LEEWADDERS,
WAAR IS DIT?
T KLEINE KRANTSJE
Wij verzekeren
alles wat waardevol
voor u is.
DE AVONTUREN VAN
JUFFRO UW KNIP EN KNAP
STADSNIEUWS
VAN VROEGER
DODELIJKE VAL
VAN SCHOORSTEEN
Friesland Bank Assurantiën
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 13
Dit is de nieuwe opgave voor onze totoprijsvraag "Leewadders waar
is dit?" Oplossingen, uitsluitend schriftelijk, binnen veertien dagen
I naar de redactie van 't Kleine Krantsje, Vredeman de Vriesstraat 1,
8921 BP Leeuwarden. Uitslag over vier weken.
Onder de abonnees, die ons het juiste antwoord geven, verloten wij
een exemplaar van het boekje "Leeuwarden - ach ja, zo was het...
met zestien zeer fraaie foto 's van de stad uit een lang vervlogen tijd.
26. Over Gerrit Benner
(1897-1981)
Op een warme zondagmiddag
in juni 1997 zitten juffrouw Knip
en Knap in de tuin van Henk en
Tini in Camminghaburen in de
schaduw van een boom. Henk
is met de kinderen naar zijn
moeder. Even later komt Tini de
tuin in met koppen thee en
koekjes op een dienblad.
Knip: 'Ha, daar heb ik echt zin
in.'
Tini: 'Het is je van harte
gegund.'
Knap: 'Heerlijk rustig is het hier,
je hoort alleen maar de vogels.'
Tini: 'Ja, in de zomer is het hier
wel mooi... zijn jullie al naar de
tentoonstelling 'Aan de man
gebracht' geweest?'
Knap: 'In het Rijksarchief
bedoel je zeker. Ja, het leukste
vond ik de bouwplaten die vroe
ger bij produkten van
Koopmans zaten.'
Knip: 'Jammer dat ze er nu niet'
meer bij zitten...'
Tini: 'Ik weet nog wel dat mijn
vader ze beschilderde. Maar ze
zijn nergens meer te vinden.'
Knap: 'Oom Piet had die bouw
platen vroeger ook, maar er is
niets meer van over...'
Tini: 'Volgende maand is het
honderd jaar geleden dat Gerrit
Benner in Leeuwarden geboren
werd.'
Knap: 'Ja, Benner behoort met
Jan van der Zee en Siep van
den Berg tot de belangrijkste
schilders van het abstracte in
Friesland.
Van der Zee schilderde ab
stract, Benner expressionis-
tisch-abstract en Van den Berg
schildert geometrisch-abstract.
Het laatste spreekt mij het
meest aan. Ik vind Siep van den
Berg met Piet Mondriaan en
Bart van der Leek onze belang
rijkste schilders van deze stijl.'
Tini: 'Van Jan van der Zee heb
ik wel werk gezien, Van der Zee
is ook in Leeuwarden geboren.
Siep van den Berg ken ik niet.'
Knap: 'Van den Berg is geboren
in Tims, ten noordwesten van
Sneek, maar hij woont in
Amsterdam.'
Tini: 'Henks vader heeft vroeger
met Benner bij een schildersbe
drijf gewerkt. Toen zei Benner
eens dat hij kunstschilder wilde
worden. Een collega zei toen:
Dou keunstskilder? Dou kinst
noch niet iens un skiethüsbril
skildere!'
Knap: 'Die collega zal er later
wel anders over gedacht heb
ben.'
Tini: 'Op de zaterdagmarkt op
de Nieuweburen verkocht
Benner vroeger zelfgeschilder-
de prentbriefkaarten.'
Knap: 'Benner heeft ook een
winkeltje in luxe gebruiksartike
len in de Pijlsteeg gehad, daar
hoorde ik mijn grootvader wel
eens over.'
De Pijlsteeg. In het eerste huis
aan de rechterkant, nr. 3, was
het woonhuis en winkeltje in
galanterieën van de familie
Benner vanaf 1918 tot ca. 1935.
(Foto: Chris Visser).
Tini: 'Ja, het was een speciaal
winkeltje... kunstzinnige artike
len. Tegenwoordig noemt men
dat design.'
Knap: 'Design is niets anders
dan ontwerp of vormgeving. Dat
banale Engels rukt steeds meer
op.'
Tini: 'Voor kunstenaars is
Friesland een slecht klimaat.'
Knap: 'Ik denk dat dit voor de
meeste provincies geldt. Alleen
in de grote steden worden
moderne kunstenaars sneller
ontdekt.'
Tini: 'Dankzij dokter Straat kon
den sommige kunstenaars in
Leeuwarden werk verkopen.'
Knap: 'De chirurg Hendrik
Straat was heel belangrijk voor
de kunstenaars in Leeuwarden
in de jaren veertig en vijftig. Hij
schilderde zelf ook.'
Tini: 'In vroeger eeuwen bestel
den vorsten kunstwerken,
tegenwoordig moet een kunste
naar het geluk hebben een
mecenas te ontmoeten.'
Knip: 'Wat is een mecenas?'
Knap: 'Een beschermer van
kunst, en ook wetenschappen.
Het woord is afgeleid van de
Romein Gaius Clinius Maece
nas, uit de laatste eeuw voor
Christus.'
Knip: 'Er komt ook een
Bennerpark.'
Tini: 'Ja, op het terrein van de
voormalige pepermuntfabriek
Van Slooten. Ze kunnen het
beter Van Slootenpark noemen,
of anders Van der Slootpark,
want de schilders Andries en
diens zoon Bouke van der Sloot
hebben begin jaren twintig
tegenover het park gewoond,
op het adres Rembrandtstraat
één!'
Knap: 'Hendrik Straat heeft
Bouke van der Sloot ook gehol
pen, en natuurlijk ook Benner
en vele anderen.'
Tini: 'In de jaren vijftig verhuisde
Benner naar Amsterdam. Hij
betrok eerst het atelier van
Karei Appel die toen naar Parijs
ging. Daarna werd Benner
steeds beroemder.'
Knap: 'Later kwam hij weer in
Friesland.'
Tini: 'Ja, in éénenzeventig. In
Amsterdam werd hij te veel
gestoord en daardoor kon hij
niet meer geconcentreerd wer
ken. De laatste tien jaren van
zijn leven heeft Benner met zijn
vrouw Geesje Schaap in
Nijemirdum gewoond, in hun
zomerhuis. Er werd toen nog
een atelier aangebouwd.'
Knap: 'Zijn laatste atelier dus.'
Tini: 'Ja... uit negenenzeventig
stammen nog drie, prachtige
werken... Blauwe koe, dat is een
gouache, dan Zee, strand en
duinen, een olieverf en tenslotte
Schilder in de duinen, Oostindi-
sche inkt en penseel. De laatste
vind ik heel ontroerend... het is
alsof je Benner zelf ziet lopen in
de onmetelijke ruimte aan zee.'
Knap: 'Heb je die afbeeldingen
in huis?'
Tini: 'Ja, in één van de boeken
over Benner. Willen jullie nog
thee? Dan neem ik gelijk het
boek mee.'
Daarna bekeken de dames de
indrukwekkende laatste werken
van Gerrit Benner, die op don
derdag 19 november 1981 in
Nijemirdum op 84-jarige leeftijd
overleed.
Chris Visser
NEGENTIG JAAR GELEDEN
De zeven en twintig jaar oude
bouwvakker Herman Steen
kamp, "een flinke oppassende
werkman" en vader van een
kindje van twee jaar, moet een
schoorsteen voegen ten huize
van de groothandelaar in verf
waren T. Zandleven aan de
Grachtswal. Hij beklimt daartoe
een steiger, waarop een ladder
is gezet.
Aan de schoorsteen is een lat
bevestigd, waarop de ladder
rust. Wanneer Herman Steen
kamp naar boven klimt, breekt
de lat en de werkman stort om
laag.
De artsen Uffelie en Schreuder
zijn snel ter plaatse, maar zij
kunnen geen hulp meer bieden
- de ongelukkige werkman
heeft een dodelijke val ge
maakt.
De jonge vrouw van het slacht
offer, die spoedig van het on
geluk hoort, is radeloos als zij
de plaats van de ramp bereikt.
(1907)
Een hoogst treurig voorval
heeft hedenmorgen hier Achter
de Hoven plaats gehad. De
landbouwer Y. van der Kooi,
reed met zijn arbeider met een
wagen, bespannen met twee
paarden, van huis, toen de
paarden, verschrikt geworden
door het blaffen van een hond
je, op hol sloegen, tengevolge
waarvan de wagen in de sloot
terecht kwam en de paarden
van den wagen bevrijd geraak
ten en doorliepen langs het Zui
derplein de Schrans uit. Ge
noemde landbouwer kwam met
zoo veel geweld met het hoofd
tegen een boom terecht, dat de
dood bijna onmiddellijk volgde.
De arbeider werd van den wa
gen in de sloot geslingerd en
kwam gelukkig slechts met
eenige kwetsuren vrij. De paar
den liepen door naar het land
onder Wirdum, van waar gras
zou worden gehaald en kwa
men eerst daar tot staan
(1891)
\ferzekerd onder vertrouwde vleugels
Fnesland Bank Assurantiën, Zuiderstraat 2 Leeuwarden. Telefoon (058) 299 48 99 Fax (058) 299 47 38
