen bevestigen. Op de plaats waar nu de Supermarkt van De Boer is aan de Voorstreek, heeft eens een stins gestaan, die het woonhuis was van de familie Cammin- gha. Deze adellijke familie woonde hier reeds vóór de stad Leeuwarden bestond, dus vóór het jaar 1200. Bij die stins van Cammingha was een geweldige tuin, die de gehele ruimte vanaf de Amelandstraat tot de Hoek- sterpoort besloeg. Omstreeks 1200 waren ook de stadsgrachten er nog niet, die zijn veel later gegraven, groten deels door de grond van de familie Cammingha. Er stond wel een kerk, ongeveer waar nu het parkeerterrein is, dat was de Catharijnekerk, de bebouwing die er nu is heet daarom: Catharinahof. In die tijd was er geen waterlei ding, men ving het water op in regenwaterbakken, er werden ook wel pompen geslagen om water uit de diepte te kunnen halen. Volgens oude verhalen moet er in de tuin van de Cammingha's een vrij grote vij ver geweest zijn, ongeveer op de plaats waar nu het verzor gingshuis 'Het Nieuwe Hoek' staat. Het water uit deze vijver diende als drinkwatervoorzie ning voor de Cammingha huis houding. Het bouwbedrijf waarvan ik tal van jaren directeur ben geweest, heeft het verzorgings huis 'Het Nieuwe Hoek' gebouwd. Onder dit gebouw moest een grote kelder worden gemaakt. Toen wij de ontgra ving hiervoor hadden gedaan, kregen wij te maken met water overlast, elke morgen als we weer op het werk kwamen stond er veel water in het gat waarin wij de kelder moesten maken. Om een waterdichte kelder te maken, kun je dat natuurlijk niet hebben. Dus, uitzoeken: waar komt al dat water vandaan. Toen bleek ons, dat er in die ontgraving een wel aanwezig was, waaruit mooi helder water met vrij grote kracht omhoog borrelde. Wij hebben er nogal wat moeite voor moeten doen om die wel af te stoppen. Dat heeft ons ettelijke zakken cement gekost, maar het moest gebeuren en het is ook gelukt, toch blijft er een gevoel van spijt bij je han gen. Als je dan zulke omstandighe den ontmoet, denk je dat dit een duidelijk bewijs is voor de oude verhalen dat daar een drinkwatervijver van de Cammingha's was. En ik vind het belangrijk dat in de naam van het verzorgingshuis de naam van het gehucht (Hoek), dat daar was voordat Leeuwarden bestond, bewaard blijft. Leeuwarden O. Heidinga Een zeldzame opname uit de tijd, Schoustra/'t Kleine Krantsje) dat de Oude Koemarkt nog de koemarkt was. (Foto: Collectie Fenno

Historisch Centrum Leeuwarden

’t Kleine Krantsje, 1964-1997 | 1996 | | pagina 6