Uit grootmoeders ansichtenalbum
■T KLEINE KEANTSJE
SCHOOLFOTO
NOODLOTTIGE
MOMENTEN
IN LEEUWARDEN
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN pagina 6
bouwden motoren in schepen,
ik meen dat het Kromhout
motoren waren. Ook woonde
daar een heer Smit, die handel
de in antiquiteiten.
Het huis op de hoek van de
Tuinen was een winkel van glas
en verfwaren, ik meen dat daar
later een sigarenzaak was van
de heer Kruize, die ook leraar
was aan de Ambachtsschool.
Nog weer later is er, ongeveer in
het midden, een kantoor van het
N.V.V. geweest. Naar mijn
mening is de veelheid van sche
pen op de plaat geen goed
teken voor de bedrijvigheid in
die dagen. De schepen liggen
n.l. haast allemaal met de ste
ven naar de wal. In mijn herin
nering is het zo geweest, dat er
na de eerste wereldoorlog, en in
de eerste helft van de twintiger
jaren, een behoorlijke opleving
was, een hausse. Maar dat
ebde weg en maakte plaats
voor een inzinking, slapte, werk
loosheid. Ik denk dan ook dat de
schepen op de foto voor het
merendeel op vracht liggen te
wachten.
Er is toen wel weer een opleving
gekomen, zo rond 1929-1930-
1931. Daarna ging het, mede
door de handelsbeperkingen
die in vrijwel alle landen werden
ingevoerd, snel verkeerd met de
bedrijvigheid.
De dertiger jaren werden een
tijd van armoede, zweet en tra
nen voor een groot deel van
onze bevolking, en dit mondde
uit in de tweede wereldoorlog.
Nog één opmerking over de
foto. Je kunt daarop zien hoe
dicht Leeuwarden binnen de
grachten was bebouwd. In die
gehele driehoek, Nieuwekade,
Tuinen, Amelandsstraat, is vrij
wel geen open grond te beken
nen. Er zijn daar vroeger drie
stegen geweest, die van de
Tuinen naar de Amelandsstraat
liepen, de Kromme Elleboog
steeg, de Schuitmakersteeg en
de Pijpbakkersteeg. Aan die
stegen waren overal woonhuis-
jes. Ik kan die stegen op de foto
niet ontdekken. Toen ben ik wei
eens door de Kromme Elle
boogsteeg gelopen, die had,
ongeveer in het midden, een
verbreding. En dan was er ook
nog de Jan Mutskessteeg, daar
kon je inlopen vanaf de
Nieuwekade.
Leeuwarden O. Heidinga
HET VLIET
In een vorig Kleine Krantsje
een foto van het Vliet, dat ont
daan was aan al het water en
wachtte om volgestort te wor
den met zand. Die plaat bracht
herinneringen aan die tijd terug.
Ik was toen nog niet erg oud,
(niet alle abonnees zijn al van
respectabele leeftijd) de foto is
genomen vanaf het brugje dat
met zijn vele beton ietwat een
merkwaardige vormgeving had.
Het is echter de lantaarnpaal
geheel aan de linkerkant die
mijn aandacht trok. Ik was
namelijk getuige van het vele
bouwverkeer dat zand stortte
en verschoof. Op een gegeven
moment reed een schuifmachi-
ne achterwaarts tegen de lan
taarnpaal, deze lantaarnpalen
waren destijds van een soort
gietijzer. De paal knapte dan
ook vlak boven de grond af en
kwam tussen de blauwe drek in
het Vliet terecht. Door het
gewicht zakte hij daarin weg en
zover ik weet is hij later met
zand bedekt en zal daar op dit
moment nog wel liggen. Er is
wel eens geopperd om het Vliet
Dochter van Jaan van der Zee
en Claudia Burghardt. Op de
fiets overreden door afslaande
auto op de hoek van de
Groningerstraatweg en de
Hoekstersingel.
(1995)
DJURRE VAN DER MEER
22 jaar
ELIZABETH VAN DER MEER-
De JONG
20 jaar
HENDRIK ANNEMA
23 jaar
ANTJE NIEUWHOF
14 jaar
Wonen in het Panwerk bij het
Oldegalileën. Worden getroffen
door bommen uit Britse vliegtui
gen. Djurre van der Meer en
Henkie Annema worden op slag
gedood. Elizabeth van der Meer
wordt zwaar gewond en overlijdt
elf dagen later. Antje Nieuwhof
bezwijkt nog een half jaar later.
(1942)
CATHARINA MULDER
6 jaar
Woont in de Fabriekssteeg. Zij
houdt zich in de Spoorstraat
aan een vrachtauto vast, maar
valt er af, wanneer deze sneller
begint te rijden. Komt onder de
aanhangwagen terecht en
wordt gedood.
(1966)
Het is een prachtige plaat; die
op de voorpagina van het janu
arinummer. Het eerste dat mij is
opgevallen, is de toegang tot de
Tuinen. Het lijkt net of er nog
een huisje of een bouwval staat.
Dat kan ik mij helemaal niet her
inneren, ik weet nog wel dat op
de andere kant van de Tuinen,
dus vanaf de Tweebaksmarkt
naar de Voorstreek, slechts een
doorgang was van ongeveer
anderhalve meter breed.
Op de foto kun je nog net de
Meelbrug zien liggen, helemaal
op het andere eind van de
Tuinen; de nieuwe Amelands-
pijp is dacht ik, in 1931
gebouwd. Maar dat ik niet weet,
dat daar op het begin van de
Tuinen in 1925 nog een oud
huisje stond, dat zit mij een
beetje dwars.
Ik was toen elf jaar en ik ben
daar vaak langs gelopen. Op die
streek, tussen Tuinen en
Amelandsstraat, was de garage
van Kimp, de Waard en Boontje;
dat bedrijf heette: L.A.B.
Leeuwarder Auto Bedrijf. Ik
denk dat zij de eerste waren die
met een stads autobusdienst
zijn begonnen. Later probeerde
de E.L.T.O. dat ook en ook de
L.A.B.O. heeft het geprobeerd.
Ik denk dat de gemeente dat
niet subsidieerde, en de bewo
ners van Leeuwarden moesten
daar ook erg aan wennen; daar
om was die eerste stadsdien
sten dan ook geen lang leven
beschoren.
De L.A.B. is later verhuisd naar
de Schrans; Hessel Pols was er
directeur van, hij is ook nog een
tijdlang wethouder geweest.
Op dit zelfde streekje, dat zo
mooi op de foto staat, was ook
een bedrijf van Van Leeuwen, zij
weer open te leggen, als dat
gebeurt dan is het theoretisch
mogelijk om de lantaarnpaal
weer boven 'water* te krijgen.
Maar dat zal er wel niet van
komen.
Stiens C. J. Terpstra
De schoolfoto in het januari
nummer was ons toegestuurd
door onze abonnee mevrouw
A. Schumacher-Oberman, Valk
hofstraat 44A, 4834 PG te
Breda. Zij zou het leuk vinden,
wanneer oude klasgenoten nog
op het publiceren van de plaat
zouden reageren.
WILLEM VAN DER WAL
7 jaar
Woont in de Bisschopstraat.
Raakt, terwijl hij met kratten van
een groentengrossier speelt, in
het water langs de Oosterkade.
Wordt na tien minuten gevon
den, maar blijkt dan al te zijn
overleden.
(1968)
TANJA CLAUDIA
VAN DER ZEE
21 jaar
Niet alleen aan grotere uitgeverijen, maar ook aan sommige boekhandelaren en zelfs aan kleine kruideniers
hebben we het te danken, dat er interessante foto's van bepaalde hoekjes in het oude Leeuwarden als
prentbriefkaarten bewaard zijn gebleven. Zoals deze kaart, die we aantroffen in Grootmoeders Ansichtenal
bum en die lang geleden op de markt werd gebracht door de kruidenier Piet Hartkamp, die zijn zaak had
aan het Noordvliet op de hoek van de Noordvlietstraat en welk bedrijf we hier dan ook zien afgebeeld - de
energieke ondernemer staat zelf in witte jas in de deuropening. Het is een aardige opname met nogal wat
bedrijvigheid: kleine vrachtscheepjes aan de kade, een beladen turfkar op de wal, een bakkersknecht met z'n
smetteloze karretje en tal van passanten en kinderen, die er even de tijd voor nemen om zo mooi mogelijk
op de kiek te komen.
PRACHTIGE PLAAT
Van de Jan Nutskesteeg, genoemd naar een meneer die Jan Nutske
heette, is nu ook niets meer over (Foto: Fenno Schoustra)
