i
rt u
B
1
10
Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad te Leeuwarden 1883.
Met het oog op deze feiten zijn wij van meeningdat de
vraaghoe op de beste en meest afdoende wijze zal worden
voorzien in de behoefte aan bergruimte voor gas eene nadere
en naauwgezette overweging verdienten wenschen wij af
gescheiden van onze straks te formuleren voorstellendaar
omtrent later een afzonderlijk voorstel aan te bieden.
Wij zijn tot dit besluit gekomenin de eerste plaats omdat
de commissie de vrees heeft uitgesproken, dat de bergruimte,
die volgens het plan van den directeur zal worden verkregen,
welligt in een niet ver verwijderd tijdstip te beperkt zal zijn.
De toename van het gasverbruik in de laatste jaren blijkt uit
nevensgaanden staat. In de tweede plaats, omdat de commissie
niet eenstemmig is over de wijze van uitbreidingindien het
plan van den directeur niet wordt gevolgdterwijl eindelijk
de beslissing, omtrent zulk een belangrijk punt, volgens onze
meeninggeruimen tijd zoude vorderen waar van een gevolg
zoude kunnen wordendat verschillende zeer dringende ver
beteringen niet op tijd konden worden aangebragt.
Bij de omstandigheid nu dat het stichten van een nieuwen
gashouder in 1883 niet volstrekt noodig is en het volgens het
gevoelen van den directeur tijdig genoeg isindien uwe ver
gadering vóór of in de maand September e.k. een besluit
neemt tot het maken van een nieuwen gashouder in 1884,
zoo wenschen wij de beslissing daarover tot nader aan te houden.
Wat betreft het maken van zes nieuwe ovensvolgens het
systeem Schwarzerter vervanging van de zeven bestaande
ovens aan de noordzijde van de stokerij blijft de directeur
van meening, dat deze partiële vernieuwing de voorkeur ver
dient boven eene vervanging van al de bestaande ovens door
nieuwe volgens genoemd stelsel
Zes van deze nieuwe ovens zullen dagelijks 9000 M3. gas
kunnen producerenalzoo voldoende voor de behoefte in den
aanstaanden winter.
Voor het maken van zes ovens zal een tijdvak van 5 a 6
maanden gevorderd worden. Indien er alzoo besloten werd
om al de ovens thans reeds door nieuwe te vervangen dan
zoude dit werk toch niet in 1883 uitgevoerd kunnen worden.
Maar de directeur acht bovendien partiële vernieuwing aan
te bevelenomdat hij dan in de gelegenheid wordt gesteld
de resultaten der nieuwe ovens naauwkeurig gade te slaan
om des vereischtdaarvan bij het maken van de zes anderen
partij te kunnen trekken.
De zeven oude ovens kunnen in 1883/84, zoo noodig, als
reserve dienst doenen zullen in ieder geval moeten werken
gedurende den bouw der zes ovens systeem Schwarzer.
Omtrent de doelmatigheid van deze ovens van nieuw sys
teem verwijzen wij naar de memorie van toelichting van den
directeur, die ons mondeling ook heeft medegedeeld, dat de
resultaten van de Schwarzer ovens elders bijv. in Deventer,
Mühlheim en vele andere fabrieken in Duitschland verkregen,
gunstig zijn.
In Mühlheim zijn onder anderen naast de ovens van het
systeem Schwarzer, ovens van een ander, ook gunstig be
kend stelselgeplaatsten heeft de ondervinding bewezen
dat de aanbevolen ovens verre de voorkeur verdienen.
Bedoelde ovens kosten per stuk ongeveer f 4000. Het is
aan te bevelen om het bouwen daarvan onder voldoende ga
rantie aan den uitvinder op te dragenwaardoor de meeste
waarborgen worden verkregen voor goed werk.
Op de bovenstaande gronden kunnen wij ons vereenigen
met het voorstel van den directeur om in 1883 slechts zes
Schwarzer ovens te bouwen ter vervanging van de zeven be
staande aan de noordzijde der stokerij.
Ten opzigte van de overige voorstellen van den directeur
der gasfabriekmeeneu wij te kunnen volstaan door te ver
wijzen naar de memorie van toelichting van dien ambtenaar,
waarmede de commissie voor de fabriek zich geheel v^reenigt.
De dringende behoefte aan een nieuwe condensor, aan eene
exhauster en twee scrubbersin verband met de daarmede
zamenhangende werkenis boven allen twyfel verheven, zoo
dat tot het aanschaffen dier voorwerpen zoodra mogelijk moet
worden overgegaan.
Vergrooting van de cokes-bergplaats en verplaatsing van de
warande voor het buizenmagazijn zijnevenals de aanbouw
van een magazijn voor retorten enz., zeer aan te bevelen.
Aangezien het verplaatsen van het kantoor naar het gebouw
van de werkplaatsenhoe wenschelijk ook op zich zelve, ge
deeltelijk zamenhangt met het plan van bouwen van een grooten
gashouderter vervanging van twee kleine en het amoveren
van de woning van den directeurzoo kan het nemen van
eene beslissing over deze onderdeelen worden aangehouden
totdat omtrent de uitbreiding van bergruimte voor gas een
nader voorstel wordt aangeboden.
Volgens eene globale begrooting door den directeur der gas
fabriek opgemaaktzullen de kosten der na te noemen werken
bedragen
1. Het afbreken der oude ovens enz. 800.—
2. Het bouwen van zes nieuwe ovens met
bijbehooreende main enz* 23,000.
3. Het bouwen van een kanaal langs de
ovens tot afvoer van de verbrandings
producten 2,000.
4. Het maken van de verbindingen van
de mains met de leidingen 700.
5. Aankoop en plaatsing van een condensor 3,500.
6. exhauster 4,500.
7. van twee scrubbers 3,500.
8. Plaatsing en aankoop van de noodige
reservoire enz. en inrigting van het
zuiverhuis voor de plaatsing 2,000.
9. Aanbouw van een magazijn voor re
torten enz5,000.
10. Vergrooting van de cokes-bergplaats 1,600.
11. Verplaatsing der warande 400.
12. Aanleg van privaten en nissen 300.
13. Bestratingen, leidingen enz. enz. 2,700.
14. Een opzigter gedurende den bouw 1,000.
Totaal 51,000.—
Op grond van het vorenstaande hebben wij de eer u voor
te stellen te besluiten
I a. zes nieuwe ovensvolgens het systeem van E. Schwar
zer te laten maken, ter vervanging van de zeven bestaande
aan de noordzijde der stokerij
b. een condensoreen exhauster en twee scrubbers aan te
schaffen en in de gasfabriek aan te brengen
c. de bergplaats voor cokes te vergrootenvolgens het ont
werp van den directeur der gasfabriekalsmede een magazijn
voor retorten enz. in de bleek te stichten.
II. Burgemeester en wethouders te magtigen
a. de werken sub I letter a gemeldop te dragen aan den
den heer E. Schwarzer, ingenieur te Dusseldorf;
Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad te Leeuwarden1883.
11
b. de voorwerpen sub I letter b gemeldte doen ontbieden
uit gunstig bekende fabrieken;
c. de werken sub Iletter c. te doen aanbesteden.
III. Burgemeester en wethouders uit te noodigen ter zijner
tijd de vereischte voorstellen te doen tot bestrijding der kosten
van de sub I omschreven werken.
Aldus voorgesteld ter raadsvergadering van den 8 Maart
1883, door ons
Burgemeester en Wethouders van Leeuwarden
W. J. v. W. RENGERS.
De Secretaris
P. A. BERGSMA.
U
0)
ÖD
.E,
■M C
Ê'S
53
03
03
u
03
rk
rt
ÖC N
03
03
u
03
03
0)
ci
H
(ff
(4
cd
-4
O
H
W
SC
•4
D g B
O o S
-t
l -c
fs
v
QD
(Q
ts
o
*4 P.
4)
x
x
H w
X
T5 os
T3
QO
JS
O
O
J
o 3
S a
2 I
lil
o."S.
o
CO 03
3 O i-O O M CC - 1- CC tD CO O I
b
O
Oh
Oh
bfil-
•O
5
TT!
O b-
■O g
1
•r-i
8)
H
S W
■w <S) P-tS
a a N
2 2
%ë£-x
o o os - - -f o m os i- o ci
o_co CO_5C^iO n
H - M I- O H I- -i N 1-" CC O*CC*
- co i- irt m
i" o o o o c-i
5 TH -x t-
- - - JJ w •- UM tij
cocoxiaocoajccx'coaococooococoooc
Leeuwarden, 5 Februarij 1883.
Aan
Heeren Burgemeester en Wethouders van
Leeuwarden.
No. 169.
3 Bijlagen.
Bij onze missive van 4 November 1882, no. 162, hadden
wij de eer u in kennis te stellen van al hetgeen reeds spoedig
na het optreden van den nieuwen directeur der gemeentelijke
gasfabriek en ook later door ons was verrigt, om van hem
te erlangen een volledig en uitgewerkt plan van de verbete
ringen en veranderingendiezijns inziensin die fabriek
zouden behooren te worden aangebragt, vergezeld van eene
globale begrooting van kosten en van voorstellen omtrent den
tijd en de wijze van uitvoering. Wij voegden daarbij, van
den directeur ten slotte de mededeeling te hebben ontvangen
dat hij zeker rekende, vóór het einde van 1882 bedoeld plan
aan ons in te dienen.
Aan die toezegging kon door hem echter eerst eenigen tijd
later worden voldaan. Het geschiedde bij missive van 27
Januarij j 1. Verschillende ambtsbezigheden, die hij, mogt
het worden gevorderd, gaarne schriftelijk zal detailleren, had
den hem, gelijk hij verklaart, belet, eerder de stukken in te
zenden.
De door hem gezonden stukken bestaan in eene schetstee-
keningmet memorie van toelichtingals voorstel tot vergroo
ting van het producerend vermogen der gasfabriek. Eene
globale begrooting van kosten komt aan het slot van dat stuk
voor. Beide stukken worden hiernevens overgelegd.
In onze vergadering van den 1 Februarij j 1. werd de zaak
door ons met den directeur behandeld.
Al dadelijk wenschen wij te verklarendat de noodzakelijk
geachte uitbreiding en verbeteringen duidelijk zijn aangewezen.
Het onderzoek van het plan heeft ons intusschen tot de
volgende opmerkingen geleid:
1. Ovens
Blijkens de schetsteekening zouden voorshands slechts zes
nieuwe ovens, aan de noordzijde van de stokerij, volgens het
systeem Schwarzer worden aangebragt. In verband hiermede
is bij de begrooting ook slechts gerekend op eene uitgaaf
voor dit getal nieuwe ovens.
Het was echter in de bedoeling van den directeur gelegen
om later, in 1883, ook de ovens aan de zuidzijde door zes,
volgens het nieuwe systeem, te doen vervangen.
Het kwam ons evenwel verkieslijk voor, om al de bestaande
ovens thans door nieuwe, volgens genoemd stelsel, te doen
vervangen
De directeur rekent zes ovens voldoendedaar hij tot
grondslag neemt de tegenwoordige behoefte aan gas-pro-
ductie.
Die productie moet echter voortdurend grooter worden we
gens het toenemend gasverbruik.
Wel is waar zouden de overblijvende zeven oude ovens eene
meer dan genoegzame reserve opleveren. Waar nogtans tot
eene algemeene uitbreiding van het productie-vermogen der
gasfabriek, ook in andere opzigten, zal worden overgegaan,
is het, onzes inziens, wenschelijk, dat alle verbeteringen thans
zooveel mogelijk in e'ëns uitgevoerd, of althans voorbereid
worden. Er zal ook veel beter over de werking van de nieuwe
