4
Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad te Leeuwarden 1888.
tot vermindering van den gasprijs, waartegen zij zich nog slechts
twee jaar geleden, met kracht hebben verzet.
Zie het verslag van 's raads handelingen over 1886 (folio's
123 en 124).
De redeneering toen gehouden is eene geheele bestrijding
van de destijds verzochte gasprijsverlaging in het algemeen en
kan tevens als eene volledige wederlegging van het thans in be-
handeling zijnde voorstel, om den gasprijs opnieuw te verlagen,
worden beschouwd. De zoo sterk gekleurde optimistische be
schouwingen die in het nu gedaan voorstel zijn nedergelegd
hadden naar het schijnt toen geen waarde.
Nagaande de verschillende onderdeden van het voorstel, vond
al dadelijk de becijfering van het voordeehg saldo over 1887,
voortspruitende uit de exploitatie van de fabriek, zooals die in
het begin voorkomt, ernstige tegenspraak.
Ten eerste vond het bestrijding, dat een geleend kapitaal dat
niet gebruikt is geworden, als eene winst wordt beschouwd en
dat, wat voor eene buitengewone uitgaaf bestemd is geweest,
in het voorstel onder de gewone inkomsten van de gasfabriek
wordt gerekend.
Maar ten anderen en dit is tegen die becijfering wel het
grootste bezwaaris bij onderzoek aan rapporteurs gebleken
dat over die 14000.— met beschikt kan worden en dat die som
evenmin mag dienen als saldo om de begrooting voor 1889 te
doen sluiten.
Bij besluit van den raad d.d. 13 December 1887 Gemeente
blad No. 4 van 1888) door burgemeester en wethouders den 22
November te voren in ontwerp aangebodenis toch o. a. be
paald, om ƒ14000.— aan te brengen tot voortzetting der werken
tot verbetering en uitbreiding der gemeentetijke gasfabriek.
Daarbij werd de navolgende toelichting vastgesteld
„De werken tot verbetering en uitbreiding van de gemeente
lijke gasfabriek zijn allen afgedaan en betaald, uitgezonderd de
„voorgenomen verbetering van de buizenleiding. Hiervoor zal
„hoogstens nog eene som van ƒ14000.— benoodigd zijn. Het is
„wenschelijk voorgekomen, de voor deze werken op de vorige
„dienst beschikbaar gebleven gelden op de begrooting van het
„loopende dienstjaar over te brengen in afwachting, dat ter gelege-
„ner tijd met de uitvoering een aanvang kan worden gemaakt.
In verband hiermede leest men op fol. 3 van het verslag van
de gemeentelijke gasfabriek voor het jaar 1887 het volgende:
„Bij de wetenschap dat de waterleiding in den loop van het
„volgende jaar zeer zeker zal worden aangebragtwerd dit jaar
„geene verdere uitbreiding aan het buizennet gegeven maar
„zal met het oog op de bestratingdaar waar geene dringende
„noodzakelijkheid bestaat, hiermede gewacht worden totdat zulks
„gelijktijdig met het leggen der buizen voor de waterleiding
„kan geschieden.
Uit bovenstaande blijkt dusdat van het saldo der rekening
over 1887, zooals dat als le post van inkomst op de gemeente-
begrooting voorkomt tot een bedrag van ƒ33800.385, eene som
van 14000.gereserveerd moet worden.
Als bewijs voor de noodzakelijkheid hiervan kan worden ver
meld, dat het algemeen plan tot vernieuwing der buizenleiding
slechts gedeeltelijk is uitgevoerddat van het nog overige gedeelte
in de eerste plaats en binnen kort vernieuwing moet plaats hebben
van de buizen in de Kleine Kerkstraatlangs de Nieuwestad (Har-
lingerend) Schavernek en Ruiterskwartier tot de Harmonie en dat
deze werken bekostigd moeten worden uit de som van 14000.—,
die beschikbaar is gebleven van de vroeger aangegane leening ten
behoeve der verbetering en uitbreiding van de gasfabriek.
De vermelding in het voorstel dat de bedoelde 14000.— niet
behoeft te worden aangewend, kan op grond van het voren
staande niet worden aangenomen.
Ook de berekening, alsof de Commissie voor de gasfabriek bij hare
begrooting voor 1889 het winstcijfer 10000.— hooger heeft ge
raamd dan voor 1888, berust op eene minder juiste voorstelling.
De raming toch voor 1888 was:
in ontvang 157000.
in uitgaaf 132360.—
vermoedelijk saldo 24640.—
De raming voor 1889 is:
in ontvang 156123.20
in uitgaaf 133135.
geraamde winst 23088.20
derhalve geen 10000.meer, maar 1551.80 minder dan
in het vorig jaar.
Ook de berekening van het winstcijfer van de fabriek over
1887 zooals die door burgemeester en wethouders wordt ge
maakt verschilt met diedoor de Commissie in haar verslag
over 1S87 aangegeven. Volgens deze heeft die winst ƒ33362.265
bedragenterwijl burgemeester en wethouders hiervoor een som
van 36939.39, dus een meerder bedrag van 3577.215 heb
ben vermeld.
De grondenwaarop burgemeester en wethouders de winst
cijfers voor de jaren 1888 en 1889 op 50000.— hebben kun
nen ramenkomen zoowel voor als tegenstanders van het
voorstel weinig aannemelijk voor te meeromdat in de aange
boden ontwerp gemeente-begrooting voor 1889, die winst slechts
op het meer bescheiden cijfer van 13730.berekend wordt.
Uil al het vorenstaande maakt de meerderheid van rappor
teurs de gevolgtrekkingdat het niet wenschelijk is tot verla
ging van den gasprijs over te gaan zoodat zij bij meederheid
van stemmen hebben besloten te adviseeren het desbetreffend
voorstel van burgemeester en wethouders niet aan te nemen.
De ontwerp gemeente-begrooting heeft voorts tot onderstaande
opmerkingen aanleiding gegeven.
Algemeene beschouwingen hebben in twee sectiën plaats ge
had. In de 1® sectie werd door een der leden de opmerking
gemaakt, dat het moeijelijk is om uit de regeling der zaken
van de gasfabriek en uit de gemeente-begrooting tot eene juis
te voorstelling te komen van de finanlieële verhouding die er
tusschen de gasfabriek en de gemeente bestaat.
Bij de bespreking dezer opmerkingdie door meerdere leden
werd gedeeldis in het licht gestelddat het beheer der gas
fabriek indertijd met goede bedoelingen inderdaad eenigzins za-
mengesteld is ingerigt. Men achtte evenwel algemeen de reden
voor die complicatie thans vervallen en wenschtewaar de
boekhouding ook met het oog op de controle uitmuntend is
door eenvoudigheid in het beheer meer helderheid in de finan-
tiële verhouding van de fabriek tot de gemeente.
In de 3de sectie maakte een lid melding van den min gun-
stigen indrukdien deze ontwerp-begrooting op hem heeft ge
maakt. Hij gaf daarbij een overzicht van de gewone inkomsten
en uitgaven zooals dat hiervoor bij de bespreking der gasprijs
verlaging is opgegeven.
Naar de meening van dat lid gal deze begrootingmet zulk
een aanzienlijk tekorthet bewijs van een finantiëel ongezon -
den toestand en scheen hem eene verhooging van belasting
onvermijdelijk toe. Hij wenschte burgemeester en wethouders
uit te noodigendaaromtrent tijdig den raad voorstellen aan
te bieden.
Overgaande tot de behandeling van de verschillende artikelen
zijn volgens gewoonteeerst de posten van uitgaaf behandeld.
Daarbij werd voorgesteld als volgt
Volgno. 71. Hierbij werd opgemerkt, dat volgens de memo
rie van toelichting deze post met 100.moet worden verhoogd.
Rapporteurs deelen die opmerking en stellen voor de betrekke
lijke post met ƒ100 te verhoogen.
Volgno. 102a. Indien de voorstellen van de meerderheid van
rapporteurs, bij de afzonderlijke artikelen nader omschreven
worden aangenomen, dan zal de voorgedragen geldleening moe
ten worden verhoogd tot ƒ15000.— De kosten, op eene leening
tot dit bedrag vallende, dienen dus hier te worden aangebragt.
Derhalve wordt voorgesteldaan deze afdeeling toe te voegen
een nieuw artikel onder volgnummer 102a
Kosten vallende op de aan te gane geldleening ƒ75.—.
Volgno. 103. In eene sectie werd het wenschelijk geacht de
Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad te Leeuwarden 1888.
verlegging der bestrating van den weg Achter de Hoven waar
voor ƒ800.— is geraamd, alleen dan te doen uitvoeren, wanneer
er ten behoeve van de waterleiding aldaar niet gegraven be
hoeft le worden. In diezelfde sectie werd de aandacht gevestigd
op den slechten en soms gevaarlijken toestand van den over
weg van het spoor aldaar en werd de wensch uitgesproken,
dat daarin verbetering moge worden aangebragt.
Rapporteurs brengen dezen wensch aan burgemeester en wet
houders over.
Volgno. 104. In do 3d® sectie werden door sommige leden
bezwaren te berde gebragt tegen het naar hun inzien te hooge
cijfer ad 10085.voor dit artikel gesteld. De betreurens
waardige toestand van de bestralingen zal tengevolge der te
maken aansluitingen met de hoofdbuizen van de waterleiding
nog jaren voortduren. Het kwam hun daarom beter voorzich
dien toestand wat langer te getroosten want wat heden zal
worden geplaveidwordt misschien morgen weer vernield. De
gelden bestemd voor verbetering van bestratingen in 1889
zouden dus niet doelmatig worden besteed.
In de le sectie werd met het oog op de bestrating en de
wensch te kennen gegevendat bij do verbetering daarvan een
stelselmatig plan worde gevolgd.
Tevens werd daar de vraag gedaan, of niet de drinkwaterlei
ding-maatschappij aansprakelijk kon gesteld worden voor de te
maken kosten.
Omtrent vermindering van de uitgetrokken som werd geen
voorstel gedaan zoodat rapporteurs zich enkel bij de mededee-
ling van het gesprokene bepalen.
Volgno. 111. In de 3de sectie werd de meening geuit, dat
de kosten van onderhoud der klok op het beursgebouw en van
die op de gemeenteschool No. 8 voor ieder gesteld op 50.
en ook de benoodigdheden voor de tijdregelingbijzonder hoog
waren geraamd in verband met de ƒ600 jaarwedde van den op
zichter der tijdregeling.
In eene andere afdeeling gaf men den wensch te kennen, om
den Directeur der gemeentewerken op te dragen, een onderzoek
in te stellen naar den toestand van de Oldehoof. In verband
hiermede geven Rapporteurs in overwegingburgemeester en
wethouders uit te noodigen om na te gaan, of de geraamde som
ook voor vermindering vatbaar is en een onderzoek naar den
toestand van de Oldehoof te bevorderen.
Volgno. 114. Indien het voorstel van de meerderheid van
rapporteurs omtrent de gasprijs wordt aangenomen moet on
derdeel a van dit artikel met ƒ2700 worden verhoogd en alzoo
gebragt op 18900.—
Aan de vaststelling van eenig cijfer dient echter eene defini
tieve beslissing omtrent den gasprijs vooraf te gaan.
Volgnos. 127—133. De wijzigingen door burgemeester en
wethouders in de door de gascommissie ingediende begrooting
aangebragt, kwamen aan enkele leden der 3de sectie niet geregt-
vaardigd voor.
Art. 1 van deze afdeelingaankoop van grondstoffenis naar
het scheen met een geheel willekeurig cijfer van ƒ1565.ver
laagd.
De hoeveelheid grondstoffen is door de commissie voor de ge
meentelijke gasfabriek volgens hare memorie van toelichting
gebaseerd op de hoeveelheid te fabriseren gas. Rationeel zou
het zijndat ook burgemeester en wethouders deze methode
volgden of eene andere berekening aan de hand gaven, waarop
hunne raming steunt, te meer, nu burgemeester en wethou
ders de consumtie van het gas 38656 M3 hooger ramen, tegen
over een minder bedrag wegens aankoop van grondstoffen.
De minderheid van rapporteurs wensciit dit artikel te verhoogen
met 1565.— en le brengen op 58565.—
Art 2. Voor de bezoldiging van het personeel is door burge
meester en wethouders 2000.— minder geraamd dan door de
gascommissie.
Ook bij dit artikel kon de minderheid van rapporteurs niet
mee gaan. Op grond van de memorie van toelichting der gascom
missie acht zij het wenschelijk, het voorgestelde cijfer met
2000.— te verhoogen en te brengen op 31000.— bij aanne
ming waarvan^ afdeeling V zal bedragen 132835.
Volgno. 143 In alle sectiën gaf deze post aanleiding tot de
vraag, of zij tot de gewone of tot de buitengewone uitgaven be
hoorde te worden gerekend. Eene beslissende stemming heeft
over die vraag niet plaats gehadmaar rapporteurs hebben den
indruk ontvangen, dat de meeste leden van gevoelen waren, dat
deze uitgaaf als van buitengewonen aard is te beschouwen.
Ook burgemeester en wethouders schijnen deze meening toege
daan, als men in aanmerking neemt de plaats die deze post op
de begrooting inneemt. Ofschoon in dit geval de omschrijving
van de post weinig strookende is met het intitulé van de af
deeling „kosten van aanleg enz", is deze toch volgens gewoonte
bestemd tot de vermelding van uitgaven voor buitengewone wer
ken.
In twee afdeelingen waren er echter leden die de besproken
subsidie als eene gewone uitgaaf beschouwden.
Hiervoor werd aangevoerd dat de bedoelde post gedurende
de eerste 14 jaren, zij het dan ook met gewijzigde cijfers, ge
regeld op de begroot in g moet voorkomen en dat de gemeente
daardoor hare bezittingen niet vermeerdert of verbetertmaar
slechts eene subsidie verstrekt aan eene industriële maatschap
pij, als eene tegemoetkoming voor hare leverantiën aan de inge
zetenen.
De minderheid van rapporteurs kon niet met het denkbeeld
van burgemeester en wethouders meegaan. Ofschoon natuur
lijk niet van den minsten invloed op de cijferpostmeenden
rapporteurs deze beschouwingen te moeten mededeelen omdat
sommige leden hun uit te brengen stem betreffende de aan te
gane leening voor die subsidie waarschijnlijk hiervan afhankelijk
zullen stellen.
Bij de behandeling van dit artikel is in alle sectiën bespro
ken de bij de begrooting ter visie gelegde brief van de Com
missie voor de openbare werken.
In het algemeen werd èn in de sectiën èn door rapporteurs in
stemming betuigd met de daarin genoemde als wenschelijk ge
achte verbeteringen, zooals het aanbrengen van een wahnuur
van af het Schoenmakersperk tot aan de Noorderbrug, langs een
gedeelte van den Oostersingel en het doen verbeteren van de
luifels in den Prinsentuin.
De meerderheid van rapporteurs heeft evenwel met het oog
op den stand der gemeentebegrooting geen moed, om op het
voorbeeld van de le sectie nu reeds het eerstgenoemde werk
als eene memorie-post voor te stellen, maar eenstemmig wen-
sclien zij de aandacht van burgemeester en wethouders op bo
venvermelde verbeteringen te vestigen.
Volgno. 143a. Volgens de in het rapport omtrent het voor
stel tot verlaging van den gasprijs uiteengezette denkbeelden
over de herkomst en bestemming van de nog beschikbare
14000.—meent de meerderheid van rapporteurs, dat het hier
de plaats is een nieuw artikel in te voegen, waarom wordt voor
gesteld, onder volgno. 143a aan te brengen het artikel „Voort
zetting van de uitbreiding en verbetering van de gasfabriek en
daarvoor uit te trekken 14000.—
Volgno. 146. Bij onderdeel a van dit artikel werd in de le
sectie de aandacht gevestigd op den ongunstigen toestand van
de woningen in de Posthoornsteeg en zoowel ten opzigte van
deze als van andere soortgelijke eigendommen der gemeente
wenschte die sectie burgemeester en wethouders uit te noodi
gen, den raad voorstellen tot verbetering aan te bieden.
In dezelfde sectie werd het onderdeel b besproken. De al te
groote toevloed van bezoekers, de opeenhoopiDg van eene massa
menschen bij sommige gelegenheden in den prinsentuin, vooral
