126 Bijlagen tot het verslag der handelingen
hoogstens ramen op circa ƒ500. Deze laatste besparing ware
11 echter ook nog onzekeromdat het rijk wel vergoeding van de
D gemeente zoude verlangen voor het gebruik van de hulpmidde-
n len der rijksschool.
Uit een finantiëel oogpunt kan dus naar onze meening de
stichting van eene hoogere burgerschool voor meisjes naast de
bestaande rijksschool niet worden aanbevolen. De jaarlijksche
v besparing, die éénerzijds daarvan 'tgevolg konde zijn, zoude
aan den anderen kant geabsorbeerd en overtroffen worden door
de verloren rente van a. de waarde van den grond waarop de
school wierd gebouwd b. het meerdere kapitaalbenoodigd voor
e de stichting eener nieuwe school dan voor de verandering der oude.
Uit een administratief oogpunt achten wij er wezenlijke voor-
r deelen aan verbonden dat de ééne school geheel onafhankelijk
11 zij van de andere, dat elke school hare eigene hulpmiddelen
hebbe en dat de inrigting van het leerplan en de verdeeling der
les-uren aan de ééne school niet zich te schikken hebben naar
de organisatie eener andere school.
0 Tot. ons uitgangspunt terugkomendemeenen wij derhalve de
8' inrigting van het gebouw der zoogenaamde Fransche dag- en
kostschool voor meisjes tot eene middelbare school met vijfja-
v rigen cursus te moeten aanbevelen.
rl Kan daarin de noodige ruimte gevonden worden voor eene
8 woning der directricedan zouden wij ons daarmede wel kun-
n nen vereenigen. Doch dit punt is eene bijzaak. Bestaat die
v ruimte nietdan kan een concierge worden aangesteld en met
8( de bewaring en reinhouding van het gebouw worden belast on-
r der de bevelen der directrice,
h
v Raming der Kosten.
0 De begrooting der kosten door 's raads commissie opgemaakt
is met de werkelijkheid niet overeen te brengen en zoude, als
8 men daarop afgingzeer groote teleurstellingen baren. Die ra-
ming lijdt aan twee hoofdgebreken 1. dat middelbare docenten
gelijk de commissie die meent te zullen vinden niet bestaan
en 2. dat ook aan de school voor uitgebreid lager onderwijs te
weinig personeel wordt geplaatst, gelijk door den heer inspec-
81 teur Staring reeds is opgemerkt.
Aan de middelbare school zouden drie leeraressen te zamen
0 vier talen de letterkunde in elke dier talen geschiedenis aard-
z< rijkskunde en handwerken moeten onderwijzen terwijl ééne van
haar dan nog bovendien met de directie der geheele school zoude
belast zijn. Men vergeetdat tot dusver nog geene leerares een
akte van bevoegdheid heeft voor meer dan één vak. Waren er
dames beschikbaardie bevoegd waren om meer dan één vak
te onderwijzengewis zoude men die niet op een tractement
van ƒ1000 aan de school verbinden. Nog vreemder is de post,
8( //I docent exacte wetenschappen ƒ1000." Waar zal een leeraar
11 gevonden worden, bevoegd om wiskunde, natuurkunde, schei-
kunde en plant-dier- en delfstofkunde te onderwijzen En
ware zulk een factotum te vindenhoe zoude men dezen onder
a verpligting om 20 uren per week les te geven aan de inrigting
8' kunnen verbinden voor ƒ1000 tractement? Even onmogelijk is
8 het een leeraar te vinden, die, bevoegd om staatsrecht, econo-
v mieaardrijkskunde en kosmographie te doceren zich voor een
tractement van ƒ500 zoude belasten met het onderwijs in al die
vakken. Ook zoude voor ƒ300 geen leeraar in hét teekenen
v te bekomen zijn. Gelijk de commissie de middelbare school op-
w zetis zij eene school op 't papierdie niet te verwezenlijken is.
De school voor meer uitgebreid lager onderwijs met drie ja-
8j rigen cursus zalnaar de raming uwer commissiedoor 200
8 meisjes bezocht worden d. i. 70 in elke der 3 klassen. Splitst
men elke klasse in 2 onderdedendan zijn in elk gedeelte nog
meer dan 30 leerlingen en dat is reeds het hoogste getaldat
v' toegelaten kan worden in ééne afdeelingzal het onderwijs voor
allen de noodige vruchten kunnen dragen. Daarvoor zouden dan
j( buiten de hoofdonderwijzeres niet 4 doch 6 hulponderwijzeressen
en hulponderwijzers noodig zijn.
van den gemeenteraad te Leeuwarden, 1872.
Werd het plan van 's raads commissie gevolgd dan zoude naar
ons inzien de raming deze zijn
School voor m. u. I. o.
Hoofd-onderwijzeres1800.
6 Hulp-onderwijzeressen en onderwijzers a 650 - 3900.
andere onkosten- 600.
6300.—
Middelbare school.
Directrice ƒ2800.
1 leerares-Fransch- 1000.
1 w Duitsch- 1000.
1 u Engelsch- 1000.
1 I, geschiedenis- 1000.
(stel dat Nederl. taal en letterkunde,
aardrijkskunde en handwerken ook aan
deze dames kunnen worden opgedragen)
2 docenten voor de verschillende onder
deden der wis- en natuurkunde - 3000.
1 docent staatwetenschappen - 300.
1 n voor 't teekenen- 500.
Verdere onkosten- 1300.
11,900.—
Te zamen ƒ18,200.
Volgens het plan uwer commissie zoude voor
beide scholen te zamen niet meer dan ƒ5000 en
ƒ7900 noodig zijn, alzooƒ12,900.'
Die raming zou dus naar onze begrooting jaarlijks
tegen vallen ad6300.
Daarentegen is de geraamde som van ƒ18200.niet noodig
om eene uitmuntend ingerigte middelbare school met vijfjarigen
cursus te erlangen.
Wij zouden de kosten van zoodanige school ramen als volgt:
Derectrice, tevens ïeerares voor b. v. geschienenis J 2800.
1 leerares Ned. taal en letterkunde- 1200.
1 Fransche - 1200.
1 w Duitsche n - 1200.
1 Engelsche - 1100.—
Aan deze vijf dames zouden ook kunnen worden
opgedragen aardrijkskunde en handwerken.
1 leeraar voor wiskunde- 1600.
1 natuur- en scheikunde- 1600.
1 n h natuurl. historie- 600.
1 w staatshuishoudkunde, staats-inrigting
en boekhouden- 600.
1 ,t handteekenen- 600.
1 n u schoonschrijven- 200.
Gymnastiekmemorie
Verdere onkosten (gesteld op het cijfer, door
's raads commissie geraamd) - 1300.
Te zamen ƒ14,000.
De aangevoerde cijfers bewijzen genoegzaam dat ook uit een
finantieel oogpunt ons plan allezins de voorkeur verdient. De
stichting van een nieuw schoolgebouw kan toch op deze wijze
vermeden worden en voor J 14,000 - in plaats van voor 18,000 -
kan eene betere middelbare school worden opgerigt dan 's raads
commissie bedoelde.
Omtrent de aansluiting van het lager aan het middelbaar on
derwijs voor meisjes veroorloven wij ons nog de volgende korte
opmerkingen aan uw oordeel te onderwerpen.
Bijlagen tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden, 1872.
Met de hierboven aangehaalde autoriteiten die te Rotterdam
over dezelfde kwestie zijn gehoord en wier belangrijke adviezen
wij de eer hadden aan te halen zijn wij van meening dat het
onderwijs in de lagere school moet beperkt blijven tot de vak
ken in art. 1 der wet op het lager onderwijs genoemd onder
letter aDaarbij echter kan op de burgerschool voor meisies
van het tiende jaar af ééne vreemde taal b. v. Fransch worden
onderwezen. Te dien einde dient eene voor het Fransch geëxa
mineerde onderwijzeres aan die school te worden aangesteld die
deze taal in de twee hoogste klassen onderwijze. Uit een pae-
dagogisch oogpunt bestaat daartegen volgens vele deskundigen
geen bezwaar. Voor den cursus aan de middelbare school is het
zeer wenschelijkdat de leerlingendddr aankomendede be
ginselen van ééne vreemde taal kennen. In de laagste klasse
kan men daar met eene tweede vreemde taal en in de volgende
met de derde vreemde taal beginnen. De eenvoudige etymologie
van de Fransche taal leeren de kinderen op 10 of 11-jarigen
leeftijd al spelend zonder veel inspanning.
Voor de tusschenschool le klasse kan voorshands de bestaande
proefneming worden bestendigd om de leerlingen de gelegenheid
te geven tot het leeren van Fransch in een afzonderlijken avond
cursus aan de school voor lager en meer uitgebreid lager onder
wijs voor jongens. Blijft de deelneming aan die les vrij alge
meen 8tand houdendan zoude op den duur ook aan de tus
schenschool le klasse een hulponderwijzer voor de Fransche taal
duurzaam kunnen worden geplaatst.
Als grens voor het lager onderwijs verdient te worden aange
nomen de door de Rotterdamsche commissiën in hare verslagen
aanbevolen te weten
a. Rekenen.
Naauwkeurig en oordeelkundig cijferen met geheele getallen
decimale en gewone breukenbenoemd en onoenoemdkennis
van het metriek stelsel.
b. Nederlandsche taal.
Goed lezen, zich duidelijk mondeling en schriftelijk uitdrukken,
een helder begrip van rede deelen en taalvormen (verbuiging en
vervoeging), daaruit afgeleide ontleding in enkelvoudige zinnen.
c. Schrijven.
Goed leesbaar schrift.
d. Aardrijkskunde.
Aardrijkskunde van Nederland een algemeen overzigt van de
aardrijkskunde der werelddeelen.
e. Geschiedenis.
Hooftrekken der oude en middelgeschiedenis des vaderlands.
Nieuwe geschiedenis meer uitgebreid. Kennis van eenige hoofd
gebeurtenissen der algemeene geschiedenis.
Fransche taal.
Goede uitspraak, verbuiging en vervoeging, vertalen: eenvou
dige zinnen uit het Fransch in het Nederlandsch en omgekeerd.
Is alles op die wijze geregeld, dan heeft men de meeste waar
borgen dat het lager onderwijs, tot zijn natuurlijk terrein terug-
gebragtwinne in degelijkheid dan vervalt het uitgebreid lager
onderwijs als een soort van onbestemde midden-cursus, die èn
het lager èn het middelbaar onderwijs zoude schadenterwijl
dan het middelbaar onderwijs zich regtstreeks en doelmatig aan
het lagere aansluit en zooveel mogelijk bereikbaar is voor allen,
die anders van het surrogaat daarvan gebruik zouden hebben ge
maakt bereikbaar voor die talrijke klasse der burgerijwier
belangen de wet inzonderheid op het'oog had toen zij hoogere
burgerscholen in het leven riep.
Op de aangevoerde gronden hebben wij de eer te adviseren
ten einde de raad van Leeuwarden de zoogenaamde Fransche
dag- en kostschool voor jonge jufvrouwen vervange door eene
hoogere burgerschool voor meisjes met vijfjarigen cursus en daar
toe het gebouw en het terrein der op te heffen 6chool aanwijze.
De Commissie van toezigt op het middelbaar onderwijs
te Leeuwarden,
W. E. ENGELENVoorzitter.
T. van HETTINGA TROMP Secretaris.
