PLAATSKE VAN BOTTEMA
HONNEWEER
- -
'T KLEINE KEANTSJE
Noodlottige
momenten
in Leeuwarden
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 12
HALBE VAN DER VEEN
35 jaar
HENDRIKSCHIPPERS
27 jaar
REITZE VAN DER VEEN
26 jaar
Woonden respectievelijk Wes
terstraat, Nieuweburen en
Schoppershof. Kwamen om het
leven door, vluchtend voor de
Duitsers, te belanden in een
mijnenveld bij Wijlaarderburen.
(1944)
Drie en een halve maand later
overleed aan de gevolgen nog
een vierde slachtoffer:
SIMON VLIETSTRA
35 jaar
die woonde in de Ciprianus-
steeg. Er was slechts één over
levende, Dirk (Dukke) van Dijk.
SIDOVAN DER VEEN
34 jaar
Circusmedewerker, die een ver
dieping had gehuurd boven de
Matrassenwinkel van Kreeft aan
de Voorstreek. Twee voorbijgan
gers ontdekten daar 's nachts
vijf voor half drie, dat er brand
was ontstaan in de winkel. De
brandweer verloor kostbare tijd,
doordat het moeilijk was in het
stalen rolluik over de volle
breedte van de voorgevel een
gat te maken. De bewoner van
de bovenverdieping was in de
laaiende vuurzee, die ontstond,
reddeloos.
(1995)
TIETJE STAPERSMA-
WINKLER
73 jaar
Overbekend stadstype, dat als
"Ouwe Tietsje" werd aangeduid.
Oorspronkelijk flinke boerin, die
door heel veel verdriet en
tegenslagen aan lager wal was
geraakt. Trok op straat vooral de
aandacht van de jeugd door
onder de herhaalde uitroep
"Deutschland über alles!" met
haar wandelstok te dreigen,
waardoor ze veel werd ge
plaagd. Stak op een dag in
augustus, zonder op het verkeer
te letten, ter hoogte van de
L.A.B.-garage aan de Schrans
de weg over ën werd door een
passerende vrachtauto ge
schept. Overleed drie dagen
later.
(1937)
TINUS KWAST
8 jaar
ANNE KWAST
5 jaar
JELLE KWAST
3 jaar
Verbleven bij afwezigheid van
de moeder, een veertig jaar
oude weduwe met negen kinde
ren, van wie er vijf woonden in
een tehuis, in een afgesloten
achterkamer op de bovenver
dieping van een huis aan de
Eebuurt. Doordat ze daar speel
den met lucifers brak er brand
uit, zoals al enkele malen eer
der was gebeurd. Een vierde
kind, een meisje van twaalf jaar,
dat in een voorkamer sliep,
sloeg door te schreeuwen alarm
en kon met behulp van een lad
der worden gered. Toen toege
schoten helpers de jongetjes
bereikten, bleken die allen al
dood te zijn.
(1965)
55
55
Onze abonnee de heer Ad. Fahner te Leeuwarden werd bij een
bezoek aan de klokkenmakerij van de bekende Jacob ten Hoeve in
Joure getroffen door fraaie barometers met verklaringen van het
weer in alle mogelijke talen en dialecten. Maar een verklaring in het
ons zo vertrouwde Leeuwadders was er niet bij.
Voor wat we hier misschien "honneweer" of "pokkeweer" noemen,
bleek op de "Hollandstalige barometer "hondeweer" te heten en als
geboren en getogen Liwadder, dacht onze abonnee direct aan echte
Liwadder verklaringen.
Zo sloeg hij het "Woardeboek fan ut Leeuwarders" op van A. C. B.
van der Burg met metwerking fan anderen". Niet over alle daarin
aangetroffen verklaringen was de heer Fahner zo enthousiast en
daarom plaatste hij voor zich zelf naast de "lijst Burg" een eigen "lijst
Ad".
Het is interessant nu alle drie lijsten eens naast elkaar te zien.
Nederlands Leeuwarders (Burg)
Storm
Regen
Onrustig
Wisselvallig
Mooi weer
Bestendig
Droog
Snikheet 40°
Bestendig 25°
Aangenaam 20°
Fris 15°
Hondeweer 10°
Koud 5°
Vorst 0°
Storm
Regen
Onrustech
Feranderlek
Moai wear
Duursem wear
Drooch
Hyt
Noflek
Fris
Honnewear
Koud
Forst
Liwadders (Ad)
Storm
Regen
Unrustug
Feranderluk
Moai weer
Duursaameer
Droog
Snikhiet
Seumers
Nofluk (Lékkur)
Frisjus
Pokkeweer
Koud
Fost, Friezend weer
De heer Fahner liet zo'n Liwadder lijstje lezen van onze abonnee de
heer Hendrik ten Hoeve, die er op sommige punten weer iets anders
over dacht. "Onrustig" zou hij liever "Rüzich" noemen,
"Duursaameer" eerder "Fast weer", "Snikhiet" liever "Smoorhief,
"Seumers" eerder "Fast" en "Pokkeweer liever "Honneweer".
Nu de heer Ten Hoeve in Joure zich desgevraagd bereid heeft ver
klaard zo'n barometer met echte Leeuwader verklaringen op de
markt te brengen is het denkbaar, dat lezers van onze krant zelf tek
sten kunnen bedenken, die de verschillende weertypen nog beter
kunnen weergeven. Daartoe doen we hierbij graag een oproep: wie
geeft zo goed mogelijk op z'n Leeuwarders aan wat voor weer we
krijgen? We zijn erg benieuwd naar wat de lezers van 't Kleine
Krantsje er van zeggen: Vredeman de Vriesstraat 18921 BP in
Leeuwarden.
Vandaag in 't Kleine Kran
tsje twee foto's van wat wij in
vroeger jaren altijd "het
plaatske van Bottema"
noemden - de boerderij aan
het Kalverdijkje van onze
abonnee de heer J. M. Bot
tema, die nu alweer vele
jaren "stil" in Leeuwarden
woont.
Dit van oorsprong boeren-
spultsje stond en staat nu
nog altijd dicht in de buurt
van waar het Kalverdijkje
een opvallende hoek van
negentig graden maakt en
heeft zich als bouwwerk
altijd kunnen handhaven,
terwijl andere boerderijen in
deze omgeving als bijvoor
beeld die van Tysma en
Poelsma al lang geleden
door de slopers met de
grond zijn gelijk gemaakt.
Op de bovenste foto zien we
het front van de boerderij
met als teken van nimmer
eindigende bedrijvigheid
een aantal melkbussen voor
de melkophaler van de
fabriek die elk moment met
zijn wagen langs kan
komen; op de tweede plaat
zien we Botte ma's boerderij
in wintertooi links met aan
de rechterkant de boerderij
van Poelsrha, die gestaan
heeft bij die net al genoem
de haakse hoek.
Als er één straat aan de
rand van de stad na de
Tweede Wereldoorlog ge
heel van karakter en aan
zien veranderde, dan is het
wel dit Kalverdijkje, dat ooit
als een wandelplaats bij de
Leeuwarders een geweldige
reputatie genoot. Een wan
deling "Het Kalverdiekje om"
met precies halverwege het
Oud Tolhuis als een dikwijls
welkome pleisterplaats zul
len velen zich herinneren,
waarbij zij zeker zullen
terugdenken aan beziens
waardigheden, die de moei
te waard waren om er letter
lijk even bij stil te staan.
Zoals bijvoorbeeld het veel-
gefotografeerde spinnekop-
molentje dicht bij de kruising
van het Kalverdijkje met de
Poppeweg, de watermolen,
die nog niet zo lang geleden
door de hand van vandalen
de vuurdood stierf en niet te
vergeten de aan het
Kalverdijkje staande boer
derijen, waarvan die van
Bottema dus nog altijd
bestaat.
In 1957 kregen de Botte-
ma's hier "vreemde" buren,
want toen besloot de
Afdeling Leeuwarden van de
Dierenbescherming zich
scheef achter hun plaats te
vestigen met wat aanvanke
lijk het Dierenasiel werd
genoemd - een naam, die
intussen gewijzigd is in de
wat beter geachte aandui
ding "Dierenopvang De
Wissel".
De beheerder van dit zeer
gewaardeerde instituut, de
heer Koos ter Horst, kreeg
eerst hier dichtbij een woon
plaats in het bescheiden
onderkomen, waar heel
vroeger een agent van poli
tie had gewoond, "pliesje
Dekkerom precies te zijn,
maar verhuisde later naar
de royalere behuizing waar
boer Bottema altijd had
gewoond en gewerkt.
En die situatie is nu nog
altijd zo: de dierenbescher
mers doen hier nog altijd
hun nuttige werk en de
beheerder zit ook nog altijd
in dat voormalige boeren
huis. Alleen die volle of lege
melkbussen zijn er niet
meer. Overigens veranderde
er weinig aan de situatie
rond deze Kalverdijkboer-
derij, waarvan de hierbij
afgedrukte foto's toch al
weer lang geleden zijn
gemaakt.
