82
Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad te Leeuwarden1883.
aanleg de gelegenheid bestaatde gasberging te vermeerderen
met één gashouder ter inhoudsgrootte van 2400 stère, waar
door, met den inhoud van de reeds bestaande, eene hoeveel
heid gas van 7600 stère kan geborgen worden; terwijl bij de
uitvoering van het plan van den directeur der fabriek geen
gelegenheid bestaat, om meerdere gasberging na verloop van
tijd te krijgen, heeft men na de daarstelling van de werken,
voor de nu op handen zijnde uitbreiding noodignog gele
genheid om successievelijk 3800 stère gas meer te bergen.
Om kort te gaan kunnen de meerdere voordeelen, die dit
plan boven 't andere aanbiedt, als volgt worden zaamgevat:
1Is geen verplaatsing van het eerst kort geleden nieuw
gebouwde woonhuis noodig, kunnen geen twee gashouders
behouden blijven en bij eventueel noodzakelijke uitbrei
ding de exploitatie der fabriek in zijn geheel in werking blijven.
2. Wordt, door den aanleg van den eersten gashouder van
2400 stère bergruimte, 7600 kub. meter gas over 't geheel
geborgendus 600 M:). meer dan volgens 't plan van den di
recteur der gasfabriek.
3. Blijft voor eene eventuele uitbreiding der fabrieksge
bouwen of vermeerdering van gasbergingwanneer de behoefte
zich daaraan zal doen gevoelen, in ruime mate beschikbaar
terrein over, en kan die uitbreiding geleidelijk worden tot
stand gebragt.
4. Wordt ruimte verkregen voor eene gasberging van 4400 stère
meer, dan volgens 't plan van den directeur der fabriek mogelijk is.
5. Is eene meer evenredige verdeeling van gasberging ver
krijgbaar.
Yoor de uitvoering daarvan zal echter noodig zijn:
dat de rijks straatweg in beheer en onderhoud bij de gemeente,
langs de westzijde van de fabriek liggende, worde opgeheven
en varlegd langs de overzijde van de gracht; de rijks draai
brug over de buitengracht geamoveerd, en eene nieuwe rij-
draaibrug gelegd in plaats van de Verwersbrug, terwijl de
bij die brug behoorende brugwachterswoning tot verbetering
van het vaarwater moet worden geamoveerd, en door een
verblijf voor den brugwachter vervangen.
Door den aanleg van deze werken wordt, behalve de voor
deelen die daarvan voor de fabriek het gevolg zijn:
1. Eene aanmerkelijke verbetering van het vaarwater ver
kregen door de mogelijkheid om den noordelijken hoek van
het bij de gasfabriek te voegen terrein af te graven en daar
door een meer" geleidelijke invaart voor de schipperij verkregen.
2. Wordt de invaart van de Dokkumer Ee veel verbeterd
door het wegnemen van de brugwachterswoningwaardoor
den hinderlijken hoek voor de scheepvaart vervalt.
3. De rammelende en voort 't verkeer veel te smalle Ver-
wersbrug vervangen door een rij-draaibrug, waardoor het druk
verkeer tusschen Olde-Galileè'n en de binnenstad niet weinig
gebaat wordt.
De eenige schaduwzijde is, dat de toegangsweg naar de
Btad van den Groninger straatweg niet meer regtstreeks
maar door een eenigzins grooteren omweg moet geschieden.
Dit verschil in lengte is echter zoo weinig, dat dit tegen
over de voordeelen die het plan zelf aanbiedtniet noemens
waardig is; de lengte van den tegenwoordigen toegangsweg
is van het eind van den Groninger straatweg tot de Hoek-
sterpoortsbrug 190 meterdie van den nieuw geprojecteerden
weg 250 meterzoodat eene lengte van 60 meter meer door-
loopen moet wordenom een voorbeeld te noemengelijk
staande met de lengte van „het Naauw".
Te minder weegt dit bezwaaromdat de toegangsweg naar
de stad aan die zijde het minste verkeer van alle anderen
heeften bovendien de rigting van den nieuwen weg zooda
nig is geprojecteerd dat de oprid van de Hoeksterpoortsbrug
om 't Hoeksterend te bereikenof de inrid van het Dokku
merend van af dien weg zeer gemakkelijk is uit te voeren,
zoodat deze schaduwzijde vau het plan niet van dieu aard
isdat dit bezwaar tegenover de voordeelendie het voor de
gasfabriek oplevert, als reden kan gelden om de uitvoering
daarvan te keeren.
Omtrent dit punt meen ik ook de vraag te mogen stellen:
Wat wordt er van den tegenwoordigen toegangsweg naar de
stadindien 't woonhuis en het hekwerk langs de westzijde
van de gasfabriek in de rooilijn van de gebouwen langs het
Hoeksterend geplaatst wordt Een bezoek ter plaatse zal
iedereen overtuigendat die toegangsweg daardoor evenzeer
verminderten de bezwaren van eene omlegging op den aan
gegeven grondslag van dien wegnaar de overzijde van de
gracht daartegen minstens kunnen opwegen.
Mede kunnen als bezwaar tegen het plan, door de commissie
aanbevolen, de meerdere kosten die aan de uitvoering daar
van verbonden zijngelden.
Die kosten zijn door mij geraamd op ƒ33,000, dus ƒ21,700
meer dan de uitvoering van het plan van den directeur der
gasfabriek
Men neme echter in aanmerking, dat mij bij nader on
derzoek is geblekendat het bedoelde terrein is gemeente
eigendom en nietzooals men meende, eigendom van het rijk-.
Duidelijk blijkt dit uit het met het rijk gesloten contract
van 23 April 1873waarbij uitdrukkelijk is gestipuleerd
dat gratis aan het rijk in eigendom is afgestaan het erf der
brugwachterswoning, groot 105 centiare.
Bovendien is op het kadaster die grond niet als eigendom
van het domein ingeschreven, terwijl nog kan worden gewe
zen op het schrijven van den commissaris des koniugs dezer
provincie van 28 October 1870, no. 1721, eerste afdeeling
waarbij het gevoelen van den minister van binnenlandsche
zaken is aangehaald, in de volgende bewoordingen:
„Voorts merkt dezelfde heer minister nog opdat vermits
„het eind weg tusschen de gasfabriek en de Hoeksterpoortsbrug,
„naar 't schijnt, zonder onteigening op grond van de gemeente
„den Hoeksterpoortsdwinger is aangelegd, het geraden is bij
„overdragt van dit eind, met de gemeente eene schikking te
„treffenwaarbij zij het rijk erkent, als eigenaar van het erf der
„brugwachterswoning en de grenzen van dat erf bepaald worden."
D.m volgt daaruit, dat de gemeente over dien grond de
vrije beschikking heeft en alleen met het rijk moet onderhan
deld worden over den afstand van de rijksbrugmet de
brugwachterswoning en het daarbij behoorend erf, alsmede
over de verlegging van den rijkswegloopende over gemeente
grond van de Hoeksterbrug langs de fabriek.
In cijfers gebragt kan het bedrag van ƒ33,000.als volgt
worden verdeeld
De brug met de bediening en het onderhoud daarvan is voor
het rijk niet anders dan een lastpost, omdat geen tol geheven
wordt van de doorgaande schepende jaarlijks terugkeerende
kosten daarvan zijn
aan salaris van den brugwachter met vrije woning 400.
aan onderhoud van brug en woning 100.—
Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad te Leeuwarden, 1883.
Te zamen 500.
vertegenwoordigende naar de penning 20 een kapitaal van
ƒ10,000.—. 1
Het rijk zal billijkheidshalve de gemeente eenige vergoeding
voor de overname van dien onderhoudspost moeten toestaan,
die berekend kan worden als volgt
De waarde van den grond waarop de woning staat105
centiare, a ƒ4 420.
Waarde der afbraak van de brug 880.
„het huis 200.—
Te Zamen 1,500.
Rest van de ƒ10,000.— na aftrek van die som 8,500.—
betaalt het rijk nu hiervan als tegemoetkoming de helftom
dat de amotie van de brug ook is een gemeentebelangdan
zou met den gratis afstand van brug, woning en den daarbij
behoorenden grond het rijk als tegemoetkoming kunnen be
talen 4250.1- ƒ1500 5,750.—
de aan de gemeente behoorende grond ter
oppervlakte van 2660 centiare, kan, alsdan
het eigendom der fabriek wordendedoor de
gasfabriek worden betaald; geeft, a f4.
per centiare berekend 10,640.—
Te zamen 16,390.
dit afgetrokken van ƒ33,000, rest een bedrag van 16,610.—
Van dit bedrag zou de gasfabriek en de gemeente ieder de
helft betalendeomdat de aan te leggen werken geschieden
in 'tbelang van de gasfabriek, maar ook de gemeente door
de verbetering die de scheepvaart en het verkeer door de ver
andering van de Verwersburg ondervindtis gebaatieder
83
der partijen opkomen voor een bedrag van 8305.— de ver-
i krijging van terrein zou dan van de gasfabriek eene uitgave
vorderen van f 10,640.— ƒ8305 ƒ18,945.—
V olgens het plan van den directeur der fabriek zal die
verkrijging van grond kosten ƒ11,300 de uitvoering van
het door de gascommissie aanbevolen plan zou dan van de
gasfabriek eene grootere uitgaaf vorderen van ƒ7645.—eene
vermeerdering van kosten, die ruimschoots opweegt tegen de
belangrijk meerdere oppervlakte grond, die de gasfabriek tot
uitbreiding van haar terrein verkrijgt.
Van de meer of mindere welwillendheid van het rijk, om de
hierboven genoemde afkoopsom te betalen, hangt de waarde
van de door mij genoemde cijfers eenigzins af; al mogt ech
ter dit bedrag niet geheel verkregen kunnen wordendan
zal dit toch op de door de gasfabriek bij te dragen som niet
van zoodanigeJnfluencio zijn, dat de betrekkelijk grootere
uitgaaf, die zij boven het uit te geven bedrag voor de uit
voering van het plan van den directeur der fabriek zal heb
ben te besteden, niet in gunstige verhouding zal blijven
staan tot de voordeelen daaraan verbonden.
Ik meen dan ookuit een financieel oogpunt beschouwd
de voordeelen van 'tplan, door de commissie aanbevolen, te
hebben aangetoond.
Dat ookzooals uit de missive van die commissie blijkt
de directeur der gasfabriek zich met ter zijde stelling van
zijn plan met het door de commissie aanbevolene geheel ver-
eenigd heeftmeen ik mede als een factor te mogen aanvoe
ren die ten voordeele van dat plan pleit.
He Directeur der Gemeentewerken
J. E. G. NOORDENDORP.
