Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad te Leeuwarden, 1897.
Het komt ons voordatmet het oog op deze feiten in geene vreemde taal onderwijs gehad. Zij beginnen dus
het leerplan der burgerdagschool niet juist is. 'in de eerste klasse met eene vreemde taal, die voor hen
Waar men bij de beter voorbereide leerlingen met de nieuw is. Kan men niet meer dan twee jaren besteden
genoemde vakken eerst op het 15e of 16e jaar begint, om hun die» te leeren, dan moet men in elk geval tot het
is het eene misvattingde minder voorbereido jongens tweede jaar wachtenvóór zij met eene tweede vreemde
daarmede op hun 12e
Dit moet het erlangen
onmogelijk maken, voor;
genoemde vakkenslechts gedurende één jaar onderwijs
wordt gegeven.
Waar echter de wijziging van het leerplan zal worden
besprokendient men zich eerst rekening te geven van
den aard der leerlingen voor wie de school bestemd is.
Dat hierbij ook de bestemming der avondschool als van
zelf ter sprake komtzal uit het volgende blijken.
Nu de ambachtsschool volledig onderwijs in eenige hoofd-
of 13e jaar te laten aanvangen, j taal beginnen. Heeft de school een tweejarigen cursus,
van eenige degelijke kennis bijna dan schijnt ons het onderwijs in die tweede taal gedurende
al waar, zooals in de twee laatst- slechts één jaar te weinig, om hun in dien tijd eenige
wezenlijke kennis van deze taal bij te brengen.
Wordt liet onderwijs in twee vreemde talen wenschelijk
geachtdan raeenen wijdat een driejarigen cursus
noodig isopdat in de tweede vreemde taal althans ge
durende twee jaren onderwijs kan worden gegeven.
Na rijp beraad zijn wij van oordeeldat onderwijs in
twee vreemde talen wenschelijk en noodig is. Waar wij
zoo aanstonds do keuze dier talen zullen bespreken, zullen
nog twee jaren lang elke verdienste van hunne knapen
te missen.
Wel wordt door de jongens, die des daags het ambacht
leeren, hetzij in de werkplaats, hetzij zelfs op de ambacht-
schooi veel prijs gesteld op den cursus van de burger
avondschool die hoofdzakelijk door hen wordt bezocht.
Yoor de aanstaande ambachtslieden strekt dus feitelijk
de avondschool.
rwegend
tanten althans twee talen op de school zich hebben kunnen
eigen maken. Zij zullen dan nog op eigen gelegenheid
de derde vreemde taal moeten leeren. Het komt ons
echter ondoenlijk voor, in een driejarigen cursus drie
vreemde talen te doen onderwijzen waar de leerlingen
zelfs niet van één taal vooraf eenige kennis hebben opgedaan.
Maar ook voor een voldoend eind-onderwijsmits
praktisch ingericht, in de andere vakken van het lager
uitgebreid Jager onderwijs, komt ons een drie-
De dagschool daarentegen wordt in hoofdzaak bevolkten meer -..p,v.mu -ujo, »ou
door eene andere kategorie van leerlingen. Jongens, deels jarige cursus het meest gewenscht voor.
uit den werkmansstand deels uit de kleine burgerijdie Omtrent de vaststelling van een lecrpla
later op de meest uiteenloopende wijze in hun levens- ons gewenschte school zal
onderhoud zullen trachten te voorzien, als klerk op zeer dier school in overlej
verschillende kantoren en bureaux als onderwijzerals
•plan voor de door
met het to benoemen hoofd
moeten worden getreden.
Alleen willen wij hier nog onze overtuiging uitspreken
bediende in allerlei winkelsals negociant in kleinere omtrent de keuze der aan die school te onderwijzen
handelszaken en in allerlei ambachten en bedrijventer vreemde talen,
opleiding waartoe bij ons tot dusver geen vakonderwijs
wordt verstrekt in allen gevalle jongensvoor wie
hunne minder bemiddelde doch weldenkende ouders voort
zetting en uitbreidin
"V an de drie vreemde talendie men hier te lande
pleegt te leeren, is het Fransch voor den Fries zeker het
van het op de lagere school ge- moeielijkst. Daarbij bestaat hier, door spoorwegen en
leerde wenschelijk achtenalvorens tot de keuze van- en stoomvaartzeker meer aanraking met Duitschland en
de eigenlijke voorbereiding voor een beroep wordt over- Engeland dan met Frankrijk. Wel blijft de Fransche taal
gegaan die allen hebben eene opleiding noodig, welke nog steeds die der beschaafde wereld, maar het weinige,
zij op eene herhalingsschool van het lager onderwijs niet wat men van die moeielijke taal door 2 jaren klassikaal
kunnen erlangen en waarvoor het bezoek van de rijks onderwijs van zijn 12e tot zijn 14e jaar leert, is niet
hoogere burgerschool veel te kostbaar is. voldoende om daardoor den beschavenden invloed van het
In die richting wordt tot op zekere hoogte doelmatig Fransch te kunnen gevoelen of met eenig gemak die taal
onderwijs gegeven op de gemeenteschool klasse II a, maar te kunnen gebruiken.
eensdeels is het schoolgeld van f 18.per jaar, dat daar Het Duitsch taaleigen, dat zooveel meer met het onze
wordt gevorderdvoor de meesten van deze klasse van j overeenkomt, heeft wel zijne moeiclijk te leeren spraakleer
jongens te hoog en anderdeels is het leerplan dier school tegen zich doch wordt juist door die taalverwantschap
niet geheel voor hunne behoeften ingericht.
gemakkelijker geleerd. Er zal meer van blijven hangen
Naar onze meening bestaat behoefte aan eene dagschool en het zal voor de leerlingen van deze chool waarschijn-
nr mpf>r llltfrphroid lao-or Itiulaim-no i'r. i"i_ 1 J
voor meer uitgebreid lager onderwijs, in hoofdzaak over
eenkomende met de drie hoogste klassen van de evenge-
lijk meer te pas komen, hetzij zij op handelskantoren of
bij de administratie der spoorwegen eene plaats vinden,
O I cvnu piuaio U.mou,
melde gemeenteschool en voornamelijk bestemd voor de of zelfs als boekhouders of klerken bij den winkelier of
klasse van leerlingendie in de bovengenoemde reeks
van betrekkingen eene toekomst zoeken. Natuurlijk is die
groep van allerlei werkkringen nog met vele te ver
meerderen en zoude ook de kleine burgerij, die in winkel
den magazijnhouder werkzaam worden.
Toch werd ook voor de Engelsche taal in onze com
missie een warm woord gesproken. Het Engelsch wordt
meer en meer de wereldtaalals het die niet reeds is.
handel of klein-ind ustri e haar bestaan vindt, voor Wie later naar Oost-Indië, China of Japan, naar de Ver-
hare zonen allicht van deze school gebruik maken, als r/—vl - - - - - 1 - 11
het leerplan eenigszins doelmatiger wordt ingericht.
eenigde Staten of naar Zuid-Afrika gaat, moet volstrekt
Engelsch kennen. Bovendien leert men hier deze taal
an belang is het voor al deze jongelieden van hun gemakkelijker dan eenige andere en het feit, dat de spraak-
12e jaar af, als zij de lagere school hebben verlaten,
dat eene voortzetting van liet genoten onderwijs worde
gegeven in den omvang van het meer uitgebreid lager
onderwijs.
De vraag, of de school een twee- dan wel een drie-
leer van het Engelsch minder omslachtig is, beveelt ook
deze taal zeer aan.
Het komt ons van groot belang voor, dat Duitsch en
Engelsch beide aan de school worden onderwezen.
Wil men beide talen aan de school laten onderwijzen,
twee vreemde talen zullen worden onderwezen.
■P, taleo wordt gegeven, ten einde spoedig een praktisch
jongensdie op deze school komenhebben nog gebruik van de taal te kunnen maken, men gerust maj
■v. yj-s id
Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad te Leeuwarden, 1897.
aannemendat de school bij een 3-jarigen cursus van
groot nut zal blijken voor de leerlingen, die er het onder
wijs genieten.
In het algemeen achten wij eene schoolals door ons
wordt voorgesteld, meer beantwoordend aan de behoeften
dergenondie haar zullen bezoeken en beschouwen wij
haar dan als onmisbaar voor de talrijke schaar van jonge
lieden, die eene maatschappelijke positie denken te vinden
in eene van do
regeoring worden gevraagdwaar het formoel bezwaar
kan worden geopperddat do lieer Huizinga wel twee
akten van bevoegdheid voor liet M. O. hoeftdoch hem
niet bevoegd maken om aan eene lagero school onderwijs
te geven.
Om dezelfde roden achten wij hot zeer wenschelijk, den
heer Bubberman als onderwijzer in hot teek-enen voor de
nieuwe school te behoudon.
Hot komt ons wenschelijk voorbij dozo reorganisatie
vele betrekkingen, hierboven door ons der school den lcoraar van der Heide door jongere krachten
aangegeven. te vervangen. Waar do aftredendo directeur 0111 zijn
De school wordt dan eene instelling, waar het lager leeftijd den tijd gekomen acht om zijne taak als geëindigd
onderwijs wordt voortgezet en tevens in de vakken van ie beschouwen, mag ten aanzien van genoemden leeraar,
het meer uitgebreid lager onderwijs les wordt gegeven. die thans 68 jaren oud is, hetzelfde gelden, al heeft hij
Wordt de school op dien voet gewijzigd, dan zal wel tot liet laatst toe zijne taak met ijver waargenomen,
is waar vrijstelling moeten worden gevraagd aan de Hooge Kr zoude dan behoefte bestaan aan drie klassen-onder-
Regeoring van de wettelijke verplichting tot liet houden «ijzers, waarvan één met akte voor wiskunde, één met
Regcc
eener burgerdagschool, omdat niet meer het leerplan, voor
zoodanige school bij de wet bepaald, wordt gevolgd.
Aan de inwilliging van dat verzoek zal echter wel geen
bezwaar in den weg staan, waar voor dezelfde groep van
jongens, die de burgerdagschool bezocht, eeno school met
doelmatiger leerplan in het leven wordt geroepen, terwijl
in de behoefte aan onderwijs voor aanstaande ambachts
lieden wordt voorzien door de ambachtsschool en de bur
geravondschool.
akte voor Engelsch en 6611 met akte voor Duitsch, tcrwjjl
althans één van de drie de hoofdakte L. O. zon moeten
bezitten 0111 tot hoofd der school benoemd te kunnen
worden.
De onderwijzer in de gymnastiek kan op den bostaandon
voet behouden blijven.
Het schoolgeld moetnaar het ons voorkomtniet
worden verhoogd. Ging men daartoe over, dan zoude
zulks allicht ongunstig op het bezoek der school werken.
De vraag zou nog gesteld kunnen worden, of het denk- Reeds 1111 zijn aanvragen om vrijstelling niet zeldzaam en
beeld om eene hoogere burgerschool met drie-jarigen cur- orden in den regel ingewilligdhoewel het schoolgeld
sus op te richten thans geene aanbeveling verdient, ge-1 slechts f 5.per jaar bedraagt. Hierbij komt de aan-
lijk in 1883. schaffing van leerboeken. Tot nog toe waren daarvan een
Wij meenen die vraag ontkennend te moeten beant- zeker getal exemplaren ten gobruiko beschikbaar, dat
woorden. Dat Groningen met eene bevolking van 60,000 echter door slijtage vermindert en nu geheel ontoereikend
inwoners daaraan behoefte hadis begrijpelijk. Waar is geworden.
Leeuwardens bevolking de helft minder talrijk isachten De voorgestelde school zal minstens even sterk als en
wij de oprichting van zoodanige school niet noodzakelijk zeer waarschijnlijk sterker dan de burgerdagschool be-
in de gegeven omstandigheden dewijl de rijksschool ge- zocht worden door de zonen van werklieden en geëm-
noegzaam in de behoefte aan middelbaar onderwijs voor- ployeerden en van de kleine burgerij, die voor hunne
ziet. Eene school met 3-jarigen cursus zoude zonder kinderen niet een schoolgeld van ƒ18 por jaar kunnen
noodzaak als concurrent van de rijksschool optreden, deze betalen en dan enkel deze school hebben om aan hunne
wellicht ten deele ontvolken en aldus zonder noodzaak jongens 11a afloop van de lagere school nog oonig voort
een deel der rijkszorg overbrengen op de schouders der gezet onderwijs te doen geven. Bij velen van deze ouders
gemeentedie reeds meer dan voldoende belast zijn. is het reeds eene opoffering, dat hunne jongens tot het
Na deze overwegingen doet zich de vraag voor, Of de 14o of 15e jaar buiten alle verdienste moeten blijven,
nieuwe school zou kunnen gevoegd worden bij do meer
gemelde school, onder het bestuur van den heer Boersma. Mocht de reorganisatie der school aanleiding geven tot
Om verschillende redenen echter komt ons dit niet mogelijk toename van de bevolking, dan is vooreerst do ruimte
voor, ofschoon aanvankelijk met het oog op de kosten daarvoor in het bestaande schoolgebouw wol te vinden,
die samenvoeging niet ongewenscht scheen. Werd eene toename op grooter schaal het gevolg, dan
De leerplannen van beide scholen loopen uiteenwat zal op beschikbaarstelling van meer lokaalruimte gezonnen
het onderwijs in vreemde talen betreftzoowel als wat moeten worden.
de voorbereiding der leerlingen aangaatwanneer zij op Men zoude daarover dan niet mogen klagen, want hot
12- a 13-jarigen leeftijd in de 7e klasse komen. Men zoude liet bewijs zijn dat de reorganisatie der school
zou dus parallel-klassen moeten maken van de leerlingen, doel had getroffen.
dievan andere gemeentescholen komendetoegang tot Aan do schoolzooals wij dio wensehen ingericht te
de 7e klasse vroegen. Bovendien zou men dan voor die zien, zou het leerplan dus omvatten de volgende vakken
leerlingen een lager schoolgeld moeten bepalen. Die wijze 1 de beginselen der Nederlandschc taal
van splitsing in tweederlei school onder één hoofd mogen
wij niet aanraden.
Een driejarigen cursus van meer uitgebreid lager onder
wijs te verbinden aan eene der andere lagere scholen, is
ons bij onderzoek voorgekomen ook niet praktisch te zijn.
Dan krijgt men niet zoo licht do jongens van de andere
lagere scholen.
Het eenvoudigst achten wij dus, in het bestaande ge
bouw van de burgerdag- en avondschool eene dagschool
met driejarigen cursus van voortgezet en meer uitgebreid
lager onderwijs te openen ter vervanging van do burger
dagschool onder een nieuw aan te stellen hoofd.
Wat de onderwijskrachten voor de nieuwe dagschool
aangaat, zobde hot van belang zijn den leeraar Huizinga,
waar daartegen bij hem vrij zeker geen bezwaar bestaat
te behouden voor het onderwijs in do kennis der natuur
wegens de groote botookonis van dat leervak voor de
school. Des noodig moet daartoe vergunning van de
die der Hoogduitsche taal
die der Engelsche taal
die der wiskunde;
die der vaderlandseho geschiedenis
ilie der nieuwere algemoeno geschiedenis
die van de kennis der natuur
het handteekencn
de gymnastiek.
Zij zal als school van meer uitgebreid lager onderwijs
overgaan onder het toezicht van de commissie van toe
zicht op het lager onderwijs.
Als eene laatste opmerking meenen wij aan het reeds
ontwikkelde nog te moeten toevoegen, dat aan de dag
school, wordt zij volgens ons advies ingericht, het toela
tingsexamen kan vervallen, dewijl het onderwijs geheel
aan dat der lagero school zal aansluiten. De leerlingen
kunnen dus worden toegelaten op de verklaring van liet
hoofd der school, welke zij bezocht hebben, (lat zij de
lagere school met vrucht hebben doorloopen.
