ONVERGETELIJKE TRIOMF
IN MELBOURNE-RACE
'T KLEINE KEANT5JE
De twintigste eeuw
in ons Leeuwarden
KOBESKROEGJE
"Denk ik: nu maar aan de appelsap
Vind ik het al gauw veel te slap"
STADSNIEUWS
VAN VROEGER
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 7
Jarenlang is een bordeel aan het Groot Schavernek in
het hoge huis bij de Schaverneksbrug voor velen een
steen des aanstoots geweest. Het vrifole huis, waarin
vooral uit Duitsland afkomstige meisjes "de liefde"
bedreven, zal nu een andere bestemming krijgen het
bordeel gaat er uit. (1905)
Verontwaardiging bij heel veel bewoners van Achter de
Hoven, "voorbij de overweg". De Christelijke Pedago
gische Academie heeft bij de gemeente een sloopver
gunning aangevraagd voor haar pand "Fribourg". Men
moet met grote vreze vrezen, dat dit karakteristieke
gebouw van de aardbodem zal verdwijnen. (1981)
Is dit even opzienbarend: de Vereniging voor
Vreemdelingen Verkeer Leeuwarden komt met het plan
de stad te verrijken met een echte leeuwenkuil. Welke
andere stad in ons land, aldus redeneren de initiatief
nemers, zou meer aanspraak mogen maken op het
bezit van leeuwen in de stad, dan Leeuwarden? Er wor
den al vast prentbriefkaarten met een paar jonge leeu
wen er op aan de man gebracht met de wat voorbarige
opdruk Leeuwenkuil Leeuwarden". (1967)
Het Fries Genootschap bestaat nu precies honderd en
vijftig jaar. Er zal een gedenkpenning worden uitgege
ven, die door de kunstenares Suze Boschma-
Berkhout is gemaakt. De bronzen penning heeft een
doorsnede van bijna zeventig centimeter en is onge
veer een halve centimeter dik. (1977)
Een dochteronderneming van de Nederlandse
Spoorwegen zal aan de Zuidersingel, op de plaats van
de vroegere Frico-bijgebouwen een groot kantoor bou
wen met een vloeroppervlak van vijf en tachtig honderd
vierkante meter en acht bouwlagen. Welke onderne
ming of dienst er in komt is nog niet bekend. (1981)
In de Ruusbroecstraat komt een school voor bakkers.
Toekomstige bakkers kunnen hier een verantwoorde
vakopleiding krijgen. De naam van de directeur? Ach,
dat kan natuurlijk niet anders het is meneer Bakker.
(1936)
De stad krijgt er nog een pontje bij. Het wordt in de vaart
gebracht tussen de Westersingel en de Westerkade.
Voor een enkele cent kan het stadgenoten een hele
wandeling besparen. Hoe ver is het wel niet lopen om
bijvoorbeeld bij de broodfabriek van Dalenoord te kun
nen komen. (1903)
De Duitse bezetters bepalen, dat de "Leeuwarder
Courant" en het "Leeuwarder Nieuwsblad" wegens
"papierschaarste" niet langer meer zelfstandig mogen
verschijnen. Beide bladen verdwijnen en er komt een
nieuwe uitgave voor in de plaats, "De Friesche
Courant". Met als hoofdredacteur een duidelijk
Duitsgezinde figuur. (1942)
Op de leeftijd van een en tachtig jaar overlijdt de eens
zo bekende muziek- en dansmeester Herman de Jong.
De Jong was van 1883 tot 1911 kapelmeester van het
Stedelijk Muziekcorps, dat door veel Leeuwarders nog
altijd als 'De Schutterijmuziek' werd aangeduid, hoewel
het corps van de Schutterij al in 1865 was omgedoopt
in Stedelijk Muziekcorps. Ook als dansmeester was
Herman de Jong een zeer vooraanstaand man. Daarbij
was hij ook nog sigarenwinkelier in zijn zaak De Jonge
Leeuw aan de Nieuwestad. (1916)
Een van de oudste slagerijen in de stad viert haar hon
derdjarig jubileum. Het is het slagersbedrijf van
Wiebren Visser in het Dorp Huizum. Alleen de slagerij
De Vries in de Grote Hoogstraat is nog ouder - die kon
drie jaar geleden al het eeuwfeest vieren. (1965)
Pas op voor hekken met pun
ten
Een paar jongens op de Druif
streek waren aan 't bokjes-
springen toen een van hen, de
achtjarige Geert Hofstede van
de Keizersgracht, te ver sprong
en met zijn kin op een hekje
terechtkwam. Dr. De Jager van
de Emmakade verbond den
jongen.
(1929)
"Hup, de KLM alweer!" zong
mijn kleine zus, ze was toen
ruim drie jaar en zal er het fijne
wel niet van begrepen hebben.
Nee, dat niet, maar ze was blij
met de blijden.
Wij allen waren verheugd en
een kind voelt dat!
Wat wadder annehan! Wij
schreven 1934 oktober en
zojuist had de UIVER DC-2, dus
de KLM, dus Nederland de han
dicap-race gewonnen met
Parmentier als gezagvoerder en
Moll als co-piloot. Ik was tien
jaar en dacht er alles van te
weten. Ik had niet alleen
"Amsterdam-Batavia in 24 uur"
gelezen maar zocht ook alles
op in de krant. Voor mijn plak
schriften. Dit was in 1924
gebeurd met een Fokker F-7 H-
NA CC met o.a. van der Hoop.
Ik wilde natuurlijk ook piloot
worden maar met zo'n briltsje...
Bij het finalegebeuren in
Melbourne waren de radio
reporters best in de stemming,
opgewonden commentaren.
Vader had een luidspreker in de
werkplaats, de garagedeuren
stonden wijd open en voorbij
gangers liepen nieuwsgierig
naar binnen of hingen verzaligd
op hun fiets. Nederland had
gewonnen en nog wel in zulke
(economisch) donkere tijden.
De snelheidsrace was dan wel
gewonnen door Scott en
Campbell Black maar ons
Nederlandje was dus ook lang
niet mis. Uit die tijd heb ik een
tic overgehouden: ik houd van
motoren en zij houden van mij!
Ja, dat weet ik wel, dat ze van
staal zijn en niet kunnen denken
en voelen. Maar ik was tien jaar
en wist wel beter. Als Vader een
auto "aanslingerde" mocht ik de
gas-minet van voorontsteking
op na-ontsteking zetten en ik
zat dan op de chauffeursplaats
voor enkele minuten. Eerst een
gereutel, wat geplof, dan heel
luid en dan... een gezellig zoe
men. Zoals de wilde bij gonst,
zal ik maar zeggen. Ik kon dan
hóren dat de benzine uitstekend
smaakte en dat de smeerolie de
juiste dikte had. Woordloos
zong zo'n motor dat, van een
auto of van een vliegtuig. Een
kind kan dat horen en ruiken,
alles is in orde, de motor zit
goed in zijn vel. En dat moet
ook, want je kunt de Derby niet
winnen, zittende op een hond!
TACHTIG IN DE BOCHT
Vergeet niet dat wij leefden in
een tijd dat tachtig-in-de-bocht
onmogelijk werd geacht.
Ik weet nog goed dat alle jon
gens een kartonnetje tegen de
spaken van de fiets monteerden
om óók te kunnen ronken, óók
(in de verbeelding) boven de
wolken te vliegen, een held te
zijn.
Niet lang geleden, namelijk 29
januari 1997 zond de AVRO de
beroemde film uit over de
Melbourne-race. De naam van
deze speelfilm uit 1990 is "The
Great Airrace" met Helen Slater
en Barry Bostwick. En nou ben
ik er pas goed achter wat een
waagstuk het was om met zó'n
vliegtuigje de halve wereld rond
te vliegen, deels ook over zee.
Wat hadden ze moeten begin
nen als bijvoorbeeld boven de
Timor-zee vol haaien de moto
ren hun monotone zang hadden
gestaakt. Wat helpt dan nog
een parachute? Deze kerels
hadden een revolver in de zak
om vrouw en kinderen vaarwel
te zeggen als de vlieghoogte
klein werd. Wat een mens al
moet doen voor zijn brood en
wat durfals al deden voor roem.
In het laatst van de monsterach
tig lange tocht krijgen ze nog te
maken met storm, onderlinge
verdeeldheid. Wat zijn ze blij dat
de Australische stad Albury hun
per Morse laat weten waar ze
zijn. De hele stadsverlichting
gaat uit en aan, net zo lang tot
ze de UIVER kunnen horen. En
dan het laatste traject naar
Melbourne, en dan de triomf!!!
Heel ons lieve Vaderland in rep
en roer, blijde gezichten, trots
op hetgeen voor ons gedaan
was door helden. En mijn kleine
zuster zong onverdroten: "Hup,
de KLM al weer!" en wij keken
elkaar aan, want wij,
Nederlanders, zijn immers
allemaal lang-niet-misi
Ter Apel
Jelle Vening
Het KLM vliegtuig "De Uiver", dat zo'n onvergetelijke triomf behaalde in de Melbourne-race. Niet lang na
dat succes zou het toestel jammerlijk verongelukken. (Foto: Collectie Fenno Schoustraft Kleine
Krantsje)
