'T KLEINE KEANT5JE
De twintigste eeuw
in ons Leeuwarden
BRIEF VAN BRAM UIT AMERIKA
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WÉRELD ER OMHEEN
pagina 15
De Leeuwarder Muziekschool krijgt in september een
nieuwe huisvesting en wel in het vroegere Gemeen
tehuis van Leeuwarderadeel aan de Schrans. Het Frysk
Orkest biedt de school een feestconcert aan in de
Harmonie. De directeur van de school, Jan Masséus,
wiens Concerto voor piano en orkest wordt uitgevoerd
met de componist als solist, krijgt een Gouden Viooltje
uitgereikt. (1966)
Er komt een tweede krant in Leeuwarden. Na de al
sinds 1752 bestaande Leeuwarder Courant zal er nu
ook Het Leeuwarder Nieuwsblad verschijnen. Het is
een uitgave van de familie Hepkema, die - in
Heerenveen - al lang Het Nieuwsblad van Friesland uit
geeft. Het Leeuwarder Nieuwsblad krijgt zijn drukkerij
en kantoor in een zeer representatief pand aan de
Galileër Kerkstraat. (1907)
Er vallen twee doden bij een noodlottige brand in de
Vuurwerkfabriek van de firma Schuurmans aan de
Harlingertrekweg. Eerder is dezelfde fabriek ook al door
branden eisterd geweest. (1937)
De gemeenteraad van Leeuwarden neemt het besluit
de Prins Hendrikbrug, nog altijd een vrij smalle draai
brug, te vervangen door een vaste brug. Het karakter
van de vaart langs de Willemskade zal dan geheel ver
anderen. Altijd immers is hier een levendig scheep
vaartverkeer geweest, denk maar aan de hier
immer aanwezige schepen van de Stanfries en aan de
beurtvaarders, die er altijd doorkwamen.
Er gebeurt wat groots in het hart van Leeuwarden: op
het Wilhelminaplein wordt een reusachtige parkeerkel
der aangelegd. De auto"s kunnen er aanstonds op twee
verdiepingen worden gestald. En op het dak van de kel
der zullen, net als vroeger, kermissen kunnen staan.
(1978)
Er zijn een maand lang vliegdemonstraties èn rond
vluchten bij en vanaf het vliegveldje aan het
Kalverdijkje. Daarbij maakt een Poolse parachutist, wat
niet de bedoeling is, een lelijke landing in een sloot.
(1920)
De koffiehuishouder Gerrit Jan Regnery heeft het vroe
gere woonhuis van Mr. H. D. Ketwich Verschuur op de
hoek van de Sophialaan en de Van Swietenstraat laten
verbouwen en opent het nu als Hotel, Café-Restaurant.
Het krijgt de naam De Kroon. (1911)
Een steeds zeldzamer wordend verschijnsel: er slaan
twee paarden op hol en wel in de Bleekerstraat. Een
bediende van Stokvis brengt de dravende dieren tot stil
stand bij de De Wetstraat. (1949)
Er wordt nu al zoveel gevoetbald in onze provincie, dat
men het wenselijk vindt een speciale bond op te richten.
Dat gebeurt in een vergadering in het Oranjehotel en
het wordt de Friese Voetbal Bond. (1904)
De Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Friesland
betrekt een uit 1874 daterende fraaie villa op de hoek
van de Willemskade en de Sophialaan. (1926)
De N.T.M., de Nederlandsche Tramweg Maatschappij,
gaat in Leeuwarden van start met een stadsdienst met
vijf lijnen. Het wordt een moeizaam begin. De volks
mond spreekt al gauw van "autotochten van ouden van
dagen". (1947)
Het Oldehoofsterkerkhof, ooit een vredige plaats waar
de Leeuwarders hun laatste rustplaats vonden, krijgt
een geheel andere bestemming: de gehele ruimte
wordt als parkeerplaats ingericht. De voorziening blijkt
nodig nu het aantal auto's in de stad nog voortdurend
stijgt. (1978)
Op de twee en twintigste mei wordt de beruchte
Leeuwarder oorlogsmisdadiger Francois Exavarius
Lammert voorwaardelijk in vrijheid gesteld. Na negen
tien jaar kan hij in Breda de gevangenis De Koepel ver
laten. De man, die zovele doden op zijn geweten heeft
zal nog ruim zeven jaar buiten Friesland in vrijheid kun
nen leven. (1964)
In 1949 zijn mijn familie en ik
naar Californië geëmigreerd.
Hoewel het Hollands praten en
lezen nu nog best gaat, wordt
het schrijven toch wat moeilij
ker. In een vorig Kleine Krantsje
zag ik foto's van verschillende
gevelstenen, zoals die van "In
de Karseboom" in de Monnike-
muurstraat, in welk huis ik in de
veertiger jaren heb gewoond.
In september 1934 ben ik in
Leeuwarden en de Sontstraat
geboren en kort daarna is mijn
vader, Liekele of Nico, een taxi
bedrijf begonnen en verhuisden
we naar de Oostersingel, waar
we boven de garage woonden.
Vlak naast ons was een snoep
winkeltje.
Begin '39 zijn we weer verhuisd
en wel naar de Nieuweburen,
dicht bij de Breedstraat. Mijn
vader had toen een garage in
het pand, waar de handelaar
Winsemius in had gezeten.
Daar heeft een Dirk Faber in 't
Kleine Krantsje ook over
geschreven.
Wij woonden toen naast de
garage en boven de bakkerij
van Andela, dus vlak naast
Faber, die ons misschien nog
kan herinneren.
Na twee jaar in Assen te heb
ben gewoond, kwamen we weer
in Leeuwarden waar mijn vader
op de Eebuurt een garage en
vulcaniseerbedrijf voor fiets- en
autobanden kreeg. Ongeveer
1942 zijn we naar de
Monnikemuurstraat 107 ver
huisd, en kwamen we in een
huis van de schoorsteenveger
Delea.
Ik kan me nog goed herinneren
dat de Duitse soldaten altijd
langs ons marcheerden. Die
gingen dan van het Gymnasium
en School 7 naar de H.B.S. aan
het Zaailand. Ook onze buren,
Boonstra, kruidenier, Spinde
laar, groentezaak, Ten Hoeve,
viszaak, Westerhof, bakker,
Jonker, fotograaf, Engelmoer,
ijzen/varen, De Vries, kapper, en
de familie's Klaver, Walstra,
Posthumus en Hollander kan ik
me nog goed herinneren.
In die tijd ben ik jaren bevriend
geweest met een Jopie
Ferwerda, die woonde op de
Breedeplaats. Zijn vader had
een groentekar en stond ook
wel op zaterdag op de markt op
de Nieuweburen. Jopie was een
hele goede voetballer en heeft
meen ik in de jaren rond 1955
nog voor de voetbalvereniging
Leeuwarden gespeeld. Maar ik
weet het niet zeker.
We zijn in maart 1949 van de
Monnikemuurstraat naar Ameri
ka gegaan en ik heb niet meer
van hem gehoord.
Ik zat toen in de tweede klas
van de U.L.O. op de Wisses-
dwinger en daar waren o.a. de
meesters Schaap, Krips,
Ridder, Schiphof, De Bruin, Oly
(Oliebol) en niet te vergeten de
heer Heyneker. Wat was dat
een aardige man en nogal goed
in Leeuwarden bekend.
Afsluitend zou ik willen vragen
of er nog iemand is die contact
met me wil opnemen of zich
mijn familieleden nog herinnert.
Ik ben me nu met pensioen, dus
heb het wel aan tijd.
Ik vind 't Kleine Krantsje prach
tig en zie er iedere maand erg
naar uit. Jammer, dat ik nog niet
zo lang abonnee ben. Ook al
ben ik nu al zeven en veertig
jaar uit Leeuwarden vandaan,
deze stad is nog altijd "my
hometown". Ik hoop, dat ik nog
lang abonnee mag blijven van
uw krant.
Porterville, California,
USA 93257
Abraham Dijkstra
O ja, mijn moeder, Greta is in
1972 overleden; m'n vader,
Nico is nu zeven en tachtig
en nog in goede gezondheid.
"Bram"
Deze foto van een Winkel van Weleer werd ons toegezonden door onze abonnee mevrouw A.
H. Laverman-Weistra te Leeuwarden en wat we hier zien is de groentewinkel van haar groot
ouders op de hoek van het Zuiderplein en de Posthoornsteeg. De heer Durk Weistra en zijn
vrouw Hendrikje Weistra-Mendel staan in de deuropening. De zaak is hier heel lang gevestigd
geweest en het was in het begin van de vijftiger jaren, dat Durk Weistra het als zestiger met
z'n appels, peren en pruimen voor gezien hield. Daarna heeft hij nog lang geleefd, want het
was op z'n negentigste, dat hij in 1984 overleed. Zijn vrouw, Hendrikje Mendel, een zus
ter van de Mendels, die al eerder in onze krant ter sprake kwamen, in 1891 geboren,
overleed in 1975. Van de drie jongens en twee meisjes, die het gezin had, kwamen
Johannes en Bauke Gerrit ook in de groentenhandei terecht. Johannes kreeg een zaak
aan de Voorstreek op nummer 49 en Bauke had een bedrijf op Voorstreek 11. In 1950
emigreerde Johannes naar Canada. Daar is hij overleden - ook Bauke Gerrit is al gestor
ven en wel in 1994. Met de derde zoon, Jelke of Jelle, is het allemaal raar gegaan. In de
oorlog besloot hij naar Duitsland te vertrekken, wat bij de oude heer Weistra bepaald niet
in goede aarde viel. "Als je inderdaad gaat, hoefje hier niet terug te komen" moet hij heb
ben gezegd. En zo ging het ook: Jelle is nooit teruggekomen en niemand weet waar hij
is gebleven. Heeft hij de oorlog overleefd en altijd onthouden, wat zijn vader had gezegd?
Eenmaal is er nog eens een klant in de winkel aan het Zuiderplein geweest, die zei meer
over de verdwenen zoon te kunnen vertellen. Mevrouw Weistra haaste zich naar boven
om haar man te waarschuwen. Maar toen beiden weer beneden kwamen, bleek de onbe
kende spoorloos te zijn vertrokken. En ook daarna heeft de familie taal noch teken van
de verdwenen jongen gehoord. Van de beide dochters van het echtpaar leeft er nu nog
een, Annie, die drie en tachtig is en in Franeker woont.
Zijn er meer lezers van 't Kleine Krantsje, die ons voor deze rubriek "Winkels van weleer" even
een soortgelijke foto in bruikleen willen afstaan? Wij houden ons daarvoor beleefd aanbevo
len. Redactie 't Kleine Krantsje, Vredeman de Vriesstraat 1 - 8921 BP Leeuwarden, telefoon
2120302.
