Jou
m44r
'TKLEIHE KRAHTSJE
jmmm.
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
JOODS MEISJE
Bij het opruimen van een kast
kwam ik een foto tegen die mijn
gedachten terugbracht naar de
jaren 1939-1940.
Ik was toen werkzaam bij
schoenmaker Jordan in de
Koningsstraat. Op een middag
dat ik naar huis ging vond ik in
mijn fietstas een liefdesbrief en
deze foto. Ze was een dochter
van ik meen Schumacher die
woonde met zijn gezin naast de
Julianaschool.
Ik zou gaarne van u vernemen
of dit meisje nog de oorlog heeft
overleefd, want ze was joods.
Mocht u het niet weten zou u
dan zo vriendelijk willen zijn dit
te plaatsen in de rubriek
"opsporing verzocht" in 't Kleine
Krantsje?
Laren
P. Bronger
De joodse familie, die rond
de oorlogsjaren aan de
Tweebaksmarkt woonde op
nummer 40, vlak bij de
Julianaschool, heette Bo-
hemen. Simon Bohemen,
een handelsreiziger, was
geboren in 1901, zijn vrouw,
Lewina van Dam, was van
1899. Er waren drie kinde
ren, Henderina, geboren op
16 februari 1929, Rina,
geboren op 19 augustus
1931 en Abraham, geboren
op 4 september 1933. De
Duitse moordenaars hebben
het gehele gezin om het
leven gebracht. Moeder,
Rlna en Abraham stierven
op 3 oktober 1944 in
Auschwitz. Henderina over
leed ook in Auschwitz en wel
op 28 februari 1945. Verder
moet vader Simon Bohemen
op de 30e januari van dat
zelfde jaar ergens in
Duitsland om het leven zijn
gekomen. Het kan niet mis
sen: het meisje op de foto
moet Henderina of Rina zijn.
Mogelijk wordt zij door vroe
gere klasgenootjes herkend.
Voorlopig zullen er nog
enkele vragen onbeantwoord
blijven. Wie was dat kleine
kereltje, dat het meisje
draagt? En hoorde het meis
je op de achtergrond er bij?
Zo ja, wie was dat dan?
Red. 't KI. Kr.
SCHOOLSE
HERINNERINGEN
Het artikel "schoolse herinnerin
gen" in het februari-nummer
met de mooie, duidelijke foto
van klas 3 van school 17, waar
op o.m. mijn zuster Jannie
Drijver, noopt mij tot het maken
van enkele opmerkingen aan
het adres van de heer Henk
Zijlstra te Assen (laat mijn zus
ter Jannie nu getrouwd zijn met
een - andere - Henk Zijlstra!)
Ikzelf ben, na de eerste klas
doorlopen te hebben op school
14 met de nogal strenge (zacht
uitgedrukt) juf Piso, van de
tweede tot en met de zesde klas
op school 17 geweest en ik
weet dus, waarover ik spreek
als het over die school gaat.
In de eerste plaats schrijft de
heer Zijlstra over "de bel van het
torentje van de school". Welnu,
dat torentje had wel een klok,
maar geen bel; de bel, die
geluid werd, wanneer de school
"aan" ging, hing in het trappen
huis (of hal) van de school en
werd meestal geluid door het
hoofd van de school, de heer
Bron.
Dan noemt de heer Zijlstra de
leerkrachten: "de juffen
Schaafsma, Modderman en..."
Modderman was géén juf, maar
een onderwijzer, een "kweke
ling" zoals die destijds heette.
Zelf heb ik van af de tweede
t.e.m. de derde klas bij juf
Geelof gezeten (die overigens
ook niet de liefste juf was).
Verder was er nog juf Van der
Schaaf (door de heei Zijlstra
niet vermeld), bij wie mijn zuster
Baukje in de klas gezeten heeft.
De schooljaren 4 t.e.m. 6 heb ik
bij meester B. Rijpstra gezeten.
Van meester Van der Noord
hadden wij handenarbeid, dat
toen heette "slöjd".
Over meester Rijpstra beston
den zeer uiteenlopende beoor
delingen: door de een werd hij
geroemd als een "fijne meester"
(bij diegenen behoorde ik bij
voorbeeld) anderen hadden een
grondige hekel aan hem. En
achteraf bezien, heb ik veel
later ook moeten zeggen: "een
goede meester en paedagoog
was Rijpstra niet". Hij hield er in
de klas namelijk een (wat hij
dan noemde) "modderbuurtsje"
op na, namelijk de rij langs de
muur, waarin jongens en meis
jes zaten, die niet zo goed kon
den meekomen. De middelste rij
en de rij bij het raam, daar zaten
de "goeien". Als je klaar was
met bijvoorbeeld opgegeven
rekenwerk, dan mocht je een
boek uit de kast pakken en
gaan lezen. Hoe vaak zagen wij
niet, dat een jongen of meisje
uit het "modderbuurtsje"
schuchter met haar of zijn werk
naar meester kwam en dat
meester zonder er een blik in te
slaan er een kras in maakte, het
schrift in de hoek van de klas
gooide en alleen maar zei:
"Over." En dan moest zo'n kind,
vernederd, zijn schrift oprapen
en opnieuw aan 't werk gaan.
En wij? Wat ben je als opgroei
ende jonge mensen toch hard!
Wij zaten te gnuiven en te
lachen en gingen vergenoegd
verder met lezen. Ik heb in die
schooljaren vaak meester
Rijpstra geroemd, maar toen ik
volwassener gedachten kreeg
heb ik vaak gezegd: Rijpstra,
wat was je een slecht onderwij
zer.
Om nog even een voorbeeld te
noemen: één van de jongens in
het "modderbuurtsje", Cor
Fenstra, bleef bij Rijpstra zitten,
omdat-ie dus niet meekon! Door
zijn zittenblijven kwam hij bij
meester Bron terecht en toen
kon hij wel! Hij is later ook op de
Gem. H.B.S. gekomen (werd
mede met Victor van Elsas en
Alle Algra mijn vriend) is daar
met succes afgekomen en naar
de MTS gegaan, waar hij ook
met succes afgekomen is. Later
kreeg hij een uitstekende baan
bij het RE.N. in Noord-Holland.
Zo zie je weer: een foto in 't
Kleine Krantsje en er komen
weer allerlei herinneringen
boven.
Groningen
JONG EXCELSIOR
E. Drijver
zoek zal zijn: de vakanties voor
kinderen van twaalf jaar in het
vakantieoord op Ameland van
de Coöp. Excelsior. Gegevens
daarover zijn ook hartelijk wel
kom.
Emmen
Yps Boersma
Onlangs heb ik een oproep
geplaatst om gegevens over het
kinderkoor 'Jong Excelsior'. Ik
heb daar heel wat reacties op
gekregen met veel informatie,
maar toch zit ik nog met een
aantal vragen, voornamelijk
over jaartallen.
Mevr. De Wilde uit Velzen
schreef, dat ze er als zesjarig
meisje heenging met haar zus
Mieke. Dat was volgens mij in
1921. Leider was toen Meester
Grilk. Later kwamen v. d. Harst
en Bron. V. d. Harst is overleden
in 1929 en Bron in 1949
Daarna kwam Piet Kingma.
Waarschijnlijk tot 1952, want
toen is hij met z'n vrouw ver
trokken naar Limburg. En toen?
Wanneer is het opgeheven?
Van de fam. Faber kreeg ik een
foto van het koor bij de uitvoe
ring van de 'Bloemencantate',
met als dirigent Bron en Mea
Naberman als soliste, begeleid
door mej. Tiemersrna op de
piano.
Ook kreeg ik van Joh. Faber
behalve liedjes de tekst van een
Verkeerscantate en de Baron
van Münchhausen. De laatste
was helemaal geschreven met
de muziek op solmisatie-noten
(do, re, mi) erbij. Zeer ontroe
rend! Mevr. Soseth uit Canada
nam bij haar bezoek aan ons
land een vijftigtal liedjes voor
me mee.
Ik ben nu in het bezit van: Een
vakantie-kinderfeest, Prins Len
te, Vaders verjaardag, De ba
ron v. Münchhausen en de Ver
keerscantate.
Tijdens Kingma werd opge
voerd: Prins Almar en zijn nar.
Een foto hiervan met gegevens
kreeg ik van mevr. Schaafsma.
Die schreef verder dat er in het
gemeentearchief van Leeuwar
den hierover niets te vinden is.
Wel kreeg ik van haar het adres
van het Nationaal Coöperatie
Museum. Wist u het bestaan?
Het blijkt een zeer actief bestuur
te hebben, dus als u nog herin
neringen of wat dan ook aan de
Coöp. hebt, stuur ze dan. Ze zijn
er zeer dankbaar voor. Het
adres is: Lange Haven 84 (hoek
Appelmarkt), 3111 CH Schie
dam. Corr.adres: Stadhouders
laan 26, 3136 BN Vlaardingen.
Tel. 010-4747456.
Ze vieren in september hun
twintigjarig bestaan. Maar ook
in dit archief was niets van het
kinderkoor. Ik heb nu wel een
goed idee gekregen over de
muziek die werd gezongen. Als
iemand nog gegevens voor mij
heeft, zal ik daar zeer dankbaar
voor zijn.
Mijn adres is: Torenvalk 26,
7827 HL Emmen. Tel. 0591 -
633363. Het volgende onder-
LEEUWARDEN TOEN
Het is zondagmorgen tien minu
ten voor elf en ik dacht, laat ik
weer eens het programma zien
van onze plaatselijke stadstele-
visie van Mercurius. Altijd weer
leuk, om onze jongere en wat
oudere stadgenoten op het
scherm te zien.
Met onder anderen Hendrik ten
Hoeve met zijn wandeling door
onze oude stad.
Het laatste nieuws van onze
voetbalclub Cambuur, het bank
stel, en andere interessante
reportages. Het begin van de
uitzending is voor mij altijd weer
interessant als de cameraman
zich verdekt heeft opgesteld en
aandacht besteedt aan het win
kelend publiek.
Mijn gedachten gaan dan weer
even terug van het heden naar
het verleden.
Voor kort zat ik nog eens even
in ons familiealbum te bladeren
en viel mijn oog op de prachtige
foto van moeder en dochter, of
te wel mijn grootmoeder en mijn
moeder op de Nieuwestad
gemaakt door een cameraman
in de jaren negentientwintig,
dertig.
Wat een verschil v^n kleding,
met die prachtige mooie hoe
den, en de talrijke echte vossen
om de hals en niet te vergeten,
de mooie handtasjes die men
toen veelal aan de arm droeg.
Dit kon toen nog, in die gemoe
delijke tijd.
De winkel van Morrema, en
C&A op de achtergrond was
toen ook al voordelig, getuige
de mooie uithangborden.
Dit alles kwam weer bij mij op,
bij het zien van Mercurius televi
sie.
Leeuwarden
Rinze v. d. Heide
pagina 4
MOTORRACES VLIEGVELD
Hierbij wil ik u hartelijk danken
voor het plaatsen van mijn
oproep betreffende de races op
het vliegveld in 1947.
Inmiddels heb ik drie reacties
gehad. Eén van de lezers is in
het bezit van een programma
boekje, dat ik inmiddels in heb
mogen zien.
Kortom, de oproep heeft het
gewenste resultaat gehad.
Nogmaals, hartelijk dank.
Leeuwarden Otto Kuipers
MUZIEKLERAAR BEINTEMA
Hierbij een reactie op de inge
zonden brief van mijn oud-klas-
genoot Riekele van Nimwegen
over onze muziekleraar aan de
kweekschool 'Mariënburg' de
heer Beintema in de beginjaren
'50. Ook ik bewaar de beste
herinneringen aan deze aima
bele docent.
Het was in de derde klas, dat hij
mij vroeg waarom ik het tweede
studieboek niet had aange
schaft. Ik antwoordde hem dat
dit geen enkele zin had, omdat
ik géén noot kon treffen.
Ik had namelijk in het begin ein
deloos uit het eerste studieboek
geoefend op de piano, samen
met mijn muzikale moeder.
Helaas, het lukte mij zonder
piano niet om bijvoorbeeld van
re naar sol te zingen en de juis
te toon te treffen.
De heer Beintema drong niet
verder aan en ik zat nog twee
jaar voor spek en bonen in de
muziekles.
Het uur der waarheid sloeg ech
ter bij het examen "zang". Dit
examen bestond uit een inge
studeerd zangstuk en een niet
ingestudeerd stuk.
Ik had een lied gekozen uit
"Valerius Gedenkklanc". Dit
moest ik komen voorzingen bij
de heer Beintema thuis op de
Druifstreek.
Op mijn bellen liet zijn dochter
mij binnen met een glimlach
van "nu zullen we wat beleven."
En daar zat haar vader achter
de vleugel, zijn dochter bleef op
de achtergrond aanwezig.
Ik zong: "O, Heer die daar des
hemels tente spreidt." Zelf dacht
ik, niet onaardig, maar op de
gezichten van mijn toehoorders
stond iets anders te lezen.
De volgende dag: "examen". Ik
kreeg voor het niet ingestudeer
de stuk een tekst met noten en
(Vervolg op pag. 9)
